Yenişehir Wiki
Register
Advertisement

'''İncil''' ([[Yunanca]]: ''εὐαγγέλιον'' "[[müjde]]"), [[İsa]]'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir [[biyografi]]dir. [[Matta]], [[Markos]], [[Luka]] ve [[Yuhanna]] tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, [[Yeni Ahit]]'in (Ahd-i Cedit/Yeni Antlaşma) ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla [[Yeni Ahit]] anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda '''Müjde''' sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.<ref>[http://www.kutsalkitap.com/kkitap/ İçerik] Kutsalkitap.com. Erişim: 30 Aralık 2014</ref>


Hristiyan din adamlarınca kabul edilen dört incile (Matta, Markos, Luka ve Yuhanna) "[[Kanonik|kanonik inciller]]" denir. Kilise tarafından kabul edilmeyen incillere ise "[[apokrif|apokrif inciller]]" adı verilir.


== Etimoloji ==

[[Dosya:P52 recto.jpg|thumb|174px|right|Yeni Ahit metni içeren en eski papirüslerden biri (yaklaşık MS 90–160).]]

İncil sözcüğü [[Türkçe]]ye [[Arapça]]dan geçmiştir. [[Nöldeke]]'ye göre Arapçaya ise [[Habeşçe]] "wangil" sözcüğünden geçmiştir.<ref>[http://www.nisanyansozluk.com/?k=incil&x=0&y=0 "incil."] Nişanyan Sözlük. Erişim: 30 Aralık 2014</ref> Kelimenin aslı [[Yunanca]] "Ευαγγέλιον" (''euangelion'') şeklindedir ve "iyi haber, müjde" anlamına gelir.<ref name="Online ED">[http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=gospel&searchmode=none "gospel."] Online Etymology Dictionary. Erişim: 30 Aralık 2014</ref><ref>[http://www.incil.biz/incil-2/ Türkçe İncil Çevirisi (Thomas Cosmades), önsöz]</ref>


İncil sözcüğünün [[İngilizce]]deki karşılığı ''gospel'' ise Eski İngilizcedeki ''godspel'' sözcüğünden gelir.<ref name="Online ED"/> Bu sözcük Yunanca eungelion (müjde) kavramının Latince çevirisi ''bona adnuntiatio''{{'}}nun (iyi haber) İngilizce çevirisidir ve ''good'' (iyi) ile ''spel'' (mesaj) sözcüklerinden oluşturulmuştur.<ref name="Online ED"/>


== İncillerde İsa'nın hayatı ==

{{Ana madde|İsa}}


İnciller [[Celile]]li bir marangoz, öğretmen ve şifa dağıtıcısı olan İsa'nın hayatını özetle anlatırlar. [[İsa]] bir [[Yahudiler|Yahudi]] olarak [[Roma İmparatorluğu]]'nda dünyaya geldi ([[MÖ 8]]-[[MÖ 2]]). İsa [[Hristiyanlık|Hristiyan]] ve İslâmî kaynaklara göre bir mucize eseri olarak [[Bakire Meryem]]'den babasız dünyaya gelmiştir.


Yahudilerin yüzyıllardır beklediği [[Mesih]] olduğunu ileri süren İsa, dinî öğretilerini yaydı ve geniş bir kitleyi peşinden sürükledi. Bazı Yahudi din adamlarının teşviki ve Roma'nın [[Yahudiye]] eyaletinin valisi [[Pontius Pilatus]]'un emri ile [[Kudüs]]'te çarmıha gerildi ([[29|MS 29]]-[[36|MS 36]]). Bununla birlikte az sayıda tarihçi ve araştırmacı [[kutsal kitap]]larda bahsi geçen ve tarihî dokümanlarda ismine rastlanılmayan İsa'nın mitolojik bir karakter olabileceğini düşünmektedirler.


== Yazılma süreci ==

{{Ana|Ahit yazarları}}


Hristiyan kaynaklarına göre, [[İsa]]'nın çarmıhta öldürülmesi ve üç gün sonra diriltilerek göğe yükseltilmesi [[havari]]leri ve diğer öğrencileri arasında büyük etki yarattı. Havariler İsa'nın göğe alınışından sonra bir süre [[Filistin]]'de kaldılar. Ancak hem [[Yahudiler|Yahudi]] muhafazakârlar hem de [[Roma]]lılar'dan gördükleri baskılar nedeniyle dünyanın değişik yerlerine göç etmek zorunda kaldılar. Bunun sonuçlarından biri de Hristiyanlığın yayılması oldu. [[Havari]]lerden [[Petrus]] Roma'da, [[Bartalmay]] Ermenistan'da, [[Yehuda]] (Taday) ve Yurtsever [[Simun]] [[Pers İmparatorluğu|Pers]] topraklarında öldürülmüştür.<ref>Oxford İngilizce Sözlük, ''St. Peter, St. Bartholomew, St. Simon, St. Jude''</ref>


Hristiyan kaynaklarının aktardığına göre, İsa'nın havarileri ve onların yakın çevresinde yer alan kişiler İsa'nın öğretilerini anlatmayı sürdürdüler. Öğrencilerin önderi konumundaki [[Petrus]] [[Roma]]'da yaşamaktaydı. Onun yakın çalışma arkadaşı [[Markos]] büyük olasılıkla Petrus'un anlattıklarını bir araya getirerek İsa'nın yaşamını anlatan en eski incil kitapçığını yazmıştır (M.S. 50-60 yılları). Diğer incil yazarları İsa'nın öğrencisi [[Matta]] Levi ve Pavlus'un yakın çalışma arkadaşı doktor [[Luka]], Markos'un yazdığı metni geliştirerek değişik alıcılara göndermek üzere İsa'nın yaşam öyküsünden kesitleri yazmışlardır. Her iki kitapçığın da 70 yılları dolayında yazıldığı düşünülmektedir. Yine İsa'nın öğrencisi olan Yuhanna ise incilini 85 yılından sonra kaleme almıştır. İncillerin yazım tarihleri ile hangi dilde yazıldığına dair güvenilir bir bilgi yoktur.


[[Yeni Antlaşma]] 27 kitapçıktan oluşmaktadır. İnciller ise İsa'nın yaşamını anlatan ilk dört kitapçıktır. Sonraki kitapçıkların büyük bir bölümü ise İsa'nın öğrencilerinin (elçilerinin) kiliselere yazdığı mektupları içerir.


=== Dört kanonik incilin belirlenmesi ===

İsa'dan sonraki ilk iki yüzyılda çok sayıda incil ortaya çıkmıştır.{{Kaynak belirtilmeli}} Başlangıçta bunların hangilerinin "kutsal" ve "[[kanonik]]" kabul edilmesi gerektiği konusunda bir görüş birliği yoktu.{{Kaynak belirtilmeli}} Dört incilin olması gerektiğini savunan ilk belge MS 180 yılında [[Piskopos Irenaeus]] tarafından yazılmıştır.{{Kaynak belirtilmeli}} Dört incil konusunda Hristiyanların bir görüş birliğine varması bu tarihten de daha ileride gerçekleşmiştir.{{Kaynak belirtilmeli}} MS 397'deki Üçüncü Kartaca Konsili, günümüzdeki hâliyle [[Yeni Ahit]]'in onaylandığı ilk büyük Hristiyan kuruludur.{{Kaynak belirtilmeli}}


=== Sinoptik inciller ===

Kitab-ı Mukaddes'teki incillerin üçü; Matta, Markos ve Luka'nınkiler, gerek verdikleri bilgi gerekse üslup açısından birbirini andırır. Bunlara [[Sinoptik İnciller|sinoptikler]] denir. Yuhanna'nın incili, diğerlerinden farklıdır. Sinoptik incillerin ortak bir kaynaktan ([[Q metni]]) kaynaklandığı öne sürülmüştür.{{Kaynak belirtilmeli}}


== Kanonik inciller ==

=== Matta İncili ===

{{Ana madde|Matta İncili}}


Matta İncili, [[İsa]]'nın on iki [[havari]]sinden biri olan, [[Roma]] vergi memuru [[Celile]]li [[Matta (havari)|Matta]] tarafından yazıldığı kabul edilen incildir. [[Yeni Ahit]]'in ilk bölümünü meydana getirir. Kelime anlamı olarak Matta, [[İbranice]] "efendimizin (tanrımızın) hediyesi" anlamına gelmektedir. MS 52 - 68 yılları arasında, [[Kudüs]] düşmeden önce yazıldığı tahmin edilmektedir.


Matta İncili, [[İsa]]'nın [[soyağacı]] ile başlar, hayatını ve dinî faaliyetlerini özetler. [[Havari]]lerin seçimini ve İsa'ya katılışlarını anlatır. Muhtemelen ilk olarak [[İbranice]] yazılmıştır. [[Markos İncili]] temel alınmıştır. Diğer üç [[kanonik]] incilden çok daha fazla [[Eski Ahit]] referansı içermektedir. İsa'nın da mensubu olduğu [[Yahudiler|Yahudi]] toplumunu hedeflediği düşünülmektedir. Yahudileri, [[Nasıra]]'lı İsa'nın yüzyıllardır bekledikleri [[Mesih]] (kurtarıcı) olduğuna inandırmayı amaçlar. İsa'nın kral olduğu belirtilir. Yahudilerin fizikî ve [[materyalist]] bir kurtarıcı ve krallık beklemelerinden ötürü Matta İncili'nde İsa'nın manevî krallığı vurgulanır.


=== Markos İncili ===

{{Ana madde|Markos İncili}}


Markos İncili, [[Yeni Ahit]]'in ilk dört bölümünü oluşturan [[kanonik]] incillerden ikincisidir. "[[Evanjelist]] Markos" olarak da bilinen Yuhanna [[Markos]] tarafından yazılmıştır. Markos, [[Barnabas]]'ın kuzeni ve İsa'nın [[havari]]si [[Petrus]]'un (Simun) yakın arkadaşıdır. Markos'un incili Petrus'a dayanarak yazdığı kabul edilir. MS 60'lı yılların sonlarında veya 70'li yılların başlarında yazılmıştır. [[Matta]] ve [[Luka]] İncillerine kaynak teşkil ettiği ve incillerin en eskisi olduğuna inanılır. [[Vaftizci Yahya]]'dan [[İsa]]'nın göğe yükselişine kadar olan kısmı anlatır. Kısa versiyonunda İsa'nın boş mezarına kadar olan kısmı anlatır.


=== Luka İncili ===

{{Ana madde|Luka İncili}}


Luka İncili, [[Vaftizci Yahya]]'nın doğumundan İsa'nın göğe yükselişine kadar olan yaklaşık 35 yılı kapsar. MS 60'lı yıllarda yazıldığı tahmin edilmektedir. [[Markos İncili]]'ni baz aldığı kabul edilir. Karakteristikleri, dönemin [[Yunanlar|Yunan]]larına hitap ettiğini düşündürür. İncilin yazıldığı dönemlerde [[Roma]]lılar askerlikte ustalaşmış iken, Yunanlar bilgelikleriyle meşhurdurlar. Bu nedenle Luka İncili İsa'yı kusursuz bir insan ve tanrının bilgeliğinin insan şekline bürünüşü olarak resmeder. İsa'nın ibret verici kısa hikâyelerine geniş yer verir. İsa'nın [[Kutsal Ruh]] ile olan bağlantısını anlatır. Kutsal Ruh'un doğmuş şekli olduğunu, Kutsal Ruh'un gücü sayesinde [[kilise]]sini kurduğunu ve Kutsal Ruh'tan akan sözlerini, vaatlerini anlatır.


=== Yuhanna İncili ===

{{Ana madde|Yuhanna İncili}}


Yuhanna İncili, [[Yeni Ahit]]'in ilk dört bölümünü meydan getiren [[kanonik]] incillerden sonuncusudur. Kelime anlamı olarak "sevgili" veya "sevilen" demektir. Balıkçılık yaparak geçinen, "[[Evanjelist]] [[Yuhanna]]" olarak da bilinen, [[havari]] [[Yuhanna]] tarafından yazılmıştır. MS 90'lı yıllarda yazıldığı tahmin edilmektedir. [[Vaftizci Yahya]]'nın (Yahya Peygamber) dini faaliyetlerinden, [[İsa]]'nın göğe yükselişine kadar olan zaman aralığını kapsar.


Yuhanna İncili, İsa'nın [[kilise]]sinin oluşumunu anlatır. [[Cennet]]teki krallığından insanlığa yol göstermeye devam edeceği vurgulanır. Bu anlamda, diğer inciller gibi belirli bir kesimi değil, tüm insanlığı hedeflediği düşünülebilir. "Dünya" kelimesi birçok yerde tekrarlanır. Diğer incillerde vurgulanan İsa'nın insanî veya dünyevî faaliyetlerinden ziyade [[doktrin]]lerine geniş yer ayırır


İncillerin mesajı İsa'nın kimliği ve eylemleridir. Hristiyanlar için insanlığın temel sorunu günahtır. Günahkâr insan kutsal tanrı ile ilişki kuramaz. Günah insana ölüm getirir ve herkes bu ölümü hak etmektedir. Dünyada yaşamış tek günahsız kişi olan İsa ise insanların günahlarını bağışlatan bir kurban olarak çarmıhta ölmüştür. Tanrı bu kurbanı kabul ederek, İsa'yı ölümden diriltmiştir. Eğer bir insan İsa'nın ölümü ve dirilişine ve bu gerçeklerin onun yaşamındaki etkilerine iman ederse (güvenirse) günahlarından ve sonuçlarından kurtulacaktır. İsa'nın ölümü günahları bağışlatan bir kefaret kurbanı işlevi görmüştür.<ref>[http://www.incil.biz İncil, önsöz]</ref> Dört [[kanonik]] incilde sık sık İsa'nın [[Mesih]] olduğu belirtilir.


== Ayrıca bakınız ==

* [[Kitab-ı Mukaddes]]

* [[Yeni Ahit]]

* [[Kanonik]]

* [[Hristiyanlıkta İsa]]


== Kaynakça ==

* [[Kevin Conner]] & [[Ken Malmin]], ''New Testament Survey'', ISBN 0-914936-22-0


=== Dipnotlar ===

{{Kaynakça}}


== İlgili filmler ==

{{Commons kategori|Gospels}}

* 'The King of Kings', (1927) [http://www.youtube.com/watch?v=pFhcdF_td10 Fragman]

* 'II Vangelo Secondo Matteo', (1964)

* 'King of Kings', (1966) [http://www.youtube.com/watch?v=oFAh08AvyXo Fragman]

* 'Jesus - Gospel of Luke', (1979) [http://www.jesusfilm.org/languages/index.html Çeşitli Dillerle İzlenebilir]

* 'The Last Temptation of Christ', (1988) [http://www.youtube.com/watch?v=gcBWZ2VhxxM Fragman]

* 'The Passion of the Christ', (2004) [http://www.youtube.com/watch?v=viNo_l8lASs Fragman]

* 'Magdalena: Released from Shame', (2007)

* 'Son of God', (2014)

* 'Risen', (2016)

Advertisement