22/9

• Zikirden yüz çevirerek... [81]Ferra, Meani. [1955]. c.2 s.216.
• Senyül atfı: Kibir ve böbürlenmekten ibarettir.
• Yüzün kibirli bir tavır takınması (tas'iyrü'l-hadd) ve boynun eğilip bükülmesi
• (leyyü'l-ciyd) gibi.
• Zikirden yüz çevirmek anlamına geldiği de söylenmiştir.
• Hasan'dan "kalbini/ilgisini/sevgisini engellemek" anlamında olduğu rivayet edilmiştir.
• 82 Zemahşeri Keşşaf, 1997. c. 3 s. J47.
• (Saniye 'ıtfîhi): Boynunu/unuk imandan çevirir, demektir.
• Bu, kinaye tarzındadır. Anlamı: (o), Allah hakkında bilmeden, büyüklenerek mücadele eder.
• "Saniye ıtfi": "ondan yüz çevirerek" anlamına gelir, diyenler de olmuştur. 83
• Se-
• merkandi, B. Ulum, 1996, c. 2 s.469.
• (Saniye 'ıtfîhi): İnkar ve yüz çevirmekten ibarettir. 84İsfahanı, Müfredat,
• tsz., s. 82.
• (Saniye 'ıtfihi): Boynunu/unuk çevirir, geri çeker. Tekebbür anlamındadır. Şimah85
• Şimah, (? - 651) Şimah b. Dırar b. Sinan b. Umame. Şimah lakabıdır, ismi Me'kil'dir.
• Cahiliyye dönemi ve İslami dönem şairlerindendir, İslam'ı kabul ettikten sonra iyi bir
• müslüman oldu. Kadisiyye savaşına şahit oldu. Hz. Osman zamanında. Hicri
• 30'dan sonra vefat etti. İbn-i Selam onun Cahiliyye dönemi şairlerinin üçüncü tabakasından olduğunu söyler.
• [[(Dr. Afif Abdurrahman, Mu'cemu'ş-Şuara)]]. s. 124/125 Darü'l-Menahil,
• Beyrut 1996, 1 Baskı) bir şiirinde şöyle demektedir:
• Bana bildirildi ki Rabi deve güdüyor.
• Develerin en kötüsünü bana hediye ederken (nefretle) böbürleniyor (saniye'l-ciydi).
• 86Nisaburi, Burhan, 1996, c. 2 s.81.
• (Saniye 'ıtfihi): Yanını/canibehu büyüklenerek büktü, engelledi; yani yüz çevirdi. Bu,
• "Levvev ruusehum"87Mülekkin, Garib, 1987, s. 260.Münafıkun:
• 63/5. gibidir. [88]Mülekkin, Garib, 1987, s. 260.
• "Saniye 'ıtfihi": Bu terkib, kibirlenme ve böbürlenmeden kinayedir. 89Sabuni,
• Safvet, 1995, c. 4, s. 124
• Naklettiğimiz görüşlerden de anlaşılacağı üzere bu terkib;
• a- yüz çvirmek;
• b- böbürlenmek, büyüklük taslamak anlamındadır ve terkibi oluşturan kelimeler mecazi anlamlar ihtiva etmektedir.
• Ancak Kur'an çevirilerinin tümünde de bu gerçeğin dikkate alındığını söylemek imkansızdır.
• Elmalı: ...yanını bükerek (böbürlenerek...)
• Çantay: ... (kibir ve azametle) yanını eğip bükerek ...
• D.İ.B.: ...büyüklük taslayarak ...
• Bilmen.. Boynunu böbürlenip bükerek ...
• Yavuz: .....(azamet ve kibirle) boynunu bükerek...
• Davudoğlu: ... (kibrinden) yanını büker, çevirir.
• Ateş: ... boynunu döndürerek (kabara kabara tartışmasını sürdürür) ...
• Bulaç: ..."gururla salınıp kasılarak" ...
• T.D.V.....yanını eğip bükerek (kibir ve azamet içinde) ...
• Y. Öztürk: ... yanım eğip bükerek ...
• Atay: ... büyüklük taslayarak yanını eğip büker.
• A. Öztürk: Omuz bükerek...
• Koçyiğit: ... büyüklük taslayarak ...
• Hizmetli: ... büyüklük taslayarak ...
• Varol: ... (kibirle) kasılarak ...
• Piriş.....gururla salınıp, kasılır.
• Kanaatimizce söz konusu deyimin en doğru tercümesini yapanlar, bunu, Türkçe'de mevcut deyimlerle ifade edenlerdir.
• Buna binaen; D.İ.B., Koçyiğit, Bulaç, Varol, Hizmetli ve Piriş'in tercümeleri gayet yerinde tercümelerdir.
• Elmalı, Çantay, Yavuz, Davudoğlu, Ateş ve T.D.V.'nin tercümeleri ise parantez içi ifadelerle anlaşılır hale gelmiştir ki bu da metnin anlaşılması açısından olumlu bir yaklaşımdır.
• Ancak Elmalı'nın tercümesinde yer alan parantez içi ifadenin kendisine ait olmadığını bilmekte yarar vardır.
• Bilmen'in tercümesi ise kelimelerin sıralanışı (cümle kuruluşu) itibariyle karışıklık
• arzetmektedir.
• durumda parantez kullanılsaydı daha açıklayıcı olurdu.
• Atay'ın tercümesinde ise, anladığımız kadarıyla, "Saniye 'ıtfihi" terkibinin tercümesinde tekrara düşülmüş.
• Çünkü "yanını eğip bükmek" zaten "büyüklük taslamak" demektir.
• Dolayısıyla; "Büyüklük taslayarak yanını eğip büker." şeklindeki bir tercüme kanaatimizce hatalıdır.
• Bu durumda, birinin diğerinin tercümesi (açıklayıcısı) olduğunu hissettirecek bir alamete *(belirleyici ipucuna) ihtiyaç vardır.
• Y. Öztürk'ün "yanını eğip bükerek" şeklindeki tercümesi hiçbir açıklayıcı bilgi ihtiva etmediği için anlaşılmaktan uzaktır. Çünkü "yanını eğip bükme"nin Türkçe'de ifade ettiği belirli bir anlam yoktur.
• A. Öztürk'ün "omuz bükerek
• " şeklindeki çevirisi de yine deyimin anlamını vermekten uzaktır.
• Zira Türkçe'de, "omuz bükmek" şeklindeki bir ifade, "gurur, kibir, büyüklük taslamak" anlamında kulanılmamaktadır. Mütercim, bunun yerine; "omuz silkmek" gibi bir deyimi tercih etseydi mezkur terkibin anlamına belki bir şekilde yaklaşmış olurdu.
• Bu tür deyimsel ifadelerin tercümesinde lafza bağlı kalındığında bazı problemlerle karşılaşılmaktadır.
• Mesela "Saniye "itfihi" deyiminin lafzi çevirilerine tekrar göz attığımızda kiminin bunu "yanını bükmek" kiminin de "boynunu bükmek" şeklinde tercüme ettiğini görürüz.
• Oysa burada önemli olan yanın veya boynun bükülmesi değil, takınılan tavırdır.
• Bu tavrı en güzel şekilde ifade etmek için, tercüme edilen dilde söz konusu tavır için kullanılan deyimler tercih edilmelidir.
• Sonuç olarak, deyimin aşağıdaki tercümelerinin daha müstefid olduğunu düşündüğümüzü belirtmek istiyorum.
• - Büyüklük taslayarak
• - Böbürlenerek
• - Gururla salınıp kasılarak
• - Yüz çevirerek [vb].
• Örnek
• Allah yolundan saptırmak için büyüklük taslar.90Abdulcelil Bilgin, Kur'an'da Deyimler ve Kur'an'ın Anlaşılmasındaki Rolü, Pınar Yayınları, İstanbul, 2003: 39/42.