ÇİFTÇİ MALLARININ KORUNMASI HAKKINDA KANUN[]
Kanun Numarası: 4081
Kanun Kabul Tarihi: 02/07/1941
Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 10/07/1941
Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 4856
Madde 1 - Bu kanuna göre korunacak çiftçi malları aşağıda yazılıdır:
I - Ekili, dikili veya kendiliğinden yetişen bütün nebatlarla Orman Kanununun şumulüne girmeyen ağaçlar ve ağaçlıklar,
II - Ziraatte kullanılan veya ziraatle alakalı olan her nevi menkul ve gayrimenkul mallar,
III - Su arkları, set ve bentlerle hendek, çit, duvar ve emsali manialar, tarla ve bahçe yolları.
Madde 2 - Bu kanunun hükümleri:
I - Köy sınırları içinde,
II - Şehir ve kasaba haricinde olup, belediye hududu içinde veya dışında bulunsun, zirai mahsulat istihsal edilmekte olan sahalarda tatbik olunur.
Madde 3 - Bu kanunda yazılı işlerden köylere taallük edenleri ihtiyar meclisi, ikinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı sahalara ait olanları koruma meclisi tarafından ifa olunur. Her kaza ve vilayet merkezinde ayrıca bir murakabe heyeti de bulunur.
Madde 4 - Murakabe heyetiyle koruma meclisine aza seçilebilmek için belediye meclisine aza intihap edilebilmek hakkına malik olmak ve aynı zirai sahada ziraatle meşgul bulunmak şarttır. Şu kadar ki, bunların belde sakini olup olmadıklarına bakılmaz. Köy Kanununun 30 uncu maddesi bu seçimlerde de caridir.
Koruma meclisi azaları ticaret ve sanayi ve ziraat odaları bulunan yerlerde bunların da iştirakiyle toplanan belediye meclisi tarafından gizli reyle ve dört sene müddetle intihap olunurlar. Her intihapta beşi asli, beşi yedek aza olmak üzere on kişi seçilir. Asli azalar arasında inhilal vukuunda yedek azadan en fazla rey alan boşalan yere geçer. Müsavi rey almış olanlar arasında kur'a çekilir.
Koruma meclisi azaları aralarından gizli reyle bir reis ve bir reis vekili seçerler.
( Ek fıkra: 09/01/1952 - 5856/1. md. ) Belediye meclislerinin her yenilenmesinde çiftçi mallarını koruma meclisi üyeleri ile murakabe heyeti üyeleri yukarki bentte bildirilen usule göre yeniden seçilirler.
Madde 5 - Murakabe heyeti, vilayet merkezinde valinin idare mensupları arasından seçeceği bir zatın, kazalarda kaymakamın reisliği altında, ziraat ve veteriner müdür veya memurları ile dördüncü madde hükümleri dairesinde intihap olunan beş azadan teşekkül eder. Kaymakamın bulunmadığı hallerde heyete ziraat veya veteriner müdür veya memuru, bunların da, bulunmaması halinde kaymakamın tensip edeceği aza reislik eder.
Madde 6 - Murakabe heyeti, koruma ve ihtiyar meclisleri mürettep aza adedinin ekseriyetiyle içtima ederler.
Kararlar, mevcudun ekseriyetiyle verilir. Reylerde müsavat halinde reisin bulunduğu taraf tercih olunur. Reis ve azalar kendilerinin veya Köy Kanununun 30 uncu maddesinde yazılı hısımlarının alakalı oldukları işlerin müzakeresine iştirak edemezler. Bu gibi hallerde veya hastalık yahut diğer meşru mazeretler dolayısiyle aza noksanı yüzünden içtima edemiyen heyet veya meclis yedek azalarla tamamlanır.
Madde 7 - Koruma ve ihtiyar meclislerinin, çiftçi mallarını koruma bakımından, vazife ve salahiyetleri şunlardır:
I - Koruma kadro ve bütçesini ve senelik koruma ücreti tarifelerini tesbit ve her iki hususu murakabe heyetinin tetkik ve tasdikına sevketmek.
II - Koruculuk için Köy Kanununda yazılı hükümlere göre bekçiliğe ehil gördüklerini seçerek tayinlerini vali veya kaymakamın tasdikına arzetmek, bekçilerin adedlerini ve çalışma müddet ve şartlarını tesbit eylemek, vazife görecekleri mıntakaları ayırmak ve bunlara para veya mal olarak verilecek aylık veya yıllığı kararlaştırmak ve vazifelerini iyi görmeleri için lüzumlu tedbirleri almak, hayvanlar için müşterek çoban tutmak,
III - Suların mezruat ve yollara yapacağı tahribatı önlemek ve su arkları ve hendeklerle tarla ve bahçe yollarını tamir ettirmek ve bu yüzden doğacak masrafları bütçe harici olarak alakalılar arasında istifadeleri nispetinde taksim ve tahsil etmek (Alakalılardan fiilen çalışmak isteyenler çalışabilirler),
IV - Suların sivrisinek yetişmesine müsait birikintiler yapmasına mani olmak ve bu maksat için açılan kanallar ve mecraları ve kurutulmuş olan toprakları muhafaza etmek,
V - Elli liraya kadar olan zarar ve ziyan işlerine 26 ncı maddede yazılı hükümler dairesinde bakmak,
VI - Ondördüncü maddede gösterilen inzibat cezalarını vermek ve bu kanunda yazılı diğer vazifeleri görmek.
Madde 8 - Murakabe heyetinin vazife ve salahiyetleri şunlardır:
I - Koruma kadro ve bütçesini ve senelik koruma bedeli tarifelerini tasdik veya bunlarda lüzumlu gördüğü tadilleri icra etmek,
II - Mıntakaları dahilindeki köylerden mali ve zirai durumları bir bekçiden ayrı olarak korucu tutmağa müsait olmayanlarını tayin etmek,
III - Koruma ve ihtiyar meclisi kararlarına bu kanun hükümleri dahilinde yapılan itirazları tetkik etmek,
IV - Koruma ve ihtiyar meclislerinin bu kanunda gösterilen vazife ve salahiyetlerini devamlı bir nezaret ve murakabeye tabi tutmak,
V - Hayvanların sureti muhafaza ve sevki idaresine ve geçeceği yolların tayinine; tarla, bağ ve bahçe sınırlarının belli edilmesini veya bu yerlerin korunmasını temin için mahallince yapılması mümkün ve mutat olan manialar konmasına; tarla yolları, su arkları ve sınır hendeklerinin set ve bentlerin evsaf ve sureti muhafazalarına mütedair tedbirlerin tesbitine dair koruma ve ihtiyar meclisleri tarafından yapılan teklifleri tetkik ile karara bağlamak ve bu kanunda gösterilen diğer işleri görmek,
VI - İkinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı saha hudutlarını tayin ve tesbit etmek.
Murakabe heyeti lüzum gördüğü hallerde bu sahanın hudutlarını değiştirebileceği gibi, yakınlık ve çiftçilik münasebetleri veya korumada kolaylık gibi mülahazalara binaen bu kanunun tatbiki bakımından mezkur sahanın bazı parçalarını veya tamamını en uygun gördüğü köye bağlıyabilir.
I, III ve V sayılı bentlerde yazılı muamelelerin bir ay zarfında neticelendirilmesi mecburidir.Koruma bedeli tarifelerinin tetkikatında (15) inci maddeye tevfikan yapılan itirazlar da nazara alınır.
İhtiyar veya koruma meclisleri veya bunlardan biri ile diğeri arasında tekevvün eden ihtilafları, her ikisinin tabi bulunduğu murakabe heyeti, ayrı ayrı murakabe heyetine tabi iseler bunlardan en yakın olanı kati olarak hal ve fasleder.
Madde 9 - Murakabe heyeti ile koruma ihtiyar meclisleri azalarına bu kanuna tevfikan yapılacak hizmet ve muamelelerden dolayı koruma sandığından hiç bir ücret ve masraf verilemez.
Uzak mesafeler için nakil vasıtası ücretiyle ehlivukufun zaruri masrafları koruma sandığından verilir. Bu masraflar zarar yapandan alınarak sandığa iade olunur. Şikayetçinin iddiası sabit olmazsa yapılan masraflar kendisine ödettirilir.
Madde 10- (Değişik madde: 23/01/2008-5728 S.K./109.mad)
Bu Kanunda yazılı istisnalar ile idarî para cezaları dışında koruma veya ihtiyar meclislerinin bu Kanun hükümlerine göre verecekleri kararlar aleyhine alakalılar tarafından kararın kendilerine tebliği tarihinden itibaren on gün zarfında murakabe heyetine müracaat ve itiraz olunabilir. Murakabe heyetinin verdiği;
a) İdarî para cezasına ilişkin kararlarına karşı Kabahatler Kanunu hükümlerine göre,
b) Diğer kararlarına karşı bu Kanun hükümlerine göre,
kanun yoluna başvurulabilir.
Madde 11 - Murakabe heyetiyle koruma ve ihtiyar meclislerinin muamelat ve mesaisi vali veya onun tavzif edeceği kimseler tarafından devamlı surette teftiş edilir.
Bu teftiş doğrudan doğruya Ziraat veya Dahiliye Vekaletlerince tensib edilen memurlar vasıtasiyle de yaptırılabilir. Bundan başka valiler bu kanunun iyi işlemesini murakabe ve kanunun tatbikatındaki hataların ıslahını murakabe heyetinden talep ederler.
Madde 12 - Bekçilerin vazifeleri şunlardır:
I - Çiftçi mallarını korumak,
II - Çiftçi mallarına zarar iras edildiği hallerde 24 üncü maddede gösterilen muameleleri ve bu kanunda yazılı diğer vazifeleri ifa etmek.
Madde 13 - Bekçilerin bu kanunda yazılı vazifelerden gayri işlerde istihdamları veya kısa bir zaman için dahi olsa kendi mıntakaları haricine gönderilmeleri yasaktır.
Bunlar ancak umumi emniyet ve asayişin ve su baskını, zelzele ve yangın gibi umumi afetlerin zaruri kıldığı fevkalade ahvalde bağlı bulundukları yerin en büyük mülkiye amirinin veya muhtarın izniyle kendi mıntakaları veya yukarıda gösterilen vazifeleri haricinde muvakkat olarak istihdam edilebilirler.
Şu kadar ki mali ve zirai durumları bir bekçiden ayrı olarak köy korucusu tutmağa kudreti olmadığı murakabe heyetince yapılan tetkikat neticesinde tahakkuk eden köylerde köy korucularına ait vazifeler bu bekçiye gördürülür.
Madde 14 - Bekçilere Köy Kanununun 80 ve 81 inci maddelerine tevfikan verilecek cezalardan başka üç günden az ve on beşgünden çok olmamak üzere ücret kesmek ve işten çıkarmak disiplin * cezaları da tatbik olunabilir.
Cezanın tayininde Köy Kanununda yazılı tertibe riayet mecburiyeti yoktur.
Verilen ceza derhal infaz olunur. Bunlardan yalnız işten çıkarma kararınan karşı murakabe heyetine itiraz olunabilir. İşten çıkarılan bekçi bir sene geçmeden yeniden vazifeye alınamaz.
Madde 15 - Koruma tarifeleri her sene koruma ve ihtiyar meclisleri tarafından mahallin örf ve adeti ile iktisadi vaziyetine ve taallük ettiği arazinin verimine, mahsulün nevine veya hayvan cinsine göre tanzim olunur.
Bu tarifeler murakabe heyetine gönderilmekle beraber aynı zamanda köy veya kasabanın münasip mahallerine de talik olunur. Alakadarlar talikten itibaren on gün zarfında koruma veya ihtiyar meclisleri vasıtasiyle veya doğrudan doğruya murakabe heyetine itiraz edebilirler. Tarifeler murakabe heyetinin tasdikiyle katileşir.
Koruma bedelleri her mahallin istihsal vaziyetlerine göre tesbit olunacak en müsait zamanda ve Tahsili Emval Kanununa göre tahsil olunur. Ancak Tahsilat Komisyonunun vazifeleri koruma ve ihtiyar meclisleri, tahsildarın gördüğü işler koruma heyeti reisinin veya muhtarın tensip edeceği kimse tarafından ifa olunur.
Koruma tarifesi bir senelik bekçi ücretlerinden başka peşin olarak ödenecek zarar ve ziyanlarla masraf karşılığı olarak bekçi ücretlerine yüzde 30 u geçmemek üzere yapılacak bir ilaveyi karşılayabilecek şekilde tanzim olunur.
Madde 16 - Köy sınırları veya ikinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı saha içindeki ekilmiş arazi ile bağ, bahçe veya ağaçlıklara fiilen tasarruf etmekte olanlardan ve gelip geçici olmayan ve kendi hayvanlarını idare edecek kadar şahsına ait veya icarla merası bulunmayan sürü sahiplerinden 15 inci maddede gösterilen tarifede yazılı senelik koruma parası veya bunun mukabili olan mahsul veya mal alınır. Koruma parasına tabi olanların bunun miktarı hakkında kendilerine veya ikametgahlarına yapılacak tebliğden itibaren on gün zarfında murakabe heyetine itiraz hakları vardır.
Madde 17 - (Mülga madde: 23/01/2008-5728 S.K./578.mad)
Madde 18 - Her koruma ve ihtiyar meclisi nezdinde 16 ve 17 nci maddelerde yazılı gelirlerden bir koruma sandığı teşkil olunur. Bekçi ücretlerinden başka zarar ve ziyan mukabili olarak tahsil edilmiş olan miktar, peşin olarak ödenen zararlar dolayısiyle tükendiği veya zararın ödenmesine kafi gelmediği takdirde sandık mevcudu tarifede yazılı esaslar dairesinde mükelleflerden yapılacak tahsilatla tamamlanır. Bu suretle yapılacak tahsilatta zarar ve ziyan karşılığı olarak 15 inci maddenin son fıkrasına göre tesbit edilmiş olan nisbet daima muhafaza olunur.
Madde 19 - 8 inci maddenin ikinci fıkrasında yazılı köylerde köy bütçesindeki korucu ücreti koruma sandığına yatırılır. Bu kanunun tatbikı dolayısiyle hasıl olacak vaziyete göre köy korucularının adedi ihtiyaç nisbetinde azaltılabilir. Bu suretle azaltılan koruculara ait ücret köy bütçesinden koruma sandığına devrolunur.
Madde 20 - Mezruat arasında başıboş yakalanıp da on beş gün içinde sahipleri tarafından alınmayan hayvanlar koruma ve ihtiyar meclisi tarafından münasip görülecek bir pazar yerinde müzayede ile satılır ve keyfiyet bir zabıt ile tesbit olunur. Müzayedede 2490 sayılı kanun hükümleri tatbik olunmaz. Sahibi malüm olmayan hayvanlar için her yerin örf ve adetine göre ilan yapılır.
Bu hayvanlar için sarfedilen iaşe ve muhafaza masraflariyle yapılacak diğer masraflar satış bedelinden tenzil olunduktan sonra bakıyesi bir sene müddetle emaneten saklanır.Satış bedeli bu müddet içinde müracaat edilip alınmadığı takdirde koruma sandığına irat kaydolunur.
Madde 21 -Koruma sandığındaki paraların sarfedilebileceği yerler şunlardır:
I - Bekçilerin ücretleri,
II - 29 uncu maddeye göre ödenecek zararlar,
III -Her mahallin hususiyet ve ihtiyaçlarına göre koruma ve ihtiyar meclisleri tarafından bu kanunun tesbit ettiği hizmetlerin ifası için yapılacak zaruri masraflar. Bu masrafların senelik yekünu hiç bir halde bekçi ücretleri yekünunun yüzde onunu tecavüz edemez.
Madde 22 - Korunma sandığının mevcudu Devlet malı hükmündedir. Korunma gelirleri ve korunma sandığındaki paraya haciz konamaz. Korunma sandığı gelirinin cibayet ve sandık mevcudunun sarf sureti ve her sene sonunda hesabların nasıl kapatılacağı Ziraat Vekaletince tesbit olunur.
Madde 23- (Değişik madde: 23/01/2008-5728 S.K./111.mad)
Bu Kanun ile vazifedar olanların vazifeleri dolayısıyla işledikleri suçlarla ilgili olarak Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ilişkin hükümleri tatbik olunur.
Bu gibilerin ifa ettikleri vazifeden dolayı kendilerine karşı görevleriyle bağlantılı olarak işlenen suçlar kamu görevlileri aleyhine işlenmiş sayılır.
Madde 24 -Birinci maddede yazılı çiftçi mallarına bir zarar vukuunda bekçiler fiilin devamına mani olacak tedbirleri almakla beraber husule gelen zararın tesbitine yarayacak delilleri toplayarak keyfiyeti koruma veya ihtiyar meclisine bildirmek mecburiyetindedirler. İmkan bulunan hallerde bir zabıt varakası da tutulur.
Madde 25 - Korunma veya ihtiyar meclisinin seçeceği vukuf ehli fiili haber veren bekçi ile birlikte en geç yirmi dört saat zarfında vaka mahalline giderek zararın miktarını ve hangi şartlar altında yapıldığını tahmin ve tesbit ve bunu bir zabıt varakasiyle tevsik eder. Mühim işlerde vukuf heyetine koruma veya ihtiyar meclisi azasından bir veya bir kaçı katılır.
Tutulacak zabıt varakaları ve işe mütaallik evrak derhal koruma veya ihtiyar meclisine tevdi olunur.
Zarar ve ziyanın tesbitine taallük eden tetkikler Köy Kanunu hükümlerine göre yapılır.
Madde 26 - Birinci maddede yazılı çiftçi mallarına iras edilen ve miktarı elli lirayı geçmiyen zararların tazminine mütaallik işleri koruma ve ihtiyar meclisleri Köy Kanunundaki usule göre tetkik ve hallederek bir karara bağlar.
Tazminat talebinin reddine ve yirmi liraya kadar olan kararlara karşı beş gün içinde sulh hakimine itiraz edilebilir. Şu kadar ki, zararı yapan tarafından vukubulan itirazlarda tazminine karar verilen paranın koruma sandığına aynı müddet içinde depo edilmesi şarttır. Bu fıkraya taallük eden işlerde mahkeme, tetkikatını evrak üzerinde icra ve itiraz olunan kararı tadil veya tasdik suretiyle işi bir hafta içinde intaç eder. Maddi hata vukuu veya sahtelik iddiası halinde mahkeme, lüzum görürse duruşma yapabilir.
Yirmi liradan yukarı olan tazmin kararlarına karşı alakalılar, yukarıki fıkrada yazılı depo şartı olmaksızın beş gün içinde sulh hakimine itiraz edebilir. Bu fıkraya göre yapılan itirazların tetkiki umumi hükümlere göre yapılır.
İtirazlar mahkemeye veya koruma ve ihtiyar meclislerine de yapılabilir. Meclisler itiraz evrakını derhal salahiyetli mahkemeye gönderir ve muterize bedava bir ilmühaber verir.
Koruma ve ihtiyar meclislerinin itiraz olunmıyan kararları ile sulh hakimlerinin itiraz üzerine verecekleri kararlar kati olup bunlar aleyhine hiç bir kanun yoluna baş vurulmaz.
Madde 27 - Yukarıdaki maddede yazılı zarar tazminine taallük eden işlere bakılması alakalıların talep ve şikayetine bağlı değildir.
Zarar görenin feragatı tahkikatı durdurmaz ve karar altına alınan meblağ tahsil edilerek sandığa irat kaydolunur.
Şu kadar ki koruma veya ihtiyar meclisinin tasvip edeceği tazminat alakalıya ödendiği takdirde tahkikata devam edilmez.
Madde 28 - Koruma ve ihtiyar meclisince verilen kararlardan 20 liraya kadar olanları Köy Kanununun 66 ncı maddesinde yazılı usule tevfikan icra olunur. Şu kadar ki paranın ödenmesi için yapılan ihbarın müddeti 8 gündür.
İdare amirleri bu husustaki salahiyetlerini koruma veya ihtiyar meclisleri vasıtasiyle kullanabilirler.
Madde 29 -Zararın faili malüm olmadığı hallerde koruma veya ihtiyar meclislerince tesbit olunan zararın dörtte üçü koruma sandığından zarar görene ödenir. Bilahare fail taayyün ederse zararın tamamı kendisine ödettirilir ve sandığın tediye etmiş olduğu mebaliğin mahsusu yapılarak geri kalan zarar görene verilir.
Sandıktan peşin ödenen miktar hiç bir halde 20 lirayı geçemez. Zararın herhangi bir maksatla mal sahibi tarafından yapıldığı tahakkuk ederse sandıktan ödenmiş olan paranın iki misli masrafiyle beraber koruma veya ihtiyar meclisi karariyle kendisinden tahsil olunarak sandığa irat kaydolunur.
Madde 30 - Zararı husule getiren hayvanlardan zarar mahallinde görülenler bekçiler tarafından yakalanarak zarar ödeninceye kadar muhafaza edilir.
Bu suretle yakalanan hayvanlar koruma ve ihtiyar meclislerinin karar ve icra hususunda haiz oldukları salahiyet mahfuz kalmak şartiyle tazmin edilecek zararlara karşı teminat hükmündedir.
Şu kadar ki hayvan sahibi koruma veya ihtiyar meclislerinin ikinci fıkra hükümleri dahilinde takdir edeceği miktarı aynen veya nakten teminat olarak yatırır veya bu heyetlerin kabul edeceği bir müteselsil kefil gösterirse hayvanları geri alabilir.
Madde 31-
(Değişik madde: 23/01/2008-5728 S.K./112.mad)
Murakabe heyetlerinin 8 inci maddenin (V) numaralı bendine göre ittihaz edecekleri tedbirlere aykırı harekette bulunanlara, koruma veya ihtiyar meclislerince elli Türk Lirasından ikiyüzelli Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.
Sahip bulunduğu hayvanları mahallî adetlere aykırı olarak başıboş bırakan kişiye, koruma veya ihtiyar meclisi tarafından, başıboş bırakılan her bir hayvanla ilgili olarak on Türk Lirası idarî para cezası verilir. Ancak her defasında verilecek ceza ikiyüz Türk Lirasından fazla olamaz.
Bu Kanun hükümleri uyarınca verilen idarî para cezalarından tahsil edilen miktarın tamamı koruma sandığına irat kaydolunur.
Madde 32 - Bekçiler silahlıdırlar. Silah ve cephaneleri Devlet tarafından temin edilir. Kıyafet ve silahlarının cinsi Dahiliye Vekaleti tarafından tayin olunur.
Madde 33 - Bekçiler, Köy Kanununun 77 nci maddesinde yazılı hallerde silah kullanmağa salahiyetlidirler.
Madde 34 - Toplu olarak 100 hektar ve daha fazla arazi işletenler hususi bekçi kullandıkları takdirde koruma parası vermiyecekleri gibi koruma sandığından da hiç tazminat alamazlar.
Şehir ve kasaba civarındaki ve köylerdeki sebze, çiçek, meyve ve dut bahçeleriyle fidanlıklarının hususi bekçi tutmak şartiyle koruma parasını vermek mecburiyetinden istisnasına karar vermeğe koruma veya ihtiyar meclisleri salahiyetlidir. Alakalılar on gün zarfında bu karara karşı murakabe heyetine itiraz edebilirler. Bu gibiler koruma sandığından hiç bir tazminat alamazlar.
Hususi bekçiler bu kanundaki bekçilere verilen salahiyeti haiz değildirler.
Madde 35 - Bu kanun hükümlerine tevfikan yapılacak müracaat ve her türlü tetkik ve muamelelerden hiç bir resim ve harç alınmaz.
Madde 36 - 20 Temmuz 1330 tarihli Kır Bekçileri Kanununun bu kanuna uymayan hükümleriyle Köy Kanununun 54 ve 55 inci maddeleri ilga edilmiştir.
Madde 37 - Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.
Madde 38 - Bu kanun hükümlerini icraya Adliye, Dahiliye, Maliye ve Ziraat Vekilleri memurdur.