Akl Sürmek.
Ölmek.
İp ile bağlamak. Akl (Akıl) Men'etmek.
Sığınacak yer.
Kırmızı mihfe örtüsü.
Diyet.
İnsanın; hayrı, şerri ve ilimleri anlayan, sebeblerden neticeleri çıkaran ve eserden eser sahibine intikal eden hassası. Düşünme ve anlama kabiliyeti. Zihin, zekâ, tefehhüm, fehim, irade, anlayış, kuvve-i hâfıza, mülâhaza, re'y, yaptığını bilme. İlim, zihinde hâsıl olan sûret. İnsan zihninin sıfatı. Kalbde Hak ve bâtılı ayırdedebilen bir nur.
Huk: Bir cinayetten dolayı, icab eden diyeti vermektir. Diyet mânasına da kullanılır. Akıl, esasen imsak ve imtisak mânasınadır. Diyet vermek, kan dökülmesini men' ve imsak edecek müeyyid bir kuvvet mesâbesinde olduğundan bu cihetle de diyete akl denilmiş olması melhuzdur. (Huk. L.) (Mütekellimînin mütebahhirîn ulemasından olan Mu'tezile imamları, zinet-i surîsine meftun olup, o mesleğe ciddi temas ederek, aklı hâkim ittihaz ettiklerinden, ancak fâsık, mübtedi bir mü'min derecesine çıkabilmişler. S.) (Arkadaş! Vesvese ve evham zulmetleri içinde yürürken, Resul-ü Ekrem'in (A.S.M.) sünnetleri birer yıldız, birer lâmba vazifesini gördüklerini gördüm. Herbir sünnet veya bir hadd-i şer'i, zulmetli dalâlet yollarında güneş gibi parlıyor. O yollarda insan, zerre miskâl o sünnetlerden inhiraf ve udul ederse; şeytanlara mel'abe, evhama merkep, ehval ve korkulara ma'rez ve dağlar kadar ağır yüklere matiyye olacaktır. Ve kezâ, o sünnetleri, sanki semadan tedelli ve tenezzül eden ipler gibi gördüm ki; onlara temessük eden yükselir; saadetlere nail olur. Muhalefet edip de akla dayananlar ise, uzun bir minare ile semâya çıkmak hamakatinde bulunan fir'avn gibi bir fir'avn olur. M.N.)
AKL-I SELÎM
Hüküm ve kararlarında doğruyu yanlıştan, iyiyi kötüden ayırabilen akıl, sağduyu anlamındadır. Her insanda az veya çok akl-i selîm vardır. Akl?ı selîmin Kur'ân'da (Rûm, 30/30) ve hadislerde geçen ve müfessirlerin genellikle "bütün insanların yaratılışında bulunan hak dini ve onun mesajlarını kabul etmeye yatkın olan kabiliyet" şeklinde yorumladıkları fıtrat ile yakın ilgisi vardır. Hz. Peygamber de, "Her çocuk fıtrat üzere doğar; sonra anne ve babası onu Yahûdi, Hristiyan veya mecûsi yapar" (Müslim, Kader, 22) buyurmak sûretiyle insanın yaratılıştan sahip olduğu bu yüce değerin, çevrenin etkisiyle bozulabileceğine dikkat çekmiştir. Kur'ân'da geçen "kalb-i selîm" (Şu'arâ, 26/89) akl-ı selîm'e yakın bir anlam taşımaktadır. Bu nedenle selâmetini koruyabilmek için yaratılıştaki saflığını ve istikametini devam ettiren bir kalbe ya da vicdana sahip olmak gerekecektir. (M.C.)
Türkmence[]
Eylem[]
Anlamlar
- [1] Anlamak, kavramak, bilmek
Kaynaklar
- Şablon:Atacanov, Ata-TYS-1922
[]
Eylem[]
Anlamlar
- [1] Bir sonuca varmak amacıyla bilgileri incelemek, karşılaştırmak ve aradaki ilgilerden yararlanarak düşünce üretmek, zihinsel yetiler oluşturmak, muhakeme etmek.
Örnekler
- [1] "Türlü şiir anlayışları üzerinde düşünmüş, zaman zaman türlü şairleri sevmiştir."
Deyimler
Çeviriler
- Şablon:Fi: ajatella (fi)
- (İngilizce): [[think#(İngilizce)|think]] (en)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
|}
|}
Türk Dilleri
- Türkmence: [[ooýlanmak#Türkmence|ooýlanmak]] (tk)
- Türkmence: [[ooýlamak#Türkmence|ooýlamak]] (tk)
- Azerice: [[fikirləşmək#Azerice|fikirləşmək]] (az)
- Azerice: [[düşünmək#Azerice|düşünmək]] (az)
- Şablon:Krc: [[sagışlan#Şablon:Krc|sagışlan]] (krc)
- Şablon:Krc: [[sagın#Şablon:Krc|sagın]] (krc)
- {{{1}}}: [[uylaw#{{{1}}}|uylaw]] (tt)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
|}
|}