Abdest | |
---|---|
gasil, gusül غسل) ve sıvazlamaktır (mesih مسح). boy abdesti - teyemmüm - vudû' Kur'an'da boy abdesti' için ıttıhar (Arapça: اطهار) yani taharlanma (temizlik) sözcüğü kullanılmaktadır. | |
Köken | "Abdest" sözcüğü Türkçeye Selçuklular zamanında Farsça'dan geçmiştir. Anlamı "suyu tutmak"tır. âb (su) ve dest (tutmak, kavramak) kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. İran ve bazı diğer müslüman ülkeler ile İngilizce konuşan ülkelerde abdest yerine "vudu" kelimesi kullanılır. Abdest kelimesinin Yunanca "bir nesneyi bir sıvıya batırmak" anlamında, βάπτισμα (baptis) (vaftiz) sözcüğü ve "boyamak" anlamında βάπτειν (baptein) sözcüğü ile benzerliği de dikkate değerdir. |
Kaynak | 4/6 [Maide Suresi]], 6. ayeti şöyledir: Ayette kullanılan vücûhe küm (vecihleriniz, Arapça: وجوه كم) ibaresi, başın ön yanı için kullanılır, bu yüzden başta saçların döküldüğü ön kısım, yüz, boyun altı demektir. Baş sıvazlanırken, ayette sınır koymadığı için, baş adlı organın başın ön yanı dışındaki her yanı, kulaklar, ense, boyun sıvazlanır. İslam Fıkhı Ansiklopedisi, Dr. Vehbe Zuhayli |
Abdestin Farzları | Abdestin farzları dörttür: * Başın dörtte birini meshetmek,yani ıslak elle sıvazlamak.* Kolları dirsekleriyle beraber yıkamak. * Yüzü yıkamak. * Ayakları (topuklarıyla beraber) yıkamak. Fıkıhçılar ile hadisçiler, buna ek olarak hadisleri referans göstererek şunları (sünnet, mendup, müstehab, mekruh vs) eklerler; |
Abdestin Sünnetleri | * Niyet etmek * Eûzü ve Besmele ile başlamak * Evvela ellerini bileklerine kadar yıkamak * Misvak kullanmak * Bir âzâ kurumadan diğerini yıkamak * Ağzına ve burnuna üç kere su vermek * Kulağını meshetmek * Parmaklarını hilâllemek; yâni bir elin parmaklarını diğer elin parmakları arasına geçirip çekmek * Âzâları üçer kere yıkamak
|
Abdestin Mekruhları | * Sağ el ile sümkürmek
|
Abdesti Bozan Şeyler | Nisa Suresi, 43 ayetine göre sekerat (şuuru yerinde olmamak: delilik/cinnet, esriklik/sarhoşluk, bayılmak-baygınlık, uyku-uyumak...) durumu ile boşaltım organlarından çıkış olması durumu salata (namaza) dolayısıyla da abdestin varlığına engeldir, Maide Suresi, 6 ayetine göre namaz için abdest ya da teyemmüm şarttır.
|
Dünya dilleri | ar:وضوء
az:Dəstəmaz bn:অযু bs:Abdest da:Abdest de:Tahāra en:Wudu eo:Ŭuduo (rita lavado) es:Abdesto fa:وضو fi:Abdest fr:Abdest he:ודוא (רחצה טקסית) id:Wudhu it:Abdest ml:വുദു ms:Wuduk nl:Woedoe no:Wudu pl:Abdest pt:Abdesto ru:ДастНамоз sh:Abdest simple:Wudu sr:Абдест sv:Abdest ur:وضو |
sorular | Abdest alırken gaz çıkarmak abdesti bozar mı? - Abdest ve vesvese |
Sual: Dört mezhebe göre, abdestin farzları nelerdir?[]
CEVAP
Hanefî mezhebinde:
1- Yüzü yıkamak, 2- İki kolu yıkamak [Eller kola dâhildir], 3- Başın en az dörtte birini mesh etmek, 4- İki ayağı yıkamak.
Mâlikî mezhebinde:
1- Niyet, 2- Yüzü yıkamak, 3- İki kolu yıkamak, 4- Başın tamamını mesh etmek, 5- İki ayağı yıkamak, 6- Muvalat (Ara vermeden, uzuvları peş peşe yıkamak) , 7- DelkY(ıkanan yerleri ovmak) .
Şâfiî mezhebinde:
1- Niyet, 2- Yüzü yıkamak, 3- İki kolu yıkamak, 4- Başın, az bir kısmını mesh etmek, 5- İki ayağı yıkamak, 6- Tertip [Sırayla yıkamak].
Hanbelî mezhebinde:
Abdestin farzı altıdır. Abdestin şartları da farzdır. Bu farzlar da dâhil edilince, abdestte farzlar on oluyor:
1- Niyet, 2- Besmele çekmek, 3- Ağzı yıkamak, 4- Burnu yıkamak, 5- Yüzü yıkamak, 6- İki kolu yıkamak, 7- Başın tamamını mesh etmek [Kulaklar başa dâhildir], 8- İki ayağı yıkamak, 9- Tertip, 10- Muvalat .
Abdestte dört mezhebe uymak[]
Sual: Abdest alırken dört mezhebe uymaya da, niyet etmek uygun olur mu? CEVAP İyi olur. Zaten Hanefi mezhebine uygun, yani farz, sünnet ve müstehablarına uyarak abdest alan kimse, diğer üç mezhebe de uymuş olur. Mesela abdest alırken: 1- Niyet Hanefi’de sünnet, diğer üç mezhepte farzdır. 2- Besmele çekmek, Hanefi’de sünnet, Hanbeli’de farzdır. 3- Ağza, burna su vermek, Hanefi’de sünnet, Hanbeli’de farzdır. 4- Başın tamamını meshetmek, Hanefi’de sünnet, Maliki ve Hanbeli’de farzdır. 5- Tertip yani sıra ile yıkamak, Hanefi’de sünnet, Şafii ve Hanbeli’de farzdır. 6- Muvalat, yani ara vermeden yıkamak Hanefi’de sünnet, Maliki’de ve Hanbeli’de farzdır. 7- Delk, yani uzuvları ovmak, Hanefi’de sünnet, Maliki’de farzdır.
Görüldüğü gibi, Hanefi’ye uygun abdest alan, yani farz, sünnet ve müstehablarına da riayet eden diğer mezheplere göre de abdest almış olur.
Dört mezhepte abdesti bozan şeyler[]
Sual: Diğer hak mezheplerimize göre abdesti bozan şeyler nelerdir?
CEVAP
Deriden kan çıkınca, Hanefi’de abdest bozulur. Diğer üç mezhepte bozulmaz.
Deve eti yemek ve ölü yıkamak Hanbeli’de abdesti bozar, diğer üç mezhepte bozmaz.
Mahrem olmayan kadının eline veya derisine çıplak olarak dokununca Şafii'de abdest bozulur. Hanbeli ve Maliki’de şehvetli dokunursa bozar. Hanefi’de şehvetli de olsa bozmaz.
Yüz, kollar ve ayaklar[]
Sual: Abdestte yüz, kollar ve ayakların neresi yıkanır?
CEVAP
Yüz, iki kulak memesi ve saç kesimiyle çene arasıdır. İki kol, dirsekleriyle birlikte; iki ayaksa, iki yandaki topuk kemikleriyle birlikte yıkanır. Bu uzuvların farz olan yerden biraz fazlasını yıkamak müstehab, daha fazla yıkamak mekruh olur. (S. Ebediyye)
Çene altını yıkamak[]
Sual: Abdestte çene altını yıkamak gerekir mi? CEVAP Hanefi’de çene altı yıkanmaz. Şafii’de ise çene altını yıkamak farzdır.
Elleri yıkamak farzdır Sual: Abdestin farzları içinde elleri yıkamak bildirilmeyip sünnetleri arasında bildirildiğine göre, elleri yıkamak sünnet mi oluyor?
CEVAP
El kola dâhil olduğu için, elleri kollarla beraber yıkamak farzdır. Abdeste başlarken elleri yıkamak ise, sünnettir.
Başı mesh ederken[]
Sual: Abdestte elimizdeki ıslaklığın saçımızın dibine yani başımıza temas etmesi gerekiyor mu? CEVAP Hayır, sadece saçların üstüne değmesi gerekir.
Saçın arkasını mesh etmek Sual: Abdestte başın dörtte birini mesh etmek farzdır. Saçımız bozulmasın diye saçımızın arkasını mesh etsek caiz olur mu?
CEVAP
Farz yerine gelir. Ancak sünnete uygun mesh etmek için başın tamamını mesh etmek gerekir.
Eşarba mesh etmek[]
Sual: Kadın olarak, dışarıda abdest alırken, saçımızın görünmemesi için, eşarbın üstüne mesh etmek caiz olur mu?
CEVAP
Hayır, caiz olmaz. Hanefi’de başın tamamını mesh etmek sünnet, dörtte birini mesh etmekse farzdır. Bunun için, eşarbı çözmeden, saçlar görünmeden dörtte birini mesh etmek gerekir. Mesela başın arka kısmı da mesh edilebilir. Maliki’yi taklit edenin başının tamamını mesh etmesi farzdır.
Takke üstüne mesh[]
Sual: Takke veya sarık üzerine mesh caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Uzun saçı mesh ederken[]
Sual: Kadının çok uzun saçını mesh etmesi nasıl olur? Saçın üst yüzüne ıslak eli değdirmek mi yoksa hem üstünü hem altını iyice elini gezdirip ıslatmak mı gerekir?
CEVAP
Saçı uzunsa, ıslatılmış elle başı mesh ederken, sarkan saçlarını tutup aşağıya doğru, yani saçın sonuna kadar çeker. Altını üstünü ıslatmak gerekmez, ıslaklık azalsa da, hattâ hiç kalmasa da elin değmesi yeter.
Eldeki yaşlıkla mesh[]
Sual: Kolları yıkadıktan sonra, eldeki yaşlıkla başı mesh caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Başörtü üstünden mesh[]
Sual: (Kolaylık olması için kadınlar, başörtülerinin üstünden mesh edebilirler) deniyor. Başörtü üstünden mesh caiz olur mu?
CEVAP
Hayır, başörtü üstünden mesh edilmez. Mesh etmiş olmak için, ıslak eli saçlara sürmek gerekir. Bunun gibi, bazı mezhepsizler de, (Çoraba mesh edilebilir) diyorlar. Bunlar dinde kolaylık değil, birer bid’attir.
Bir hadis-i şerif: (İbadetleri bizim gibi yapmayan bizden değildir.) [Mizan-ül kübra]
Kolaylık olsun diye dinin emirlerini değiştirmeye, kimsenin hakkı yoktur. Biri de çıkar, kolaylık olsun diye (Hiç abdeste lüzum yok, haftada bir abdest alsanız yeter) diyebilir. Akılla din olur mu?
Sual: Abdest alırken başın tamamını mı yoksa bir kısmını mı mesh etmek gerekir?
Cevap: Hanefi mezhebinde abdest alırken başın dörtte bir kısmını mesh etmek farzdır. Başın her tarafını, bir kere mesh etmek ise sünnettir. Malikide ise farzdır.
Sual: Çeneden aşağıda kalan sakalı, abdest alırken yıkamak gerekir mi?
Cevap: Sık sakalın üstünü yıkamak farzdır. Çeneden sarkan sakalı ve sarkan saçı yıkamak farz değildir. Dudağın görünen kısmını yıkamak lâzımdır.
Sual: Abdest alırken kol dirseklerini ve ayakların topuk kemiklerini de yıkamak mı gerekir?
Cevap: Kolun dirseklerini ve ayağın iki tarafındaki tümsek topuk kemiklerini yıkamak farzdır. Çıplak ayağı yıkamayıp, mesh etmek caiz değildir. Mesh, başka yerde kullanılmadık yaşlığı, mesh edilecek yere değdirmek, sürmektir. Yaş bez, yağmur, kar sürünmesi ile de olur. Sarkan saçı değil, başı mesh etmek lazımdır. Başı nezleli olup da, mesh zarar verirse mesh etmez.
Sual: Abdest alırken elleri ve kolları yıkamanın hükmü nedir?
Cevap: Abdest alırken elleri, dirseklerle birlikte, bir kere yıkamak farz, bileklerle beraber, üç kere yıkamak ise sünnettir.