Adalet, hakkın gözetilmesi ve yerine getirilmesi anlamına gelir. Haklı ile haksızın ayırt edilmesi adaletle sağlanır.
Adalet kavramı temelde hukuk kurallarına uygunluğu içerir. İnsanların toplum içindeki davranışlarıyla ilgili olduğundan ahlak ve din kurallarıyla da ilişkilidir ve tarih boyunca tartışmalı bir alan olmuştur.
Düşünürler eski çağlardan beri adalet kavramıyla ilgilenmişlerdir. Kutsal kitapların hepsinde adalete ve adil olmaya ilişkin bölümler bulunur. Eski Yunanlı düşünür Platon’a göre adalet en yüce erdemlerden biri, insanın ve devletin temel davranış kuralıdır. Aristoteles’in hareket noktasını ise eşitlik kavramı oluşturur. Ona göre, herkese eşit davranmak adalet için yeterli değildir. Bir hukuk düzeni güçsüzleri koruduğu ölçüde adaletli olabilir. Örneğin, günümüzde kişinin tükettiği herhangi bir maldan alınan katma değer vergisi adil bir vergi değildir. Çünkü kişinin gelir düzeyini dikkate almaz. Buna karşılık, kişinin geliri üzerinden alınan ve gelir düzeyi yükseldikçe vergi oranının da arttığı gelir vergisi daha adil bir uygulamadır.
18. yüzyılda Aydınlanma Çağı düşünürleri adalet kavramını daha dar biçimde tanımladılar. Onlara göre hukuka ve hukuksal eşitliğe uygunluk adalet için yeterlidir. Ne var ki, hukuk düzeni her zaman adil olmayabilir. Çünkü hukuk yasaların her durumda aynı biçimde uygulanmasını gerektirir. Oysa yargıç herhangi bir olayda yasayı uygularken, durumun özelliklerini de göz önünde bulundurmak zorundadır. Böylece genel bir nitelik taşıyan yasanın eksik yanları uygulamada giderilebilir ve adalete daha çok yaklaşılabilir.
Günümüzde adalet kavramı sosyal adaleti de kapsamaktadır. Sosyal adalet, ekonomik, sosyal ve kültürel değerlerin dağılımındaki dengesizliklerin giderilmesini, toplumdaki zayıf ve güçsüzlere devletçe yardım edilmesini içerir.
Genel olarak ikiye ayrılır:
1-Denkleştirici Adalet: Bireyler arası eşitlik söz konusudur. Yapılanla tazminatın tutarlı olmasıdır.
2-Dağıtıcı Adalet: Herkesin toplumdaki görevlerine göre hükümlü olmasıdır. Orantısaldır/Nispidir. Sosyal devlet anlayışı biraz daha dağıtıcı adalete uygundur.
Hukuk •حقوق• Hakk in cemidir •ملك الدين (Melik-ud din) melikin dini yani hukuku; Yusuf süresinde دين din kelimesi hukuk anlamında olup Melikin hukukunda suçun şahsiligi ilkesi esasti der.Usul-u Hukuk - Usul esasa mukaddemdir - Mecelle - Pratik Hukukta Metot -Adliyenin bi-taraf olması
Hukuk tutkudan arındırılmış mantıktir Aristo Hukuk/Lügat | |
---|---|
Adalet ·Şablon:Adalet - HUKUK ve YASA FARKINI ORTAYA KOYAN GÜZEL BİR YAZI - Hukuk Fakülteleri - Hukuk Hizmetleri Yönergesi - Hukuka giriş Yıldıray Oğur | |
Din | ملك الدين (Melik-ud din) melikin dini yani hukuku demektir; Yusuf süresinde دين din kelimesi hukuk anlamında olup Melikin hukukunda suçun şahsiligi ilkesi esasti der. Ahsen-i din En Ahsen din yani en guzel hukuk : millete ibrahime hanifa Yani İbrahim milletinin doğal hukuku dur. Nisa 4/125. Dogal Hukuk |
Usul | Usul hukuku - Usul -Usûl-ü Fıkıh - Usûl-u hukuk- Hukuk usulü- Usul esastan önce gelir - Usul olmadan esas olmaz - Usul ve Esas'a dair bir deneme |
Temel Konular | · Delil · Edim · Haksız fiil · Mahkeme · Sözleşme · · Tazminat · Temerrüt · · Usul hukuku (Hukuk ve Ceza) · Yazılı hukuk |
Hukuk sistemleri | Ortak hukuk - Kara Avrupası hukuk düzeni - Teamül hukuku - Dinî hukuk - Sosyalist hukuk - Uluslararası hukuk Hukuk sistemleri Çin hukuku · Halaha · Kara Avrupası hukuk düzeni · Kilise hukuku · Laik hukuk · Ortak hukuk · Roma hukuku · Rus hukuku · Şeriat · Sosyalist hukuk |
Hukuki kaynaklar | Yazılı kanun (Yasa |
Hukuk alanları | Uluslararası kamu hukuku - Kamu hukuku (Ceza hukuku - Anayasa hukuku - İdare hukuku) - Özel hukuk (Medeni hukuk - Borçlar hukuku - Sözleşme - Haksız fiil - Vasiyet ve Miras hukuku) -Tapu ve kadastro hukuku Aile hukuku · Askeri yargı · Banka Mevzuatı · Bilişim hukuku · Çevre hukuku · Deniz hukuku · Enerji hukuku · Eğlence hukuku · Fikrî mülkiyet hukuku · Havacılık hukuku · İflas hukuku · İş hukuku. Rekabet hukuku · Seçim hukuku · Şirketler hukuku · Spor hukuku · Ticaret hukuku · Tröst hukuku · Tüketici hakları · Uluslararası ceza hukuku · Uluslararası insan hakları hukuku · Uluslararası özel hukuk · Uzay hukuku . Vergi hukuku · Yabancılar hukuku |
Mahkemeler | (Mücadeleci sistem - Araştırıcı sistem- Delil (Kanıt) - Hakim - Avukat) |
Kaynaklar | Hukuki kaynaklar: Anayasa · İçtihat (İçtihat hukuku) · Kanun · Kanun hükmünde kararname · Kararname · Teamül hukuku. Bediüzzaman Said Nursi ve Hukuk |
Kanunlar | Türk Borçlar Kanunu · Borçlar Kanunu · Türk Ceza Kanunu · Türk Ceza Kanunu (1926) · Türk Medeni Kanunu · Türk Kanunu Medenisi · Ceza Muhakemesi Kanunu · Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu · Türk Ticaret Kanunu · Hukuk Muhakemeleri Kanunu · İcra ve İflas Kanunu |
Hukuk alanlarının listesi Adaletin terazisi
Diğer Konular · Mali tüzük · Sebepsiz zenginleşme ·· Ürün sorumluluğu · Vasiyet · |
İdeal hukuk (Hanif hukuk - İus Gentium) |
---|
Kadim hukuk metinleri | |
---|---|
Dinsel hukuk | Kur'an-ı Kerim |
Mecelle | Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye. Majalla. Magna Carta. Kânûn-ı Esâsî |
Hukuk bilimi | |
---|---|
Hukuk bilimi . Fıkıh - Jurispadance - Hukuk felsefesi | |
Doğal hukuk | Doğal hukuk - Hanif hukuk - Summa teolojisi |
Pozitivizm | Hukuki pozitivizm - |
Hukuki şekilcilik - Hukuki gerçekçilik - Hukuki yorumculuk - Feminist hukuk teorisi -Hukuk ve ekonomi - Eleştirel hukuk çalışmaları - Karşılaştırmalı hukuk Eleştirel hukuk çalışmaları · Feminist hukuk teorisi · Hukuk felsefesi · Hukuki pozitivizm · Hukuki şekilcilik · Hukuk ve ekonomi · Hukuki yorumculuk · Karşılaştırmalı hukuk |
ar:عدالة
bg:Правосъдие
ca:Justícia
cs:Spravedlnost
cy:Cyfiawnder
da:Retfærdighed
de:Gerechtigkeit
el:Δικαιοσύνη
en:Justice
eo:Justeco
es:Justicia
et:Õiglus
fa:عدالت
fi:Oikeus
fr:Justice
he:צדק (מוסר)
ht:Lajistis
ia:Justitia
id:Keadilan
it:Giustizia
ja:正義
ka:მართლმსაჯულება
ko:정의
lt:Teisingumas
ml:നീതിന്യായം
mr:न्याय
nl:Rechtvaardigheid
nrm:Justice
oc:Justícia
pl:Sprawiedliwość
pt:Justiça
ru:Справедливость
scn:Giustizzia
sco:Juistice
simple:Justice
sk:Justícia
sv:Rättvisa
sw:Haki
te:న్యాయం
tl:Katarungan
uk:Справедливість
ur:عدل
yi:יוסטיץ
zh:公平正義
zh-min-nan:Chèng-gī
ADALET Zulüm etmemek. Herkese hakkını vermek ve lâyık olduğu muâmeleyi yapmak. Mahkeme. Hak kanunlarına uygunluk. Haksızları terbiye etmek. İnsaf. Mâdelet. Dâd. Cenab-ı Hakk'ın emrini emrettiği şekilde tatbik etmek. Suçluya Allah'ın emrini icra etmek.(Adâlet iki şıktır. Biri mübet, diğeri menfidir. Müsbet ise; hak sahibine hakkını vermektir. Şu kısım adâlet; bu dünyada bedahet derecesinde ihâtası vardır. Çünkü her şeyin istidat lisaniyle ve ihtiyac-ı fıtrî lisaniyle ve ıztırar lisaniyle Fâtır-ı Zülcelâl'den istediği bütün matlubatını ve vücut ve hayatına lâzım olan bütün hukukunu mahsus mizanlarla, muayyen ölçülerle bilmüşahede veriyor. Demek adâletin şu kısmı, vücut ve hayat derecesinde kat'i vardır. İkinci kısım menfidir ki: Haksızları terbiye etmektir. Yâni, haksızların hakkını, tâzib ve tecziye ile veriyor. Şu şık ise; çendan tamamiyle şu dünyada tezahür etmiyor. Fakat, o hakikatın vücudunu ihsas edecek bir surette hadsiz işarat ve emarat vardır. Ezcümle: Kavm-i Âd ve Semud'dan tut, tâ şu zamanın mütemerrid kavimlerine kadar gelen sille-i te'dib ve tâziyâne-i ta'zib, gayet âli bir adâletin hükümran olduğunu hads-i kat'i ile gösteriyor. S.) (Bak: Fâtih Sultan Mehmed)
- ADÂLET-İ İLÂHİYE Allah'ın adaleti.
- ADÂLET-İ İZAFİYE İzafi adalet veya adâlet-i nisbiye de denir. Küll'ün selâmeti için, cüz'ü feda eden adalet usulüdür.(Cemaat için ferdin hakkını nazara almaz, "ehvenüş-şer" diye bir nevi adalet-i izâfiyeyi yapmağa çalışır. Fakat adalet-i mahza kabil-i tatbik ise "adalet-i izafiye"ye gidilmez, gidilse zulümdür. M.)
- ADÂLET-İ MAHZA Adaletin tam hakikisi, tam adalet. (Adâlet-i mahza ile adalet-i izafiyenin izahı şudur ki: $ âyetin mâna-yı işarisi ile : Bir mâsumun hakkı, bütün halk için dahi ibtal edilmez. Bir fert dahi umumun selâmeti için feda edilemez. Cenab-ı Hakkın nazar-ı merhametinde hak, haktır. Küçüğüne büyüğüne bakılmaz. Küçük büyük için iptal edilemez. Bir cemaatin selâmeti için bir ferdin rızası bulunmadan hayatı ve hakkı feda edilmez. Hamiyet nâmına, rızası ile olsa o başka meseledir. M.)(... Adâlet-i İlâhiyenin tam mânâsı ile tecelli etmesi için haşre ve Mahkeme-i Kübrâ'ya lüzum vardır ki, biri cezasını, diğeri mükâfatını görsün. İ.İ.)
- ADALETKÂR f. Adaletli, insaflı, adalet sahibi.
- ADÂLETKÂRANE f. Adâletlice. Adalet sahibine yakışır şekilde, insaflı ve haklı surette.
- ADALETPENAH f. Adâletli.
Adalet Zulüm etmemek. Herkese hakkını vermek ve lâyık olduğu muâmeleyi yapmak. Mahkeme. Hak kanunlarına uygunluk. Haksızları terbiye etmek. İnsaf. Mâdelet. Dâd. Cenab-ı Hakk'ın emrini emrettiği şekilde tatbik etmek. Suçluya Allah'ın emrini icra etmek. (Adâlet iki şıktır. Biri mübet, diğeri menfidir. Müsbet ise; hak sahibine hakkını vermektir. Şu kısım adâlet; bu dünyada bedahet derecesinde ihâtası vardır. Çünkü her şeyin istidat lisaniyle ve ihtiyac-ı fıtrî lisaniyle ve ıztırar lisaniyle Fâtır-ı Zülcelâl'den istediği bütün matlubatını ve vücut ve hayatına lâzım olan bütün hukukunu mahsus mizanlarla, muayyen ölçülerle bilmüşahede veriyor. Demek adâletin şu kısmı, vücut ve hayat derecesinde kat'i vardır. İkinci kısım menfidir ki: Haksızları terbiye etmektir. Yâni, haksızların hakkını, tâzib ve tecziye ile veriyor. Şu şık ise; çendan tamamiyle şu dünyada tezahür etmiyor. Fakat, o hakikatın vücudunu ihsas edecek bir surette hadsiz işarat ve emarat vardır. Ezcümle: Kavm-i Âd ve Semud'dan tut, tâ şu zamanın mütemerrid kavimlerine kadar gelen sille-i te'dib ve tâziyâne-i ta'zib, gayet âli bir adâletin hükümran olduğunu hads-i kat'i ile gösteriyor. S.) (Bak: Fâtih Sultan Mehmed)
Portal:Adalet - Adalet Adl - العدل- Adalet - عدالت - Justice - Latince:iustitia - Adalet/Latince sözler Hz Ömer'in adaleti Şam valisine Camiyi yık, adaleti yıkma. Adalet/Aristo | |
---|---|
Böyle adalet olmaz! - Bak: Adalet/Vikisöz - Justice - Justice/Wict - Justice/Wikiquato -Justice/WP - Adalet/VP | |
Terimler | Sosyal adalet - Kısas - Cezai adalet - ADALET - ADÂLET - ADÂLET-İ İLÂHİYE |
Teşkilat | Adalet Teşkilatı - Adalet bakanlığı - HSYK - HSK - CTEGM - Adalet Akademesi Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği:OHCHR Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği:UNHCR İHBirleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu:UNHRC Birleşmiş Milletler Bölgelerarası Suç ve Adalet Araştırma EnstitüsüUNICRI |
Müradifleri | Muadele -Tadil - Ta'dil - Tadilat - Ta'dilat - Tamirat |
Ezdadı | Zulüm - Tahrip - |
Deyimler | Adl etmek :Yani bir makaleyi yeniden değiştirerek olması gereken hale getirmek, düzenlemek. |
Quatoes | Men dakka dukka |
Tabirler | Adaletle hükmetmek - Adil olmak |
Vecizeler | Adalet/Vecizeler :El-adl esas-ul mülk• العدل اساس الملك• Adalet mülkün temelidir
Her kim ki,gerçeği bildiği halde,sureti haktan görünüp meselenin aksiyle davada hükmünü icra ederse,Allah da onun ocağını söndürür. Hz.Ömer Fiat justitia, ruat caelum. — Let justice be done, though the heavens may fall. ~ William Murray, Somersett's Case, 1772 19:21 - 17 Nis 2016 Cessante ratione legis cessat ipsa lex: Yasanın mantığı bittiyse yasa bitti demektir. Cogitationis poenam nemo meret: Kimse düşüncesinden dolayı cezayı hak etmez. Coelum non animum mutant qui trans mare currunt: Denizi aşan insanlar ruhlarını değil, gökyüzünü değiştirirler. |
Ceza | Ceza kavramları - Ceza hukuku - Ev hapsi - Şartlı tahliye - Şartlı salınıverme |
Birleşenleri | *Cehalet + Fakirlik = Şikayet
|
Örnekler | Potsdam'da hakimler var - Berlin'e Hakimler var - Prusya'da hakimler var - Almanya'da hakimler var |
Şahıslar | Ömer - Hz.Ömer - Feridun - Dahhak - [[]] |
Yerler | Potsdam |
Mevzuat | Adalet mevzuatı - Yargı mevzuatı - Hakim mevzuatı - Savcı mevzuatı - Usuk mevzuatı - Adalaet/Referans kitaplar - Usul/Referans kitaplar |
http://www.adalet.gov.tr |
Adalet sözleri şablonu
|
---|
[]
Ad[]
- [1] adalet.
- عدالت