Yenişehir Wiki
Register
Advertisement
Bu sayfa Balıkesir ilinin merkez ilçesi ve şehir merkezini anlatmaktadır. Başlığın diğer anlamları için Balıkesir (anlam ayrım) sayfasına bakınız.
Flag of Turkey Balıkesir, Türkiye
Balıkesir kentinin merkezi Ali Hikmet Paşa Meydanı.

Balıkesir kentinin merkezi Ali Hikmet Paşa Meydanı.
Türkiye'deki yeri

Türkiye'deki yeri
Harita
Siyasi haritası

Siyasi haritası
Bilgiler
Şehir nüfusu 259.157
Yüzölçümü 1454 km²
Rakım 70 metre
Koordinatlar
Posta kodu 10x xxx
Alan kodu 0266
İl plaka kodu 10
Yönetim
Ülke Türkiye
Coğrafi Bölge Marmara Bölgesi
İl Balıkesir
Belediye başkanı İsmail Ok
Website http://www.balikesir.bel.tr

Balıkesir, Balıkesir ilinin merkez ilçesi ve ile ismini veren şehirdir. Balıkesir tarımsal ekonomi merkezi olup oldukça işlek yolların kavşağına bulunan bir ulaşım merkezidir.[1]

İlçenin kuzeyinde Manyas ilçesi, doğusunda Susurluk ve Kepsut ilçeleri, batısında İvrindi ve Balya ilçeleri, güneybatısında Savaştepe ilçesi, güneydoğusunda Bigadiç ve Sındırgı ilçeleri ile güneyinde Manisa'nın Kırkağaç ilçesi bulunmaktadır. Balıkesir merkez ilçesinin nüfusu 2009 yılı sayımına göre toplam 329.401, şehir merkezinin nüfusu ise 259.157'dir.[2]

Tarihte genellikle Misya ve Karesi adlarıyla bilinen yörede Balıkesir kenti, 13. yüzyılda Karesi Beyliği zamanında kurulmuştur. Temel geçim kaynağı ticaret, sanayi ile tarım ve hayvancılık olup bamya, börülce, kavun, kelle peyniri gibi zirai ürünleri ile bilinir. Yağcıbedir halısı, kolonyası, kaymaklısı ve höşmerimi diğer bilinen yöresel ürünleridir.

Merkez İlçenin İdari Yönetimi[]

Yüzölçümü 1.454 km² olan merkez ilçede, 119 köy ve 5 belde doğrudan Balıkesir'e bağlı yerleşim birimleridir. Bu birimlerin hepsi doğrudan vali tarafından yönetilir.

Merkez ilçe sınırları içerisinde kalan beş taşra belediyesi (kasabası) Kocaavşar, Konakpınar, Pamukçu, Şamlı ve Yeniköy'dür.

Ayrıca; Ertuğrul köyü ile Konakpınar, Şamlı ve Yeniköy beldeleri bucak merkezi konumundadır.

1960'lı yıllara kadar İvrindi, Savaştepe, Kepsut, Susurluk ve Bigadiç ilçe ve köyleri doğrudan Balıkesir'e bağlı nahiye konumunda idiler. Değişik zamanlarda müstakil ilçe olmuşlardır.

Kökenbilim[]

Şablon:Balıkesir TarihiBalıkesir ve çevresinin Antik Çağdaki adı Misya 'dır.[3] Karesi Beyliği'nin kurulması ile bölge Karesi adını almıştır. 1923 yılında bir kanun ile Karesi adı kaldırılmış şehire Balıkesir adı verilmiştir.[4] Balıkesir kelimesinin nereden geldiği hakkında çeşitli rivayetler vardır. Bugünkü Balıkesir'in merkezine yakın bir yerde MÖ 133 yıllarında Roma İmparatoru Hadrianus tarafından avlanma amacıyla yaptırılan bir şatonun inşa edildiği ve yörede Hadrianapolis adlı şehir kurulduğu görüşünden hareketle şehrin (Yunanca: Palaeokastron) Paleo Kastron 'dan geldiği iddia edilmektedir. Buna delil olarak da Hisariçi isminin şehirde yaygın olmasıdır. Çamlık mevkiinin merkezde aniden yükselmesi buranın eski kalıntılar olabileceği rivayeti vardır. Balıkesir ismi, bu rivayete göre Roma dönemindeki Paleo Kastron isminden gelmektedir. Bazı kaynaklara göre, yörede bulunan şato ve sur yıkıntıları sebebiyle Türkmenlerin buraya Balık Hisar dediği ve buradan türediği belirtilmektedir.[5] Bir rivayete göre bölgeye akın yapan Pers hükümdarı Balı-Kisra'dan gelmektedir. Bazı kaynaklara göre ise balı çok, güzel anlamına gelen Bal-ı Kesr kelimesinden türediği belirtilmektedir.[3]

Kent Tarihi[]

Balıkesir ve çevresinde bulunan pekçok höyük, mağara ve düz yerleşim yerlerinde yapılan araştırmalarda bu topraklara MÖ 8000-3000 yılları arası yerleşildiği ortaya çıkmıştır.[6] Balıkesir çevresinde ilk defa adı geçen şehir Agiros (Achiraus)'dur.[4] Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasının ardından bölgede Karesi Beyliği kurulmuş,[7] 1361 yılında bölge Osmanlı Devleti'nin eline geçmiştir.[8] Balıkesir şehir halkı etnik köken olarak Manav, Yörük, Çepni ve Muhacir karaktere sahiptir.[5]

1897'de büyük bir deprem, 1950'de büyük bir yangın felaketi yaşamıştır. Osmanlı'nın yıkılmasıyla kent, özellikle Balkanlar'dan göç almıştır.

Antik Çağlar[]

Ana maddeler: Assuva ve Misya
Dosya:Mysia -tr-.svg

Yeşil ile gösterilen yer Misya

Balıkesir ilinin bulunduğu yer Antik Çağ'da Misya olarak anılmış ve burada kendi devletlerini kuramayan ve başka devletler altında yaşayan ve Trakya'dan geldiği düşünülen Misyalılar, şehir devletleri kurarak yaşamışlardır[6]. Bu devirlerde gerek Edremit Körfezi gerekse Bandırma Körfezi taraflarında şehir devletleri varken; bugünkü Balıkesir kentinin olduğu yerde veya yakınlarında kurulmuş bir şehir yoktu. Diğer bir ifadeyle, iç kesimler bakir alanlardı ve bu alanlar Büyük Misya taraflarında kalmaktaydı [9]. Bu dönemlerde Misya, Troylar'ın vassalı durumundadır.

Hititler döneminde Hititliler, Balıkesir ve çevresine Assuva adını vermişlerdir[6]. Hititler ile Troylar arasındaki bağlar Misya aracılığıyla kuruluyordu.

Troy egemenliğinin sona ermesiyle Misya çevresini Lidyalılar yönetmiştir. Bu durum Lidyalıların M.Ö. 546 yılında Perslere yenilip devletlerinin yıkılması ile sona ermiştir. Anadolu'yu hakimiyeti altına alan Persler, Misya'yı kendi kurdukları Ahameniş İmparatorluğu'a bağlamışlardır[10].

M.Ö. 500 yılında Perslere karşı yapılan İyonya Ayaklanması na bölge kentleri de katılmıştır. M.Ö. 494 yılında ayaklanma bastırılınca Misya halkı cezalandırılmıştır[6].

M.Ö. 334 Yılında Biga Çayı civarında yapılan savaşla, Balıkesir kentinin bulunduğu topraklar İskerder İmparatorluğu'na bağlanmıştır. Büyük İskender'in ölmesi ile üzerine Misya, M.Ö. 323 yılında Selevkos İmparatorluğu'na bağlanmıştır[6][11].

M.Ö. 238-263 yıllarında Bergama kralı Fletairos bölgeye hakim olmuştur[6]. M.Ö. 278 yıllarında Galyalılar Misya'ya gelmiştir [10]. Bergama Krallığı egemenliği altında kalan Misya bu devirlerde ekonomik yönden rahat bir dönem yaşamıştır[10].

M.Ö. 133 yılında Bergama kralı III. Attalos'un vasiyeti üzerine bölge Roma hakimiyetine geçmiştir[6][12].

Roma dönemi[]

Bugünkü Balıkesir kentinin temelleri Roma İmparatoru Hadrian tarafından atılmıştır. M.S. 100 yıllarında yöreye gelen Hadrian, burada bir şato ve malikhane inşa ettirmiştir. Yanına da hara yaptırmıştır. Burası, avcılık ve istirahat yeri olarak kullanılmıştır. Söz konusu yapılar çevresinde bir kasaba ortaya çıkmaya başlamıştır. Burası, Hadrianapolis diğer bir ifadeyle, Adriyanatere olarak adlandırılmıştır[10]. Şehrin çevresinde bu dönemlerden kalan dört Roma tarzı köprü halen mevcuttur.

Bizans İmparatorluğu dönemi[]

M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu ikiye ayrılınca Hadrianapolis, Bizans egemenliğine girmiştir ve bu dönemde Paleo-Castro olarak adlandırılmaya başlanmış, yöre yine imparatorların avlanma ve istirahat alanı olmuştur. Zamanla özelliği yitiren malikane ve çevresi M.S. 1000 yıllarında önemini yitirmiş ve sadece kalıntıları kalmıştır.

Selçuklular dönemi[]

M.S. 1071 yılından sonra Batı Anadolu'da görülmeye başlayan Selçuklular, 1076 yılında Misya yöresini ele geçirmiştir. Ancak bugünkü Balıkesir'in olduğu yerde ve çevresinde büyük bir yerleşim yeri yoktur.

1080 yıllarının sonunda bölge tekrar Bizans İmparatorluğu'nun eline geçmiştir. 1090 yılında Bizans İmparatoru 1. Aleksios Komnenos, Misya'da yurt tutmaya çalışan Türkmenler (bugün Manavlar) üzerine kumandan Eufuryanis Alexaders'i yollamış ve Manyas'ı kuşatan Bizanslılar kanlı savaşlardan sonra kale kumandanı İlhanı iç kaleye sığınmak zorunda bırakmıştır. Yöre, 1092 yılında bölge tekrar Selçukluların eline geçmiştir. 1099 yılında bölgeye Haçlılar yöreyi yağmalamıştır.

1107 yılında I. Kılıç Arslan ölünce Türkler Batı Anadolu'dan çekilmek zorunda kalmıştır. İç kesimleri hala tenha olan Misya'yı yeniden ele geçiren Bizanslılar, Marmara sahillerinde bulunan bütün Türkmenleri katletmişlerdir [13].

1115 yılına kadar bölgede Türk-Bizans çekişmesi yaşanmıştır. 1175 tarihinde Eskişehir ovasında toplanan 100.000 Türkmen Denizli, Bergama, Karya, Misya (bugün Balıkesir) ve Edremit bölgelerine dağılmıştır.[14] 1206 yılında Selçukluların Uç Beyliklerinden olan Misya yöresine özellikle Edremit Körfezi civarına yerleşirler. 1260 yılında ise Moğollardan kaçan Türk kabileleri yine bu bölgeye yerleşmiştir[13].

Karesi Beyliği dönemi[]

Ana madde: Karesi Beyliği
Dosya:Karesi Bey türbesi.jpg

Balıkesir'de bulunan Karesi Bey türbesi

Balıkesir şehri Karesi Bey tarafından kurulmuştur. Balıkesir ve çevresine gelen Karesi Bey, babası Kalem Şah ve beraberindeki Türkmenler 1290 yıllarında Bizans döneminden kalan eski kalıntıları üzerine bugünkü Balıkesir'i kurarak buraya yerleşmişler ve burayı askeri garnizon yapmışlardır. Bu nedenle Türkmenlerce şehre Balık Hisar veya Balak Hisar adı verilmiş olabilir. [15]. Şehir kurulduğu andan itibaren (13. yüzyıldan beri) tüm Misya karasının yönetimsel merkezi olmuştur. Beraberinde gelen Türkmenler (bugün Manavlar) bugünkü Balıkesir şehrine ve çevresine yerleşmişlerdir. Türkmenler buraya Danişment yöresinden yani Sivas-Tokat-Kızılırmak-İsfendiyar yöresinden gelmişlerdir ve Germiyanoğulları ile aynı kökendendirler.

Trakya'ya geçip orada yurt tutmaya çalışan Türkmen boyları da 1310 yılında Ece Halil önderliğinde geri dönerek Karesi şehrine ve çevresine yerleşmişlerdir. Bu dönemde Karesi Beyliği'ni dolaşan İbn Battuta, Balıkesir'in yeni kurulmakta olan bir şehir olduğundan ve camisinin inşa halinde olduğundan bahseder. Bu caminin neresi olduğu hakkında üç görüş vardır. Bugünkü Balıkesir Lisesi bahçesinde olduğu ve yıkıldığı yönünde görüş vardır. Çünkü Karesi Bey tarafından kurulan şehrin ilk kısımları bugünkü Balıkesir Lisesi'nin olduğu yerlerdir ve şehir zamanla Zağnos Paşa Camii'nin olduğu yere doğru inmiştir. İkincisi ise, Karaoğlan Camii'nin yerinde olduğu yönündeki görüştür. Üçüncüsü ise Yıldırım Caminin bu cami olduğudur.

İbn-i Battuta, Karesi çarşısının bolluk içinde ve ucuz olduğunu not düşmüştür. Bu dönemde şehrin, Osmanlı şehirlerine göre daha zengin olduğunu belirtmiştir. Ancak beyliğin yöneticisinin (Demir Han'ın) halk tarafından sevilmediğini yazmıştır. İbn-i Battuta Karesi ismi yerine "Memleket-i Akirus" adını kullanmıştır.

Bu dönemde Balıkesir, beyliğin diğer önemli şehri Bergama ile ticari ve kültürel alışveriş içindedir. Zira, Bergama halkı da Karesi halkındandır. Bu dönemde Balıkesir'in 30 yakın gemisi olup, beylik Marmara ve Ege denizi'nde fetih arayışındadır. Ece Halil, Hacıilbeyi, Evranos Gazi, Gazi Fazıl gibi Karesili ünlü kumandanlar bu dönemde Balıkesir'de yaşamıştır.

Karesi ve daha sonraki Osmanlı döneminde Misya yöresinin iç kesimlerinde (Balıkesir-Susurluk-Bigadiç-Sındırgı vs.) Türkmenler yoğunluktayken, Ege ve Bandırma yörelerinde (sahil kısımlarında) Rumlar çoğunlukta olmuştur. Türkmenler daha çok dağlık ve yaylak alanlar ile ovalara yerleşmeyi uygun bulmuştur.

Karesi Beyliği'nin Osmanlı Devleti'ne tamamen katılması 1361 yılına kadar sürmüşse de Balıkesir kenti 1345 yılında Osmanlı tarafından ilhak edilmiş ve hanedan Bursa'ya götürülmüştür[16].

Karesi Beyliği'nin Osmanlı Devleti'ne katılmasıyla Balıkesir halkı Osmanlı Devleti'nin yükselme devrine geçmesinde büyük katkı yapmıştır. Çünkü Karesi Beyliği'nin donanmasıyla Osmanlı Devleti ilk olarak Trakya'ya geçmiş ve böylelikle ilerlemişlerdir[6].

Karesi sülalesi ve beyliği hakkında Tokat müzesinde eserler bulunmaktadır[17][18]. Karesi Beyliği zamanından kalma en eski kitabe 1300 tarihli (Hicri 700) olup Hakimzade veya Kurşunlu Camii'n kurucusu Mevlâna Yusuf Sinan'ın mezar taşıdır[19]. Balıkesir'in Bigadiç taraflarında bulunan Selçuklu tarzıyla yapılmış Cüneyt Köprüsü'nün de 1320'li yıllarda Karesi beyliği zamanında yapıldığı düşünülmektedir.

Osmanlı Devleti dönemi[]

Ana madde: Karesi Sancağı

1345 yılında Karesioğulları'nın Osmanlı Devleti'ne katılmasıyla Karesi Beyliği'nin tüm toprakları eyalete dönüşmüştür. Ancak topraklarının bir kısmında zamanla Biga Sancağı, bir kısmında da Karesi Sancağı kurulmuştur. Bergama ve civarındaki toprakları ise İzmir'e bağlanmıştır. Balıkesir şehri, o zamanlardan beri Karesi Sancağı'nın idari merkezi olmuştur. Osmanlının yıkılışına kadar merkeze sadık olarak kalmıştır ve bir daha Karesi hanedanlığı kurulmamıştır. Zira Karesi ileri gelenleri ve hanedanlığı Bursa'da devlet yönetimine girmişlerdir. Osmanlılar döneminde bölge bayındır hale getirilerek pekçok cami, han, medrese, lise yapılmıştır[20].

1350li yıllarda Orhan Gazi'nin oğlu ve Rumeli fatihi Şehzade Süleyman (Süleyman Paşa) uzun süre Balıkesir'de yaşamıştır. Bu yüzden Balıkesir de bir şehzade şehridir.

1388’de Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırıldığı anlaşılan Yıldırım Cami oldukça büyük bir avlu içerisinde medrese ve imaret ile birlikte külliye olarak ortaya çıkmıştır.

Fatih Sultan Mehmet’in vezirlerinden Zağanos Paşa tarafından yaptırılan 1461’de Zağnos Paşa Camisi ve Külliyesi'nin inşaatı tamamlanmıştır. Büyük bir alana yayılı külliyede günümüzde de faal olan hamam da hizmet vermekteydi.

Bu dönemlerde şehir, bugünkü Karaoğlan, Karesi, Aygören, Hisariçi ve Balıkesir Lisesi çevresi ile Kasaplar Mahallesine doğru olan kısımdan oluşmaktaydı. Çay Deresi'nin kuzey tarafları tamamen bağlık ve bostanlık olup, ara ara mezarlıklar da bulunmaktadır. Günümüzdeki şehrin güneyindeki modern mahallelerin (Bahçelievler, 52 Evler, Gaziosmanpaşa, Paşaalanı vb.) hiçbirisi yoktur. Şehirin giriş ve çıkış noktalarında hanlar bulunmaktaydı. Bugün Deve loncası olarak bilinen yerde ve Zahire Pazarı civarında kervanlar için konaklama yerleri vardı. İdari binalar (1900lü yıllara değin), bugünkü Askeri Hastanenin olduğu yerlerdeydi.

Osmanlı döneminde Balıkesir kazasında halkın geçimi ticarete, köylerde ise tarıma ve hayvancılığa dayalıdır. O dönemde de Balıkesir günümüzde olduğu gibi, süt, et, yağ, peynir, yumurta, bal, yün ve kıl üretiminde diğer kazalara göre öndedir. Köylerin bazılarında ise arıcılığın yaygın olduğu görülmektedir. Balıkesir ova köylerinde daha çok beygir yük aracı olarak kullanılırken, dağlık bölgelerde merkep kullanılmaktaydı. Temettüat kayıtlarına göre köylerde ve şehirlerde fakir, sabi, ama, divane, amelmande, talebe, asker, ihtiyar, dul, divane olanlardan köy imamı ve kizirinden, kahyası, çobanı ve sığırtmacısından vergi alınmazdı. Balıkesir kazası ve köylerinde tek eşlilik ve geniş aile egemendi. Tarımda iki öküz tarafından çekilen saban, çapa, orak ve tırmık kullanılırdı. O dönemde bazı köylerde ipek böcekçiliği de yapılırdı. Halk Türk, Rum, Ermeni ve çok azıda Kıptilerden oluşmaktaydı. 1800lü yıllardan sonra Balıkesir, iskan merkezi haline geldiği için nüfusu ve etnik yapısı değişti. Balıkesir kazasında her ailenin bir lakabı vardı[20].

Şehirde 1590 yıllarından sonra yeniçeri olaylarının arttığı görülmektedir. Bu kişiler halkın malına el koyma, hırsızlık, yaralama, dövme gibi suçlara neden olmaktaydılar[20].

Osmanlı zamanında askeri iaşenin sağlanmasında Karesi kazası önde gelen yerlerdendi. Erzak, yem ve yakacak miktarının bir kısmı Balıkesir ve civarından karşılanırdı. Örneğin; 1799 Mısır seferinde ekonomik ve askeri açıdan en çok katkı yapan bölgelerin başında Balıkesir gelmekteydi. Kayıtlara göre bu seferde Balıkesir şehrinden 900 kile (1 kile=24215kg) buğday ve 2200 kile arpa gönderilmişti. Daha sonra Balıkesir kazasından 4500 kile arpa ve 40 bin kantar peksimet istenmişti. 1799 Mısır seferine Balıkesir kazası toplanan toplam buğdayın %10'unu göndermişti. Bu seferde ayrıca Balıkesir kazasından 550 koyun da istenmişti. Ayrıca 1800 yılında Yafa'ya gönderilmek üzere 70 deve istendiği görülmektedir. [20]

1829 yılında şehrin saat kulesi inşa edilmiştir. Bu yıllarda şehrin ünlü pazarı olan "Salı Pazarı" kurulmaya başlamıştır.

1862 yılında Müderris Alişuuri Bey'e ait vakıfca, Alişuuri mektebi yaptırılmıştır. 1864'de belediye kurulmuştur.

1892 tarihinde Fransızlar'ın Osmanlıların elindeki Cezayir’i işgal etmelerinden sonra Osmanlı hükümdarı seferberlik ilan etmiş ve Balıkesir kazasından ve köylerinden tüm erkeklerin seferberliğe gitmesi üzerine bu durum Balıkesir'i sosyolojik açıdan çok etkilemiştir. Yörede geride kalan genç kız ve kadınlar Cezayir’e giden erkekler için ağıt/türkü yakmışlardır. Bu ağıt daha sonra figürlerle canlandırılarak oyunlaştırılmıştır[20]

1896 yılında Balıkesir Sultan-ı İdadisi binası yapılarak lise düzeyinde eğitim vermeye başlamıştır.

1897 yılındaki büyük Balıkesir depreminde şehrin büyük kısmı yıkılmış, binlerce insan ölmüştür. 1897 depremiyle Balıkesir şehri ikinci kez kurulmuştur. Ancak yine de 1897 depremine rağmen; tarihi ve kültürel dokusunu büyük ölçüde muhafaza etmeyi başarmıştır. Depremde yıkılan saat kulesi, 1901'de yeniden farklı bir tarzda yapılmıştır. Yine depremde yıkılan Zağnos Paşa Camii'nin bir kısmı yeniden yapılmış, camilerin tümü elden geçirilmiştir. 1906 yılında Alişuuri Mektebi tekrar inşa edilmiştir. 1908'de şehrin simgelerinden olan Şadırvan inşa edilmiştir.

1909 yılında, Sultan Reşat döneminde banka müdürü Ahmet Faik Bey tarafından, Saat kulesinin arkasına yaptırılan Ziraat Bankası, sivil mimari de geç dönemde sık sık görülen iki katlı, kesme taşdan planı ile inşaa edilerek hizmete girmiştir. Bu dönemde de şehrin idari binaları, bugünkü Alihikmet Paşa Caddesi üzerindeydi.

1910 yılında, şehirde Karesi Muallim Mektebi açılmıştır.

1912 yılında Balıkesir Tren Garı, (Afyon Şehir Garı ile aynı mimaridedir), İngiliz firması "Smyrna Cassaba Railway" (SCR) isimli şirket tarafından yapılarak Bandırma-Soma arası tren yolu tamamlanmıştır[21]. Bu tarihten itibaren Balıkesir geçiş güzergahı özelliği kazanmış ve şehir büyümüştür. Şehrin merkezi ile Garı birbirine bağlayan ve şimdiki adı Milli Kuvvetler Caddesi olan işlek cadde ve Şehir alanı (Cumhuriyet Meydanı) böylelikle ortaya çıkmıştır. Zira, Balıkesir'in günümüzdeki merkezi caddesidir. Oysa bu zamandan önce, Anafartalar Caddesi olarak adlandırılan cadde ticari merkezdi.

Kurtuluş Savaşı dönemi[]

Dosya:Hacım Muhittin Çarıklı.gif

Balıkesir Kongresinin önderlerinden Hacim Muhittin (Çarıklı)

Milli Mücadele döneminde Balıkesir, Batı Anadolu'da ilk kurşunun atıldığı ve devlet örgütlenmesine benzer kurumsallaşmaya gidilmesiyle Yunanlılar'ın Ege'de ilerlemesini durdurmayı başardığı yerdir[22]. Alaca Mescid'de toplanan 41 kişi büyük bir başarı ile devlet gibi bölgeyi yönetmişler ve askeri başarılara imza atmışlardır.

15 Mayıs 1919'da İzmir'in Yunanlılarca ele geçirilmesinden sonra, ilk tepkiyi Balıkesirlier göstermiş ve Redd-i İlhak'ı ilan etmişlerdir. 1919'da şehirde beş defa Balıkesir Kongreleri yapılmıştır. Yunan askerleri 30 Haziran 1920 tarihinde Balıkesir'i işgal etmiştir. Yunan askerlerinin yaptığı işkencelerden dolayı Balıkesir halkı sokağa dahi çıkamaz olmuştur. Balıkesir merkez olmak üzere Ayvalık-İvrindi-Soma cephesi açılmıştır. 6 Eylül 1922 tarihinde Yunan askerleri geri çekilmiştir[23].

Balıkesir kenti Ege'deki ilk ve tek olacak "Yiğit" İstiklal Madalyasını alma hazırlığını yapmaktadır[24]. Mehmet Akif Ersoy, 30 Haziran 1922 (1338) tarihinde Yeni Gün Gazetesi'nde Balıkesir hakkında şu dizeleri söylemiştir[25]:

« O yeşil toprağın ey yüzler ağartan Karesi,
Şimdi binlerce şehîdin kanayan makberesi.
Sana hasret kalan evlâdın için dünyâda
Varsa kahrolmadan ârâm edecek yer, neresi?
Hani gök kubbenin altında görülmüşmü eşin?
Dağların bağ, hele vâdilerin altın deresi!
Ey benim her taşı bir ma'bed-i iman yurdum,
Seni er-geç bana mutlak verecek ma'budûm!.. »

Mustafa Kemal'in 7 Şubat 1923 tarihinde Balıkesir'deki Zağnos Paşa Camii'nde yaptığı konuşma Balıkesir Hutbesi olarak tarihe geçmiştir. Tarihte Balıkesir kenti, iki devletin kurulmasında en büyük rolü oynamıştır. Bunlardan biri Osmanlı Devleti, diğeri Türkiye Cumhuriyeti'dir[26].

Cumhuriyet dönemi[]

Kuruluşları çok eskiye dayanan birçok Anadolu kenti ile karşılaştırıldığında, Balıkesir görece yeni bir kenttir. Yazılı kaynaklara göre XIV. Yüzyılda Karesi Beyliği zamanında kurulmuştur. Ne yazık ki, 1897 yılındaki büyük deprem Balıkesir'in şehirleşmesini sekteye uğratmış ve deprem 600 yıllık kentsel birikimi yok etmiştir. Halkın zararları uzun sürede ortadan kalkabilmiştir. Bu nedenle Balıkesir, küçük çaplı bir Anadolu şehri konumuna bürünmüştür. Cumhuriyet döneminde, kentin hinterlandı olan Balıkesir Ovası ve yakın çevresindeki tarımsal üretimin zengin oluşu nedeniyle tarım şehri olarak planlanmıştır. Cumhuriyet döneminde şehirde bayındırlık faaliyetleri artmış ve bir ticaret merkezi niteliği kazanmıştır.

Cumhuriyet sonrasında Balıkesirin büyümesi ve yeniden kent niteliğine ulaşmasındaki bir diğer etken, askeri kolordu merkezi olarak seçilmesidir. Bunun yanı sıra Marmara ve Ege bölgelerini bağlayan kara ve demir yolları üzerinde durak noktası olması, kentin gelişmesini destekleyen önemli etken olmuştur.

Balıkesir kentinin toplu bir yerleşme ağı vardır. Kent 1950lere dek yağ lekesinin dağılmasını andıran bir biçimde ilk yerleşim çekirdeğine bağlı olarak büyümüştür. XIX. Yüzyıl sonuna dek, batı ve güneybatı yönleriyle büyüyen kent, bu alanda konutların eğim sınırına dayanmasıyla birlikte 1900lerin başında kuzeye doğru yayılmaya başlamıştır[27].

Cumhuriyet dönemine değin, kentin çarşısı Anafartalar Caddesi boyunca yer alıyordu. Cumhuriyet sonrasındaki gelişme bu çekirdekten bağımsız olmamış, kent merkezi Anafartalar Caddesini kesen yollar boyunca kuzeye doğru yayılmıştır. 1940larda hükümet konağının yeri değiştirilmiştir ve merkezin güneye Vasıf Çınar Caddesine doğru genişlemesine neden olmuştur. Balıkesir Parkı da bu dönemlerde dizayn edilmeye başlanmıştır[27].

03 Ağustos 1950 akşam saatlerinde Balıkesir'de meydana gelen büyük yangın, Balıkesir kent merkezindeki tüm dükkanları ve çevresindeki mahalleleri içine almış ve Balıkesir'in büyük kısmının yanmasına neden olmuştur. Yangın postaneye kadar ilerlemiştir. Çok geniş bir alana yayılan yangın saatlerce kontrol altına alınamamıştır. Onlarca kişi ölmüş, binden fazla ev yanmış ve Balıkesir halkı aylarca ekonomik zorluk çekmiştir. Yangının çıkış sebebi enteresandır. Yangın bir tuhafiyeci dükkanındaki çıtpıtların farelerce kemirilmesiyle ortaya çıkan kıvılcımın elektrik kontağını etkilemesiyle meydana gelmiştir. Balıkesir İtfaiyesi'nin yetersizliği ve teknik açıdan geri oluşu, yangının zararını arttırmıştır. Bu yangın, toplum hafızasını etkilemiş ve büyük zarara neden olmuş ve kentsel kimliği derinden etkilemiştir. Bu dönemden sonra, Balıkesir Belediyesi, acı tecrübe nedeniyle itfaiye hizmetlerine diğer hizmetlerden daha çok önem vermiş ve çağdaş teknikleri her zaman takip etmiştir. Yangın sonunda Balıkesir'e Kızılay yüzlerce çadır kurmuş ve uzun süre hizmet vermiştir[28][29]. Sonrasında Yeni Çarşı adıyla modern belediye çarşısı yapılmış ve merkez yeniden düzenlenmiştir.

1950'de kent merkezi tekrar inşa edilen Balıkesir kenti, 1950'li yıllarda Bulgaristan'dan gelen muhacırlara Gaziosmanpaşa Mahallesi ve Plevne Mahallesi kurulmasıyla tekrar hareketlenmiştir. Şehir böylece güneydoğuya doğru büyümeye devam etmiştir. Köylerden kente göç eden insanlar ise, daha çok Çay deresinin kuzeyindeki Oruçgazi ve Kayabey Mahallelerinin yukarılarını oluşturmuşlar ve böylelikle bir taraftan da kuzeye doğru şehir yayılmıştır.1960lardan sonra kentin çevresindeki görece ucuz alanlarda taşralaşma başlamıştır. Kuzeyde Tepebaşı ve Maltepe, güneyde Dinkçiler ve Plevne mahallelerinin bir bölümü, doğuda ise Gümüşçeşme ve Gündoğan mahalleleri başlıca taşra alanlarıdır. Sanayi bölgesine yakınlığı nedeniyle, Gündoğan mahallesi hızlı bir gelişme yaşamıştır. Kentin içinden geçen Bursa-İzmir, karayolu ve yakın çevresi üst gelir gruplarının yaşadığı alan olmuştur. Güneydeki Kasaplar ve 6 eylül ile kuzeydoğudaki Atatürk mahalleleri bu eğilimin en yoğun olduğu konut alanları olarak şekillenmiştir[27].

Dosya:Cap1.jpg

Balıkesir Milli Kuvvetler Caddesinden bir görüntü-2007

1950 yılında veledromlu olarak 12.000 bin kişilik Balıkesir Stadyumu inşa edildi. Balıkesir'de ilk kolonya imalathanesi de 1950 yılında açılmıştı[30].

1960 yılında kent silüetlerinden Kervansaray Otel hizmete girmiştir[31]. 1963 yılında 1.600 kişilik Kapalı Spor Salonu ve yakınındaki alana Atatürk Anıtı yapıldı ve Balıkesir Parkı son halini aldı. 1966 Balıkesir Tenis Kortları hizmete açıldı. Yine 1966'da Balıkesirspor kurulmuştur. 1969 yılında Park içine 1.300 seyirci kapasiteli Açık Yüzme Havuzu inşa edildi ve hizmete girdi.

1974 yılında Balıkesir Belediyesi'nin aldığı bir kararla, Adnan Menderes Mahallesi kurulmuş ve 1981'de ilk konutlar tamamlanmıştır. Bursa yolu üzerindeki esen evler, elliiki evler; güneydeki öğretmen evleri, ptt evleri, şoför evleri ve 26 evler 70li yıllarda inşa edilerek düzenli siteler ortaya çıkmıştır. 1975 yılında Uludağ Üniversitesi'ne bağlı çeşitli yüksekokullar ve fakülteler açılmıştır. .

1977'de Yeni Çarşı da tekrar yangın çıkmış ve 15 dükkan ile İşbankası yanmıştır ancak yangın büyümeden söndürülmüştür. 1970'li yılların sonunda Balıkesir, bugünkü genel şeklini almıştır. Necatibey İlköğretmen Okulu-Enstitüsü, Ordudonatım ve Polis Okulu şehri eğitim merkezi yapmıştır. Bu dönemlerde Kepsut Caddesi çevresi sanayi bölgesi olarak ortaya çıkmıştır. 1980de Organiza Sanayi Bölgesi yapılması planlanmış, ancak 2000li yıllarda tamamlanmıştır.

Temeli 1910 yılına dayanan ve çeşitli şekilde eğitim veren öğretmen okulu, 1982 yılında fakülteye dönüştürülen Necatibey Eğitim Fakültesi lisans eğitimi vermeye başalmıştır. 1992 yılında Balıkesir Üniversitesi kurulmuştur.

Şehir 2000li yıllarda altyapısı tamamen yenilemiş ve doğalgaz olanağını elde etmiştir. 2007 yılında TOKİ aracılığıyla yeni konutlar yapılarak yeni bir mahalle daha kurulmuştur. 2008 rakamlarına göre, Balıkesir merkezde 109 bin konut, 107 bin araç bulunmaktadır. Bu araçların 73 bin tanesi binek otomobildir. Bunun yanında kent merkezinde 1.100 km yol uzunluğu vardır. Ayrıca Balıkesirde 874 km uzunluğunda su şebekesi bulunmaktadır. Günlük arıtılan su, 60 bin ton'dur[32].

Coğrafya[]

Konum[]

Balıkesir merkez Marmara Bölgesi'nin Karesi yöresinde yer alan bir kenttir. Balıkesir Ovası'nın kenarında kurulmuştur. "Merkez ilçenin" izdüşüm yüzölçümü 1454 km2, olup 39 06" ve 40 39" kuzey enlemleri ile, 26 39" ve 28 58" doğu boylamları arasında yer almaktadır.

Fazla engebeli olmayan Balıkesir toprakları dalgalı düzlüklerden oluşmaktadır. Balıkesir kenti çevresinde dağlık alan ve engebeli arazi yoktur. Balıkesir merkez ilçede dağlık arazi yoktur. Balıkesir çukur bir ovaya sahiptir. Balıkesir şehri, Balıkesir ovasının yanında kurulmuştur. Balıkesir ovası 140 km2 kadardır. Batı Anadolu'da Marmara'nın güneyinde Edremit-İvrindi ovalarıyla birlikte batı-doğu doğrultulu bir graben hattı üzerinde bulunan Balıkesir ovası, verimli bir ova olup kuzeydoğu-güneydoğu doğrultulu fay hattı üzerinde çöküntü ile meydana gelmişve tabanı kuvaterner birikintileriyle örtülmüştür. İlçe toprakları susurluk vadisine ve kocaçay vadisine açılır. Balıkesir ovası denizden yükseklikleri 10 - 220m. arasında olup, birer çukurova niteliğindedir. En önemli su kaynağı, Susurluk çayıdır.[kaynak belirtilmeli]

Kent yerleşimi[]

Balıkesir il merkezi 300.000'ine varan nüfusu ile Marmara Bölgesinin 4. büyük yerleşim merkezidir. Balıkesir Merkez, Anafartalar Caddesi, Milli Kuvvetler Caddesi, Kızılay Caddesi ,Atalar Caddesi, Vasıf Çınar Caddesi etrafında yayılmış bir görünüme sahiptir. Marmara'dan daha çok Ege karakteri taşıyan bir özelliğe sahiptir. Aygören Mahallesi, Hisariçi Mahallesi, Karesi Mahallesi, Kızpınar Mahallesi,Hacıilbey mahallesi ilk yerleşim yerleridir. Yeni yerleşim yerleri ise özetle Bahçelievler Mahallesi, Atatürk Mahallesi, Paşaalanı Mahallesi, Adnan Menderes Mahallesi.[33]

Balıkesir Merkez ilçe mahalleleri; "Adnan Menderes, Akıncılar, Altıeylül, Alihikmetpaşa, Atatürk, Aygören ,Bahçelievler, Çay, Dinkçiler, Dumlupınar, Ege, Eskikuyumcular, Gaziosmanpaşa, 1.Gündoğan, 2.Gündoğan, Gümüşçeşme, Hacıilbey, Hacıismail, Hasan Basri Çantay, Hisariçi, Kasaplar, Karesi, Karaoğlan, Kayabey, Kızpınar, Kuvayi Milliye, Maltepe, Mirzabey, 1.Oruçgazi, 2.Oruçgazi, Paşaalanı, Plevne, 1.Sakarya, 2.Sakarya, Sütlüce, Toygar, Vicdaniye, Yeni, Yıldırım, Yıldız" [33]

Balıkesirde ticaret ve ekonomik hayat üç caddenin çevresinde yoğunlaşmıştır. Bunlar: Milli Kuvvetler Caddesi, Anafartalar Caddesi ve Kızılay Caddesidir. Bu caddeleri kesen sokaklar ve küçük caddelerde ticari hayat yoğunlaşır. Vasıf Çınar Caddesi ve Gazi Bulvarı diğer işlek bölgelerdir. Hükümetin karşısında bulunan Balıkesir Parkı, şehir insanının dinlenme alanıdır ve Türkiye'nin en güzel parklarından biridir. Balıkesir Üniversitesi'nin kurulmasıyla şehirdeki sosyal yaşam giderek gelişmektedir. 2007 yılında yapılan çağdaş alışveriş merkezi ile Balıkesir'de ticari hayat ivme kazanmaya başlamıştır. Balıkesir şehir silüetinin bir parçası olan Yeni Çarşı mevki de çağdaş bir görünüme kazandırılacaktır. [kaynak belirtilmeli]

Şehirde, toplu taşıma merkezi ve Salih Tozan Kültür Merkezi'nin bulunduğu alan şehirin ulaşım ağlarının birleştiği noktadır.

Balıkesir'de Türkiye'nin ilk jet üssü olan 9. Ana Jet üssü bulunmaktadır.

Nüfus yapısı[]

Balıkesir kent merkezi nüfusu[34]:

  • 1980 : 124.051
  • 1990 : 170.589
  • 2000 : 215.436
  • 2008 : 247.072[35]
  • 2009 : 259.157[36]

2009 Adrese dayalı nüfus sistemine göre merkeze bağlı 119 köy ve 5 belde ile beraber nüfusu 329.401'dir[37]. Buna göre, bir milyonun üzerinde olan Balıkesir ili nüfusunun 1/3'ü Balıkesir merkezi ve çevresinde yaşamaktadır.

İklim ve bitki örtüsü[]

Balıkesir kenti'nde karasal iklim görülür. Kışları soğuk ve yağışlı(Karlı,yağmurlu,donlu,sisli ve rüzgarlıdır.En soğuk : Kasım,Aralık,Ocak,Şubat ve Mart aylarıdır.); yazları sıcaktır ve akdenize göre biraz daha yağışlıdır(En sıcak :Mayıs,Haziran,Temmuz,Ağustos ve Eylül aylarıdır.(bazen bu aylarda gökgürültülü-sağnak veya dolu yağışları görülebilir)). Baharları ise yağışlı ve daha ılıktır.Çok nadiren Nisan ve Ekim aylarında kar yağışı görülebilir. Balıkesir'de en yüksek sıcaklık ortalaması Temmuz ayında 30.4°C, en düşük sıcaklık ortalaması Ocak ayında 1.4°C olduğu meteoroloji kayıtlarında görülmektedir. Balıkesir ortalama 588.5 mm yağış almaktadır. Balıkesir çevresine yağış getiren sistemler daha çok kış döneminde Orta Akdeniz"den sokulan gezici alçak basınç sistemleridir.En Yüksek Kar 40.0 cm(17.03.2000) En Çok Yağış 126.8 kg/m2(16.11.2004) En Hızlı Rüzgar 105.5 km/sa(30.07.1999) En Düşük Sıcaklık -12.2°C(03.02.1992)En Yüksek Sıcaklık 43.2°C(25.07.2007) [38].

Şablon:Balıkesir İklim

Jeoloji[]

Altyapı[]

Ulaşım[]

Dosya:Balikesir Otogari.jpg

Balıkesir Otobüs Terminali'nin geniş açılı resmi.

Balıkesir İstanbul ve Ankara'yı İzmir'e bağlayan karayolu üzerinde bir transit merkezi durumundadır. Bursa-Ankara-İstanbul, İzmir ve Çanakkale illerine düzgün asfalt yollarla bağlıdır. Ayrıca İstanbul'a Bandırma ilçesi üzerinden feribot ve deniz otobüsü ile ulaşılabildiği gibi, Körfez Havaalanı ve Balıkesir Havaalanının hizmete girmesiyle İstanbul havayolu bağlantısı da bulunmaktadır.

Balıkesir ayrıca Ankara-İzmir istikametinde demiryoluna sahiptir. 9 Eylül Ekspresi, Karesi Ekspresi,İzmir Mavi Treni, 6 Eylül Ekspresi ve Ege Ekspresi tren seferleri bulunmaktadır. Bandırma-Balıkesir-İzmir arası hızlandırılmış tren çalışmaları da tamamlanmış, 6 Eylül ve 17 Eylül Ekspresleri bu hatta çalışmaktadır.

Balıkesir havaalanıda açık pozisyondadır. Havaalanı sivil uçuşlara uygun olsa da şu an herhangi bir uçuş yapılmamaktadır. Yakın zamanlarda özellikle Ankara'ya seferler konulmuştur, ancak yeterli talep olmaması nedeniyle tarifeli uçuşlar yapılmamaktadır.

Balıkesir kentinin, Ege ve Marmara sahilinde pekçok kasaba ve kazaları bulunmaktadır. Bu yüzden yaz aylarında ilçeler arası trafik yoğunluğu artmaktadır.

Şablon:Balıkesir Mesafe Cetveli

Sağlık[]

Balıkesir Devlet Hastanesi ve Balıkesir Atatürk Devlet Hastanesi bulunmaktadır. Ayrıca Doğumevi, Askeri Hastane, Göğüs Hastalıkları Hastanesi ile 15 Sağlık Ocağı bulunmaktadır. Üniversite Hastanesi kurulma aşamasındadır. 2008 yılı itibariyle 134 eczane hizmet vermektedir.

Eğitim[]

Dosya:Balikesir Universitesi 1.jpg

Balıkesir Üniversitesi

1992 yılında kurulan ve 1 Ocak 1993 tarihinde tüzel kişiliğini kazanan Balıkesir Üniversitesi, şehirdeki çağdaş eğitime katkılarda bulunmaktadır. Bünyesindeki Necati Bey Eğitim Fakültesi Türkiye'nin en önde gelen öğretmen yetiştirme merkezlerindendir.

Balıkesir Lisesi, 1884 yılında kurulmuş olup Türkiye'nin ilk liselerindendir. Önemli bir özelliği de Çanakkale Savaşı sırasında öğrencilerin savaşa gitmeleriyle hiç mezun verememesidir. Her yıl Mayıs ayında geleneksel "Kaymaklı Şenliği" düzenlenmektedir. Balıkesir Lisesi'nden mezun ünlü şahsiyetler biraraya gelmektedir. Atatürk tarafından da ziyaret edilmiştir.

Sırrı Yırcalı Anadolu Lisesi ve Balıkesir T.C. Ziraat Bankası Fen Lisesi diğer önemli eğitim kurumlarıdır. İlköğretimde ise 1906 yılında kurulan Alişuuri İlkokulu 100 yıllık bir maziye sahiptir. Ayrıca Astsubay Okulu ve Polis Okulu da ili eğitim merkezi yapmaktadır.[39].

Su, gaz, elektrik şebekesi[]

Su ve doğalgaz belediye tarafından sağlanmaktadır. Kent merkezinde 1.100 km yol uzunluğu vardır. Ayrıca Balıkesirde 874 km uzunluğunda su-kanalizasyon şebekesi ve doğalgaz şebekesi bulunmaktadır. Günlük arıtılan su, 60 bin ton'dur[32]. Elektirk dağıtımı TEDAŞ tarafından gerçekleştirilmektedir.

Belediye hizmetleri[]

Dosya:Balıkesir Belediyesi.jpg

Şehrin logosu: Karesi Beyliği, Balıkesir zeybeği ve Saat Kulesi'ne atıf yapar[40].

Balıkesir'de belediye teşkilatı ve belediye hizmetleri 1864 yılında başlamıştır. Bugünkü Ali Hikmet Paşa Meydanında bulunan ve tek odalı olduğu anlaşılan Belediye hizmet binasından belde hizmetleri veriliyordu (daha sonra bu bina Necip Ali Bey zamanında üç katlı olarak yeniden inşa edilmiştir).

Eldeki belgelerden Balıkesir'in ilk belediye başkanının Giridlioğlu Ali Bey olduğu anlaşılmaktadır. 1864-1872 yılları arasında başkanlık yapmış olan Giridlioğlu Ali Bey'den sonra sırasıyla; Hacı Edhem Ağa, Ahmed Ağa, Mehmed Ali Rahmi Efendi'ler başkanlık yapmıştır. Günümüzde Belediye Başkanı: İsmail Ok'tur [41].

Medya[]

Yerel televizyon[]

  • Karesi TV

Yerel gazeteler ve radyolar[]

Yerel Gazeteler:

  • Yeni Haber
  • Marmara Bölge
  • Ekspres
  • Politika
  • Demokrat
  • Birlik
  • Haberci
  • Ayna
  • Yeni Balıkesir
  • Balıkesir Postası
  • Güzel Balıkesir
  • Altı Eylül

Radyoları:

  • Radyo 10
  • Karesi FM
  • Brt Radyo
  • Sev Radyo
  • Bengi FM
  • Ultra FM
  • Tempo FM
  • Çamlıca FM
  • Omega FM.

Ekonomi[]

Balıkesir kenti ve merkez ilçesi, Balıkesir ilinin ürettiği toplam milli gelirin %30'unu üretmekte olup, tüm ilçeler arasında birinci sıradadır. %16 ile Bandırma ikinciliği takip etmektedir[42].

Balıkesir kenti öncelikle tarım şehridir. Sanayisi gelişmektedir. Tarıma dayalı sanayi gelişmiştir.

Tarım ve Hayvancılık[]

Tarımsal üretim bakımından Balıkesir ovası tüm ilin önemli ovalarının başında gelmektedir. 1454 km2'lik merkez ilçede, buğday, arpa, mısır, tütün, pamuk, ayçiçeği, şekerpancarı, yem bitkileri, kavun, karpuz, domates; bakla, fasulye, börülce gibi sebzeler ağırlıkta üretilmektedir[43]. Şehrin coğrafi avantajlarından kaynaklanan ürün çeşitliliği dikkati çekmektedir [44].

Balıkesir öncelikle bir tarım şehridir. Şehir ovada yetişen ürünlerini Bursa, İstanbul, İzmir gibi büyük metropollere satar. Yetişen tarım ürünlerini işleyerek katma değeri arttırmaya çalışır. Bunun için şehir ekonomisinde süt ve süt ürünleri, gazlı içecekler, salça, un ve yağ fabrikaları yoğundur[45]. Bölgede tavukçuluk sektörünün gelişmesiyle merkez ilçede tavukçuluk ve yem-yumurta sektöründe büyük atılımlar yapılmıştır. Türkiye beyaz et üretiminde yüzde 25'lik pazar payı ile lider durumdaki Balıkesir, kırmızı etin yanı sıra, deniz ürünleri, sebze meyve üretimi, özellikle de zeytinyağı alanında ciddi potansiyel barındırmaktadır. Kentin verimli toprakları ve sulama imkânları ile tarımda büyümeye devam etmektedir[46].

Balıkesir ili kırmızı et, yumurta ve beyaz et üretiminde lider illerden biridir. Bu yüzden Türkiye genelinde önemli kümes, küçükbaş ve büyükbaş hayvan varlığı bulundurma özelliği 1454km2'lik merkez ilçe köylerinde de kendisini göstermektedir [44].

Sanayi[]

Balıkesir, birçok ilin aksine tek merkezli büyüme modeli (Kayseri ,Denizli , Manisa vb.) ile değil; bütün ilçeleriyle beraber dengeli büyüme modelini uygulamaktadır. Bu model uygulama açısından zorluklar içerse de ilin ekonomik kalkınmasında topyekün ve dengeli bir ekonomik kalkınma modeli sunmaktadır. Bu nedenle yatırımlar başta Bandırma olmak üzere birçok ilçeye yönlendirilmektedir [43]. Zira, ilçeleriyle beraber, Türkiye'nin 12. büyük ekonomisi özelliğine sahiptir.

Balıkesir'de İstanbul Sanayi Odası'nın 2008'de açıkladığı rapora göre, Türkiye'nin en büyük 1000 fabrikasının 9'u Balıkesir kentindedir. Bunlar; Turyağ&Arıyağ, Set Çimento, Balıkesir Elektomekanik AŞ (BEST), Mar-Tüketim, İşbir Sentetik, Kula, Tellioğlu, Bupiliç ve Yarış Kabin-Traktör.

Kent sanayisi transformatör, kâğıt, çimento, mermer, metal ürünleri, tarım alet ve makinaları, elektrikli cihazlar, suni dokuma, mobilya, sentetik çuval, tekstil, trafo, jeneratör üretimine dayanır.[45].

Balıkesir organize sanayi bölgesi'nde 189 parsellik bir üretim bölgesi vardır. Küçük sanayi siteleri ile de imalat sanayinde büyük atılımlar yapmaktadır. 1nci Organize sanayi bölgesi dolduğundan 2inci Organize sanayi bölgesi faaliyete geçirilmiştir. Bursa Yolu üzerindeki Yeni sanayi sitesi 1.323.500 metrekarelik alanıyla Türkiye'de Gaziantep küçük sanayi sitesinden sonraki en büyük sanayi sitesidir. Balıkesir organize sanayi bölgesine kurulan Lojistik köy ile büyük pazarlara ulaşım kolaylaşacak ve ulaşım maliyetleri azalma eğilimi gösterecektir. Kepsut yolu üzerinde bir Hayvancılık Organize sanayi bölgesi kurulması için çalışmalara devam edilmektedir.

Ticaret[]

GSMH içindeki yüzde 12.3lük payla, şehrin tarım ve sanayiden sonra gelen üçüncü büyük sektörü ticarettir. Balıkesir Ticaret Odası ve Ticaret Borsası faaliyet göstermektedir. Balıkesir, coğrafi konumundan dolayı daha çok bir toplama ve dağıtım merkezi özelliği göstermektedir. Balıkesir'de ticaret, ilçelerde yetiştirilen tarım ürünlerini toplamak ve bunları büyük kentlere sevk etmek; İstanbul ve İzmir'den sağlanan işlenmiş ürünleri ise alt merkezlere yollamak biçiminde kendini göstermektedir.

Madencilik[]

Balıkesir'de madencilikle uğraşan şirketler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi Yırcalı Grubuna ait Mortaş Madencilik'tir. Boraks madeni ile ilgili çalışmaktadır. Balıkesir'in doğu ilçelerinin boraks madeni bakımından zengin olması nedeniyle şehir bu alanda girişime açıktır.

Balıkesir merkez ilçe sosyoekonomisi[]

Dosya:Cap4.jpg

Yeni Çarşı mevkinden bir görüntü

2004 İlçelerin sosyoekonomik gelişmişlik verilerine göre Balıkesir kent (sadece merkez ilçe)[47];

  • Nüfus: 287 709 (Taşra dahil) (25. sırada.)
  • Şehirleşme Oranı 74.88 (yüzde)
  • Nüfus Artış Hızı: 15.52 (binde)
  • Nüfus Yoğunluğu: 198
  • Nüfus Bağımlılık Oranı: 43.85 (yüzde)
  • Ortalama Hane Halkı Büyüklüğü: 3.52
  • Tarım Sektöründe Çalışanlar: 35.91 (yüzde)
  • Sanayi Sektöründe Çalışanlar: 11.07 (yüzde)
  • Hizmet Sektöründe Çalışanlar: 53.02 (yüzde)
  • İşsizlik Oranı: 6. 84 (yüzde)
  • Okur Yazar Oranı: 91.81 (yüzde) (86.sırada.)
  • Bebek Ölüm Oranı: 36,66 (binde)
  • Fert Başına Genel Bütçe Geliri: 214 332 (bin YTL)(59. sırada.)
  • Vergi Gelirlerinin Ülke İçindeki Payı: 0.29968 (yüzde)(22. sırada.)
  • Tarımsal Üretimin Ülke İçindeki Payı: 0.26670 (yüzde)(97. sırada.)

Bu verilere göre sosyoekonomik açıdan 852 ilçe arasında Balıkesir kenti, Türkiye'nin 33. gelişmiş ilçedir. Bu verilere göre, Balıkesir kenti, gelişmişlik açısından Türkiye'deki 81 Merkez ilçe arasında 21. sıradadır.

Kültür ve sanat[]

Geleneksel mimari[]

Balıkesirmerkez

Balıkesir merkezinden bir görüntü-2008

Şehirde Anadolu geleneksel ev mimarisini yansıtan örneklerin hemen hemen çoğunluğu kentin l5. yüzyıldan kalma çekirdek dokusunu oluşturan Aygören, Dumlupınar, Karaoğlan ve Karesi Mahallelerinde yer almaktadır. Bugün az sayıda ayakta kalabilen bu evlerin tamamı 19.yy. sonu-20.yy. başına tarihlendirilmiştir[48].

Yapılar dama planlı ve dikey kesişen sokakların üzerine sıralanmışlardır. Evlere bakıldığında iç ve dış cephelerinde sadelik göze çarpmaktadır. Evlerin içinde kalem işi duvar ve tavan tezyinatları bulunmamaktadır. Buna, karşılık iki özel örnek dışında basit ahşap tavan süsleri görülmektedir.

Genel olarak ev yapısı taş temelli, ağaç merteklerle destekli ve genellikle dış üst kat cepheleri ahşapla kaplı şekildedir.

Şehirdeki evlerin başlıca özelliklerine bakıldığında; Evler genelde arazinin kot farkından oluşan bodrum ile üzerine yapılmış bir veya iki kattan oluşurlar. Binaların zemin katları mutfak ve kiler gibi servis mekanları olarak düzenlenmiştir. Üst katlar ise sofanın iki yanına yerleştirilmiş yaşam mekanları şeklinde kullanılmıştır. Evlerde sofa gerisinde bulunan yüklük veya dolap ile odalara da yüklük ve gusülhane yerleştirilerek sade fakat fonksiyonel mekanlar yaratılmıştır.Üst katlarda taşıyıcı sisteme ahşap kiriş ve hatıllar dahil edilmiştir. Dış ve iç cephelerde ahşabın dayanıklılığı ve dekoratif özelliğinden faydalanılarak ahşabın sıcaklığı evlere yansıtılmıştır. Ahşap iskeletli duvarlar sayesinde yapının yükü zemine aktarılmıştır.Saçaklar iklim şartlarına uygun olarak çok geniş değildir. Tek veya çift taraflı merdivenlerle ulaşılan ana girişler iki sütunla desteklenen bir revakla geri çekilmiştir.Yukarı sürmeli giyotin tipinde yapılmış dikdörtgen, sık ve küçük pencereler ile cephe hareketlendirilmiş ve aydınlık mekanlar yaratılmıştır. Yapılarda düz ve çıkmalı olmak üzere iki çeşit cephe tipi görülür. Çıkmalı cephede üst kat çıkmaları sade eliböğründeler (payandalar) ile desteklenmiştir.Cepheye hakim olan kat, pencere ve çıkmalar ile dışa açılan "esas yaşam" katıdır.

Müzeler[]

Balıkesir Kuvayi Milliye Müzesi[]

Kuvayi Milliye Müzesi oluncaya kadar, Eski Belediye Binası olarak kullanılan bina,1840 yılında Karesi Sancağı Defterdarı Girıdizade Mehmet Paşa’nın konağı olarak yaptırılmıştır.1800’lü yıllarda bir yangın sonucu yanmasıyla yerine torunu Halit Paşa şimdiki Konağı inşa ettirmiştir. Konak, Kurtuluş Savaşı esnasında önemli hizmetlerin verildiği bir mekan olmuştur.

15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir’in işgali sonrasında, 16 Mayıs 1919’da Balıkesirliler'in toplanarak silahlı mücadele kararının alındığı ve Kuvayi Milliye ateşinin parladığı bu bina uzun yıllar II. Kolordu Komutanlığı’na ve Ali Hikmet Paşa’ya da karargah olmuştur. İzmir Şimal Cepheleri Heyeti’nin çalışma merkezi olmuştur. Konağın eklentileri içinde bulunan ve 1913 yılında "Okuma Yurdu" olarak açılan ve yine 18 Mayıs 1998’de "Milli Mücadele Tarihimiz Kitaplığı" olarak hizmete giren binada 6 Şubat 1923 tarihinde ile ilk gelişlerinde Atatürk de misafir edilmiştir[49].

Milli Mücadele çalışmalarına karargahlık etmiş Eski Belediye Binasının, Müze olarak açılması düşüncesiyle il Belediyesinin 27.06.1985/72 ve 21.02.1986/415 sayılı Meclis Kararlarıyla, içinde Okuma Yurdu Binası’nın da bulunduğu Eski Belediye Binası kompleksinin süresiz kullanım hakkı Kültür ve Turizm Bakanlığı, Eski Eserler Genel Müdürlüğü’ne devredilmiş ve bu konuda Balıkesir Valiliği ve Belediye Başkanlığı arasında protokol imzalanmıştır.

Daha sonra 1987 yılında ilde Müze Müdürlüğü’nün teşekkül ettirilmesi ile restorasyon çalışmaları daha da hızlandırılmış ve aynı zamanda, teşhirlik eser toplama çalışmaları sürdürülerek, 6 Eylül 1996 tarihinde, ilin Kurtuluş gününde hizmete açılmıştır.

İki kata yayılan seksiyonlardan oluşan Kuvayi Milliye Müzesi’nin zemin katında; Balıkesir Kuvayi Milliyesinin kurulmasında öncülük etmiş 41 Bayrak Adam’ın aldıkları yazılı kararlar, yapılan 5 adet Kongrenin Kararları, bu kahramanların zati eşyaları, fotoğrafları ile Atanın Balıkesir’e gelişlerinde çekilmiş fotoğrafları sergilenmektedir. Müzenin ikinci katında ise, İlimizde ortaya çıkan Arkeolojik eserler ile yöresel etnoğrafik eserler sergilenmektedir. Türkiye için bir ilk olan ve Balıkesir Ulusal Fotoğraf Müzesi’nin temelini oluşturan "Eski Fotoğraf Makineleri" bölümü de müzenin ikinci katındadır[49].

Balıkesir Ulusal Fotoğraf Müzesi[]

Dosya:Cam 01.jpg

Türkiyenin ilk ve tek fotoğraf müzesi Balıkesirdedir.

Balıkesir Fotoğraf Müzesi, Türkiye'nin ilk ve tek fotoğraf müzesidir. Balıkesir ilindeki müzenin açılışı 19 Mayıs 2006 tarihinde yapılmıştır. Fotoğraf tarihine dair nesnelerin sergilendiği müzenin bünyesinde M. Emin Tan Fotoğraf Kitaplığı adlı özel bir kitaplık da bulunur[50].

Balıkesir Fotoğraf Müzesi ve M. Emin Tan Fotoğraf Kitaplığı, Dumlupınar Mahallesi Ulus Sokak'ta 150 yıllık 2 katlı tarihi bir yapı ve hemen bitişiğindeki 3 katlı yeni yapıda yer almaktadır. Balıkesir Sanat Fotoğrafçıları Derneği (BASAF)'nin başkanlığını yapan Avukat Altuğ Oymak tarafından kurulmuştur.

Müze; 2 sergi salonu, makine teknolojisi salonu, kitaplık, fotoğraf ekipmanları, karanlık oda ve binanın buluntularının sergilendiği salon ile tarihi ve teknik değeri olan fotoğraf makinelerinin sergilendiği salondan oluşur. Ülkenin ilk Müslüman fotoğraf stüdyosu olan Foto Resna'ya ait kartpostallar da müzede görülebilir.

Önemli günler[]

Balıkesir merkez ilçe kutlamaları[]

  • 6 Şubat: Atatürk'ün Balıkesir'e ilk gelişi
  • 6 Eylül: Balıkesir'in kurtuluşu
  • 16-23 Mayıs: Balıkesir ili Kuvayi Milliye Haftası

Balıkesir'in kurtuluş günü ve kutlamaları[]

Dosya:Bayram kutlamaları.jpg

Balıkesirde bayram kutlamaları

Balıkesir 6 Eylül 1922 tarihinde düşman işgalinden kurtulmuştur. Bugün mahalli bayram olarak kutlanmaktadır. Bu bayramlar eskiden Yeni Çarşı mevki olarak adlandırılan Alihikmetpaşa Meydanı'nda yapılırdı. Daha sonra Kervansaray önündeki Cumhuriyet Meydanı'na taşındı. 1995'ten sonra da Stadyum önündeki caddede yapılmaktadır. Eskiden bir de bir gece önceden Balıkesir'in ana caddelerinin kolonyalarla ve zambak suyuyla yıkandığı büyükler tarafından anlatılmaktadır. Eskilerde büyük coşkuyla kutlanan bu bayrama iki üç gün önceden köylerden, ilçelerden insanlar gelirdi. İnsanlar 6 Eylül sabahı Balıkesir Parkında piknik yaparlar daha sonra bayrama geçerlerdi. Akşamı da coşkulu fener alayı düzenlenirdi [51].

Şimdi bu muhtelif gelenekler ortadan kalmış olsa da bayramlar aynı coşkuyla devam etmektedir. Bayramın gözdeleri yılda bir defa görülebilen " Tülü Tabaklar "dır [52].Tülü tabakların halkın ve çocukların üzerine gelerek onları korkutması şeklinde gerçekleşen anlar her çocuğun hafızasında yer edinir. Bunun dışında köy seyirlik oyunlarından olan deve oynatma da yerine getirilir. Bunun dışında Balıkesir'de faaliyet gösteren firmaların arabalardan attıkları hediyeler, eşantiyonlar, oyuncaklar çocuklar için büyük sevinç kaynağıdır.

Balıkesir Mutfağı[]

Ana madde: Balıkesir mutfağı

Marmara ile Ege arasında geçiş bölgesinde yer alan Balıkesir'de değişik yöresel yemekler bulmak mevcuttur. Yörede köy düğünlerinde "keşkek", merkez düğünlerinde ise "tirit" ön plana çıkar. Bunun yanında Balıkesir mantısı, börülce ve salatası "sallama", sura, saçaklı mantı, düğün çorbası, şehriye çorbası, yaprak sarması gibi yemekler yöresellik arz eder. Höşmerim, kaymaklı, zerde ve mafiş tatlısı yöreye özgüdür[45].

Yöre mutfağı sebze ve ot yemekleri yönünden zengin olup yöre mutfağında ünlü birçok yemek vardır: Askalubrus, Mürdük Aşı, Sarmaşık, Börülce, Acı Filiz Kavurması, Semizotu, Kuzukulağı.

Yörede hayvancılık gelişmiş olup hayvansal ürünler tüm sofralarda yerini almıştır. Çeşitli peynir, yoğurt ve zeytin ürünlerine rastlanılabilir.

Bayramlarda ve özel günlerde başka illerde görülmeyen "karanfilli ekmek" çıkartılır. Ayrıca kandil günlerinde başka illerde görülmeyen "kandil şekeri" çıkartılır. Balıkesirin "köy ekmeği"ninde kendine özgü yapısı vardır. Balıkesirin uzun pide ekmeği ve tava ekmeği de meşhurdur.

Kültür[]

Balıkesir Kolonyası[]

Dosya:Kolonya.jpg

Kolonya Balıkesir ile özdeşleşmiş bir üründür. Özellikle Zambak kolonyası Balıkesirli icadıdır.

Dosya:Blkfolklor.JPG

Balıkesir ovası köylerinde kullanılan geleneksel kadın kostümleri

Dosya:Cap22Balıkesirzeybeği.jpg

Balıkesir ovası zeybek kostümü - arkadan görünüm

Kolonya, Balıkesir ile özdeşleşmiş bir üründür. Özellikle zambak kolonyası Balıkesirli icadıdır.Balıkesirde eskiden beri faal olan pekçok kolonya üretim tesisi vardır. Balıkesir Milli kuvvetler caddesinde pekçok kolonya dükkânı vardır. Balıkesir'den götürülebilecek ilk hediye kolonyadır[45].

Balıkesir Bengisi[]

Ayrıca bakınız. Balıkesir yöresi halkoyunları, Balıkesir Türküleri

Balıkesir'in Türkiye'de değil, bütün dünyada tanınması, ünlü Bengi oyunu sayesindedir. Bundan dolayıdır ki Balıkesir'de Bengi'nin ve bu oyunu adeta şiir gibi oynayan Bengicilerin çok özel bir önemi vardır. Kelime anlamı "sonu olmayan, ebedi" demek olan benginin izlerini İslamiyet öncesi Göktürkler dönemine kadar götürmek mümkündür. Türk tarihinin ilk yazılı kaynakları olan Orhun Kitabeleri, Göktürkler tarafından ebedi taş anlamında "Bengü Taş" olarak adlandırılmıştır. Bengi kelimesiyle ilgili olarak bir de rivayet vardır. Bu rivayete göre Türkler Orta Asya'dan Anadolu'ya gelirken düşmanlarıyla mücadele ederek, savaşarak vuruşa vuruşa gelmişler. Bu mücadele esnasında öldürdükleri düşmanın başında durur ve "BENĞİ!.." diye nara atarlarmış. Bu durum bir gelenek halinde, yiğitlik gösterisi olan ünlü bengi oyununda sürdürülmüştür [53].

Balıkesir'de düğünlerin, erfene sohbetlerinin ve Akpınar eğlencelerinin baş oyunu olan ve sadece Bengi oyunu Atatürk tarafından da çok beğenilmiştir. 24 Haziran 1934'te Atatürk'ü karşılayanlar arasında Bengi Ekibi de vardı. İran Şahı Rıza Pehlevi ile beraber, İzmir üzerinden Balıkesir'e gelen Atatürk, tren istasyonunda Tevfik Güngörmüş, Ahmet Atagün ve Necip Şengül'ün de içinde bulunduğu Bengi Ekibinin oyunuyla karşılanıyor. Ekibi ve oyunu beğendiği için huzurunda birkaç defa oynatıyor ve takdirlerini belirtiyor. Atatürk'ün emriyle gezinin devamına da katılan ekip Balıkesir Belediyesi'nin tahsis ettiği araçla Çanakkale'ye gitmiş ve birkaç defa bengi oynamıştır. Bu gezi sonunda kendilerine 300 lira verilmek suretiyle şimdi Kasaba olan Pamukçu Köyüne gönderilirler [51].

Aynı yıl daha sonraki bir tarihte ekip, Ali Hikmet Paşa'nın davetlisi olarak Küçük Çiftlik Parkı'nda gösteri yapmak üzere İstanbul'a gider. Pamukçu ekibinin İstanbul'da olduğunu duyan Atatürk, bütün oyuncuları Dolmabahçe Sarayı'na davet eder. Bengi Ekibi'nin Yurtdışı Etkinlikleri: 1957'de kurulan Pamukçu Halk Oyunları Derneği Bengi Ekibi'nin ilk yurtdışı seyahati, Dr. Fazıl Küçük'ün davetiyle 1958 yılında Kıbrısa gerçekleşti. Uçakla Lefkoşe'ye inen Bengi Ekibi, Bursa Kılıç-Kalkan Ekibiyle beraber 19 Mayıs bayramını kutlarlar. Her iki ekip de Kıbrıslı Türklerin büyük takdir ve hayranlığını kazanırlar [54].

1958 yılının Haziran ayında Akdeniz Vapuru'yla İstanbul'dan Marsilya'ya oradan da otobüsle Nis'e giderek Nis ve Kan Festivali'ne katılırlar. Daha sonra Brüksel'e geçen ekip, burada tertiplenen "Türk Gecesi"nde başarı ile ülkeyi temsil ederler. Brüksel'e Bengi Ekibi ile beraber Bursa Kılıç-Kalkan, Silifke Ekipleri ve Çorum'dan meşhur zurnacı Niyazi katılır [54].

Brüksel'deki programdan sonra İtalya'ya geçen ekip Emperia şehrindeki askeri bayrama katılır. 4-14 Kasım 1968 tarihleri arasında Monako'da düzenlenen "Dünya Turizm Cemiyetleri" kuruluşunun 70. yılına iştirak eden Bengi Ekibi Prens Rainer ve Prenses Grace Kelly'in takdirlerini kazanırlar. Turizm Bakanlığı'nın izni ile katıldıkları ve büyük başarılar kazandıkları milletlerarası etkinliklerin sonuncusu, 1973 yılında gerçekleşen ve Tunus'ta düzenlenen Akdeniz Oyunları'dır. Türkiye'yi bütün Avrupa ekipleri arasında başarıyla temsil eden Bengi Ekibi burada 35 gün kalmıştır [54].

Yabancı devlet başkanlarından, ABD Başkanı Eisenhower'ın, Fransa Devlet Başkanı De Gaulle'ün ve Prens Hasan'ın karşılama törenlerinde hazır bulunan ekip, ayrıca üçüncü Cumhurbaşkanı Celâl Bayar'ın, Başbakan Adnan Menderes'in ve Başbakan Süleyman Demirel'in huzurunda da oynamışlardır [54].

Salı Pazarı[]

ilk mezarlık olarak kullanılan,Geçmişi 1800'lü yıllara kadar uzanan Salı Pazarı, Balıkesir merkezin en büyük ve tarihi pazarıdır. Balıkesir'e bağlı köylerden gelen köylüler tarafından kurulan pazar geniş bir alanı kapsamaktadır. Hisariçi Mahallesinden Alihikmetpaşa Mahallesine kadar uzanan alanda kurulur. Sebze ve meyveler taze, ucuz ve çok çeşitlidir. Fakat son beş yıldır salı pazarı giyim pazarına dönüşmeye başlamasıyla ve yeni uygulamalar sonucu taşınmasıyla otantikliğini kaybetmiştir.[kaynak belirtilmeli]

Balıkesir'de Hıdrellez[]

Balıkesir'de yaşayanlar için Mayıs'ın ilk haftası kutlanan hıdrellez ayrıcalıklı bir gündür. Bugün dini ritüellerin gerçekleştiği, hayırların yapıldığı bir gündür. Gecesi sokaklarda ateş yakılır. Ateş üzerinden yedi kere atlamak adettir. Bugünde yapılan fakat geçmişe göre azalmış olarak gece yarısı Balıkesirliler türbelere ya da değirmenboğazı,park gibi yeşillik yerlerde toplanırlar, piknik yaparlar ve dileklerde bulunurlardı. Hıdrellez günü dolayısıyla adaklar adanır. Öyle ki toprağa istenilen şeyin resmi çizilir ya da taşlarla belirlenir. Çocuk ya da mal isteyenler kırmızı kese içerisine para ya da isim yazarak dilekte bulunurlar. Bunlar hıdrellezin gelenekselleşmiş ritüelleridir. Ayrıca hıdrellez gecesi yıkanıldığında tüm hastalıklardan arınıldığı söylenir. Yapılan araştırmalarla, Türklerde kutlanan Nevruz gününün dini ritüeller kazanarak Hıdrellez'e dönüştüğü yargısına ulaşılmıştır. Zira nevruz günü Balıkesir'de yoğunlukla kutlanılmaz.[kaynak belirtilmeli]

Kütüphaneler ve sinemalar[]

  • İl Halk Kütüphanesi
  • H. Mustafa Sarı Kütüphanesi
  • Gaziosmanpaşa Kütüphanesi
  • Ece Amca Kütüphanesi
  • BAÜ Kütüphanesi
  • Altı eylül Kütüphanesi
  • Atatürk Kütüphanesi
  • Pamukçu Kütüphanesi
  • Balıkesir Şan Sinemaları; Yıldız, Lale, Şehir, Mavi, Marmara, Ege Salonları.
  • Balıkesir Emek Sineması.
  • Balıkesir Yaylada AVM Cinemarine.

Turizm[]

Dosya:Balikesir Otogar ici.jpg

Balıkesir Otobüs Terminali, Şehrin Bursa girişindedir.

Piknik Alanları[]

Değirmen Boğazı Piknik Alanı: Balıkesir-Bursa karayolunun 10. km'sinde bir Piknik alanıdır. Bu alan toplam alanı 250 hektardır. Piknik alanı içerisinde kır gazinosu, kafeterya, büfe, çocuk oyun alanları, basketbol sahası ve otopark bulunmaktadır. Piknik alanı 52 tür ağaçla kaplıdır. Çoğunluğu çam, servi, söğüt tür.[55].

Çamlık: Şehir kenarında şehre hakim bir tepedir. Çam ağaçları altında dinlenmek ve piknik yapmak mümkündür. Özellikle gece görünümü çok güzeldir. Alan içerisinde bir adet restaurant ve halı saha mevcuttur. Şehir dönüşüm projesi çerçevesinde modern bir görünümüne kavuşturulacaktır [55].

Necati Sezgin Piknik Alanı: Bu piknik alanı, Balıkesir Edremit karayolunun 40. km.’sinde yer almaktadır. Piknik alanında sayfiyeciler için pekçok olanak bulunmaktadır: büfe lokanta, yağmur barınağı, çeşme, piknik üniteleri gibi. 45 km hektar büyüklüğünde kızıl çam ağaçlarının bulunduğu bu bölgede sakin ve huzurlu piknik yapmak mümkündür [44].

Tarihi mekanlar[]

Balıkesir Parkı: Türkiye'nin en eski, modern ve güzel parklarından biridir. Eskiden hayvanat bahçesine de sahip olan ancak sonra bilinmeyen bir nedenden kaldırılan park iyi bir dinlence yeridir. Şehrin merkezinde, çam ve çitlembik ağaçları ile kaplı bir parktır. 2007 yılı itibariyle yeniden düzenlenmiştir. Atatürk Anıtı da park sahası içinde olup, 6 Eylül 1963’de tamamlanmıştır [44].

Saat Kulesi: Saat Kulesi 1829 yılında Giritli Mehmet Paşa tarafından İstanbul Galata Kulesi’nin benzeri olarak silindir şeklinde yaptırılmış idi. 1897 yılındaki deprem nedeniyle yıkılınca, 1901 yılında bugünkü şekliyle yeniden yaptırılmıştır. Kare prizma şeklindeki bina, beyaz kesme taş ile yapılmış ve kabartma işçiliklerle de donatılmıştır. En üst kat kubbe ile örtülmüş ve büyük bir çan eklenmiştir. Buranın hemen altındaki katta ise şehrin dört bir yanına bakan dört saat konmuştur[55].

Şadırvan: Saat kulesinin yakınında yer almakta olup burası ikinci yeridir; taşınarak buraya getirilmiştir. Şadırvan'ın 1908 yılında Ömer Ali Bey zamanında yapıldığı sanılmaktadır. Pembe granitten yedi sütuna oturan soğan şeklinde bir kubbe bulunmaktadır. Kemerlerle bağlı sütunların üzerinden yatay bir silme ve saçak yer almaktadır. [44].

Balıkesir Evleri: Anadolu gibi tarihin derinliğine yaşandığı, uygarlıkların kesiştiği toprak parçasında bugüne ulaşan mimari mirasın korunması büyük önem taşımaktadır[55] Balıkesir geleneksel evleri toplumun geçmişini, ekonomisini ve yaşam biçimini yansıtmaktadır.

Dosya:Paşacamii.jpg

Zağnos Paşa Camisi

Zağnos Paşa Külliyesi: Cami, hamam, türbe, muvakkıthane, muallimhane ve bedestenden oluşan site, Balıkesir’in en büyük ve mimari yönden en mükemmel külliyesidir. Mustafa Kemal 7 Şubat 1923 tarihinde yaptığı ve tüm gençlerin okuması gereken tarihe Balıkesir Hutbesi diye geçen ünlü konuşmasını Zağnos Paşa Camii'nde yapmıştır. Ahmet Vefik Paşa meydanında bulunan bu eserin muallimhane, imaret ve bedesteni bulunmamaktadır. 1461 tarihinde Fatih Sultan Mehmet’in ünlü veziri Zağnos Mehmed Paşa tarafından, o zamanki şehrin kenarına yapılarak Balıkesir diğer yöne yayılmasını sağlamıştır. Külliyeden sadece hamam günümüze dek özgünlüğünü koruyabilmiştir. 1897 yılındaki depremde yıkılan camii ve türbe 1908 yılında Mutasarrıf Ömer Ali Bey tarafından yeniden yaptırılmıştır[55].

Camii; Özgün yapıdan sadece kuzey kapısı üzerindeki ve iç bölümdeki yazıt kalmıştır. 1908 yılında yeniden yapımı sırasında Rum ve Ermeni ustaların çalışması nedeniyle, Osmanlı sanatının son döneminde görülen melez üslubun etkilerini taşımaktadır. Kare planlı, dört payeye oturan büyük kubbeli yanları tonozlu ve köşelerde köşe kubbeleri bulunan düzgün yontma taş ve tuğladan yapılmış bir yapıdır. Dış görünüşünde yatay ve dikey hatları dikkat çeker. Caminin iç bölümüne çift kanatlı ahşap kapılarla girilir. Kapıların önüne dört köşeli mermer sutünların taşıdığı, ahşap tavanlı kurşun kaplı ve eğimli bir çatı ile örtülü sundurmalar yer alır. Kalın duvarlarla çevrili ibadet yeri dört kalın kare paye ve bu payeleri birleştiren kemerlerle birbirinden ayrılmıştır. Köşe kubbelerinde ve kemerlerde Osmanlı sanatında kullanılmış olan rumi, palmet ve kıvrık dal motiflerinden oluşan kalem işi süslemeler göze çarpar. Mihrap, son dönem Osmanlı sanatının tüm özelliklerini taşımaktadır. Kubbenin geçişi ve yarım tonozlar kıvrık dal, çiçek ve lale motifleri ile süslüdür. Kubbenin iki köşesindeki pencerelerin arası çinilerle süslenmiştir. Barok tarzda ve kesme taştan yapılmış olan minare, barok bir külahla biter. Caminin biri kuzeyde diğeri güneyde olmak üzere iki şadırvanı bulunmaktadır. Kuzeydeki şadırvan on iki köşeli mermer olup, suyu Paşa hamamından gelmektedir[56].

Yıldırım Cami: 1338 yılında Yıldırım Beyazıd tarafından yaptırılmıştır. Balıkesir'de Osmanlılar Döneminden kalma en eski eserdir. avlusunda 12 odadan ibaret medrese ve bir şadırvan bulunmaktadır. İç mimarisi sade bir görüntü ile ön plana çıkmaktadır.

Yıldırım Mahallesi’nde yer alan Cami , Balıkesir’in en eski Osmanlı yapıtıdır. Yapım kitabesi bulunmamaktadır. Ancak çeşitli kaynaklardan ve vakfiyesinden 1388’de Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Oldukça büyük bir avlu içerisinde Medrese ve imaret ile birlikte külliye durumundadır. 1818’de ve 1897 depreminden sonra onarım görmüştür Caminin içi dikdörtgen planlı olup, beşer sütunlu iki diziyle üç nefe ayrılmıştır. Kaidesiz olarak konan bu devşirme sütunların başlıkları da devşirme malzemedendir. Altısı Bizans, üçü Osmanlı üslubunda, biri de eski bir kaide biçimindedir. Camide çevredeki yıkıntılardan alınmış devşirme mimari parçalar kullanılmıştır. Duvarları geniş derzli kesme taştandır. Sadece batı duvarında tek sıra tuğla vardır. Dış yüzeylerde yer yer ilk yapının izlerine rastlansa da, genel görünümüyle Geç dönem özelliklerini taşımaktadır. Çatısı kiremitle örtülüdür. Yapının kıble yüzü diğer yüzler gibi sade olmakla birlikte, mihrabın iki yanında dikdörtgen pencerelerle bunların altında yuvarlak kemerli pencereleri bulunmaktadır. Batı cephesi daha hareketlidir. İki sıra halindeki pencerelerin alt sırada olanları orijinal olup, üst sıradaki yuvarlak kemerliler XIX.yüzyıl başlarındaki onarım sırasında yapılmıştır. Cami avlusunda bulunan medrese 12 hücreli bir yapı olup, 1897 depreminden sonra yeniden yapılmıştır. Sadece dış duvarları orijinaldir[55].

Spor[]

Bknz. Balıkesirspor

Kardeş şehirler[]

Kaynaklar[]

  1. Niyazi Akşit-Ferruh Sanır. A'dan Z'ye Genel Bilgi Ansiklopedisi, (1981) sf.202.
  2. http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=10&p_kod=1&p_yil=2009&p_dil=1&desformat=html&ENVID=nufus2000db2Env
  3. 3,0 3,1 Tarihçe (Türkçe). Balıkesir Belediyesi
  4. 4,0 4,1 Balıkesir Adının Menşei (Türkçe). Balıkesir İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü
  5. 5,0 5,1 1970 Yurt Ansiklopedisi
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 Tarihçe (Türkçe). T.C. Balıkesir Valiliği
  7. Dr. Abdülmecit Mutaf. Salnâmelere Göre Karesi (1847-1922), (2003) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.6.
  8. Niyazi Akşit-Ferruh Sanır. "A'dan Z'ye Genel Bilgi Ansiklopedisi", (1981) sf.790.
  9. Dr. Abdülmecit Mutaf. Salnâmelere Göre Karesi (1847-1922), (2003) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.3.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Dr. Abdülmecit Mutaf. Salnâmelere Göre Karesi (1847-1922), (2003) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.4.
  11. Tacettin Akkuş. Tanzimat Başlarında Balıkesir Kazası (1840-1845), (2001) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.3., ISBN 975-94473-4-7.
  12. Tacettin Akkuş. Tanzimat Başlarında Balıkesir Kazası (1840-1845), (2001) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.4., ISBN 975-94473-4-7.
  13. 13,0 13,1 Dr. Abdülmecit Mutaf. Salnâmelere Göre Karesi (1847-1922), (2003) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.5.
  14. Tacettin Akkuş. Tanzimat Başlarında Balıkesir Kazası (1840-1845), (2001) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.5., ISBN 975-94473-4-7.
  15. Dr. Abdülmecit Mutaf. Salnâmelere Göre Karesi (1847-1922), (2003) Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, sf.6.
  16. Niyazi Akşit-Ferruh Sanır. "A'dan Z'ye Genel Bilgi Ansiklopedisi", (1981) sf.790.
  17. İ.H. Uzunçarşılı. "Kitâbeler" I, İstanbul, 1927. sf.43-44.
  18. B. Karamağaralı. "Sivas ve Tokat'taki Figürlü Mezar Taşlarının mahiyeti hakkında", SAD, II, Ankara 1971, sf.85-86.
  19. İsmail Hakkı Uzunçarşılı "Karesi Vilâyeti Tarihçesi" , Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı (2000), sf.110,111. ISBN 975-94473-3-9.
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 Bülent Özdemir ve Zübeyde Güneş Yağcı, Osmanlıdan Günümüze Balıkesir, Yeditepe Yayınevi, 2007, s.50-60 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Balıkesir-3as" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Balıkesir-3as" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Balıkesir-3as" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Balıkesir-3as" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış
  21. http://www.trainsofturkey.com/w/pmwiki.php/History/SCP
  22. Bülent Özdemir ve Zübeyde Güneş Yağcı, Osmanlıdan Günümüze Balıkesir, Yeditepe Yayınevi, 2007, s.10.
  23. Doç. Dr. Mediha Akarslan. Türk Milli Mücadelesi’nin Balıkesir Cephesi, (1998) T.C. Balıkesir Valiliği Kültür Yayınları, sf.61., ISBN 975-17 1888-0.
  24. TBMM-Kanun Teklifi Bilgileri
  25. Zekeriya Özdemir. "Balıkesir Bölgesi'nde Millî Mücadele Hareketleri," (1997) Tisamat Basım Sanayii, sf.77., ISBN 975-95726-2-1
  26. Bülent Özdemir ve Zübeyde Güneş Yağcı, Osmanlıdan Günümüze Balıkesir, Yeditepe Yayınevi, 2007, s.17
  27. 27,0 27,1 27,2 http://burasibalikesir.forumup.com/about117-burasibalikesir.html
  28. 04 Ağustos 1950 tarihli Milliyet Gazetesi, s.1-6
  29. http://www.yenihabergazetesi.net/ekrembalibek04.html
  30. A'dan Z'ye Balıkesir Rehberi-1, Tempo Dergisi Eki, 2004
  31. http://w3.balikesir.edu.tr/~birol/kervansaray.pdf
  32. 32,0 32,1 http://burasibalikesir.forumup.com/about18-burasibalikesir.html
  33. 33,0 33,1 Balıkesir Rehberi, Balıkesir Belediyesi Yayınları, 1994
  34. http://www.balikesir.gov.tr/pgae_blank1.asp?id=430
  35. tuik.gov.tr
  36. http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=10&p_kod=1&p_yil=2009&p_dil=1&desformat=html&ENVID=nufus2000db2Env
  37. http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=10&p_kod=1&p_yil=2009&p_dil=1&desformat=html&ENVID=nufus2000db2Env
  38. http://www.meteor.gov.tr/2006/tahmin/tahmin-iller.aspx?m=BALIKESIR
  39. http://balikesir.meb.gov.tr/Okul/okullar.htm
  40. http://www.balikesir.bel.tr/amblem_olusumu.php
  41. http://www.balikesir-bld.gov.tr/
  42. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=56&ust_id=16. 
  43. 43,0 43,1 http://www.balikesir.gov.tr/pgae_blank1.asp?id=432
  44. 44,0 44,1 44,2 44,3 44,4 Türkiye İller Ansiklopedisi 1.Cilt, 2005
  45. 45,0 45,1 45,2 45,3 A'dan Z'ye Balıkesir Rehberi-1, Tempo Dergisi Eki, 2004
  46. http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=69846&ForArsiv=1
  47. http://ekutup.dpt.gov.tr/bolgesel/gosterge/2004/ilce.pdf
  48. Turizm
  49. 49,0 49,1 Kültür ve Turizm Bakanlığı
  50. http://www.fotografmuzesi.com/muze.htm
  51. 51,0 51,1 1970 Balıkesir İl Yıllığı
  52. 1990 Balıkesir İl Yıllığı
  53. Zekeriya Özdemir, Bengi ve Kaplyca Diyary Pamukçu, Tisamat Basym Sanayi, Ankara 1997
  54. 54,0 54,1 54,2 54,3 Uluslararası Atatürk ve Türk Halk Kültürü Sempozyumu Bildirisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000
  55. 55,0 55,1 55,2 55,3 55,4 55,5 Balıkesir İli, Özyürek Yayınları, 1991
  56. http://www.balikesirturizm.gov.tr/kutsal.html
  57. http://www.milliyet.com.tr/2007/12/10/son/sontur59.asp

Dış bağlantılar[]


Balıkesir Haritası Balıkesir merkez ilçe belde ve köyleri Türk Bayrağı

İl: Balıkesirİlçe Merkezi: Balıkesir
Beldeler: KocaavşarKonakpınarPamukçuŞamlıYeniköy
Köyler:
AkarsuAkçakayaAkçaköyAktarmaAlacabayırAliağaArmutalanAslıhanAslıhantepeciğiAtaköyAtköyAynaoğluAyşebacıAyvacıkAyvatlarBağalanBahçedereBakacakBalıklıBayatBereketliBeşpınarBeyköyBigatepeBoğazköyBozenBüyükbostancıBüyükpınarÇakıllıkÇamköyÇanacıkÇandırÇayırhisarÇaypınarÇınarlıdereÇiçekpınarÇifçidereÇiftlikköyÇingeÇukurhüseyinDallımandıraDavutlarDedeburnuDeliklitaşDereçiftlikDereköyDişbudakDüzobaErtuğrulFethiyeGökçeörenGökköyHalalcaHalkapınarHisaralanIşıklarİbirlerİnkayaKabakdereKabaklıKalaycılarKamçılıKarabeylerKaracaörenKarakavakKarakayaKarakolköyKaramanKaramanlarKavaklıKılcılarKırmızılarKirazköyKirazpınarKozderegüvemKozörenKöselerKöteyliKöylüköyüKüpelerKurtdereKuşkayaKutludüğünKuyualanKüçükbostancıKürseMacarlarMeryemdereNaipliOrhanlıOrtacaOrtamandıraOvabayındırOvacıkOvaköyPaşaköySarıalanSelimiyeSıvatpınarTaşkesiğiTaşköyTaşpınarTatlıpınarTayyiplerToybelenTurnalarTurpluTürkaliÜçpınarYağcılarYakupköyYaylabayırYaylacıkYeniceYeniiskenderYerolukYeşillerYeşilovaYeşilyurtZiyaretli

Balıkesir İlçeleri: MerkezAyvalıkBalyaBandırmaBigadiçBurhaniyeDursunbeyEdremitErdekGömeç
GönenHavranİvrindiKepsutManyasMarmaraSavaştepeSındırgıSusurluk

Advertisement