Cimrilik

CİMRİLİK

Farsça'da "âdi, soysuz, alçak" anlamına gelen cimri kelimesinden Türkçe'ye geçmiş olup pintilik, hasislik anlamında kullanılmaktadır. Şuh ve buhl kelimeleri Arapça'da aynı anlamı ifade etmektedir. Ancak şuh, öncelikle kişiyi mal-mülk edinme hırsına sevk eden, harcamalarda bulunmaktan ve yardım etmekten alıkoyan bencil bir duygu, buhl ise bu duygunun etkisiyle iyilik ve cömertlik yapmaktan kaçınmak anlamına gelmektedir. Ayrıca özel olarak mal konusundaki cimriliğe buhl, iyiliğin her türlüsünden kaçınacak derecede köklü ve yaygın bir huy halinde bulunan cimriliğe de şuh denilmektedir. Kur'ân'da nefislerin cimriliğe eğilimli yaratılmış olduğuna dikkat çekilmekte (Nisâ, 4/128), cimrilikten korunanların kurtuluşa erişeceği müjdelenmektedir (Haşr, 59/9; Teğâbün, 64/16). Başka bir âyette ise cimriliğin insanın yararına olan bir davranış olmadığı, tam aksine aleyhine sonuç doğuracağı belirtilmiştir (Âl-i İmrân, 3/180). Hz. Peygamber de en kötü ve alçaltıcı iki huyun cimrilik ve korkaklık olduğunu (Ebû Dâvûd, Cihad, 21; Müsned, II, 302, 320), cimrilik duygusuyla îmânın bir arada barınamayacağını (Nesâî, Cihad, 8; Müsned, II/256, 340, 331) söyleyerek cimriliğin çirkinliğine dikkat çekmiş, kendisi de cimrilikten Allah'a sığınmış (Buhârî, Cihad, 74), geçmiş kavimlerden bir kısmının cimrilik yüzünden birbirlerinin mallarına saldırmak, kanlarını akıtmak sûretiyle helâk olduklarını belirtmiş (Müslim, Birr, 56) cimriliğin, bencilliğin doğurabileceği sosyal bunalımlara dikkat çekmiştir. Cimriliğin psikolojik temelinde mal sevgisi yatmaktadır. Malı yaratılış gayesinin dışında harcamak israf, bu gaye için harcamaktan kaçınarak elde tutmak cimrilik, yaratılış gayesine uygun olarak harcamak ise cömertliktir.

Cimrilik, ahlâkî ve psikolojik bir hastalık olduğundan bunun ilim ve amel yoluyla tedavi edilmesi gerekir. Cimriliğin ahlâkî, dinî ve toplumsal zararlarını ve bunlardan kurtulma yollarını araştırıp öğrenmek ilmî yolunu, insanların dertleriyle ilgilenmek, insanlara yardım etmeye kendini zorlamak da amelî yolunu teşkil etmektedir. (M.C.)

Hisset Cimrilik. Bahillik. Tamahkârlık. Alçaklık.