|
|
| ←EÇS/13/104 | Evliya Çelebi Seyahatnamesi 13.Cilt  Evliya Çelebi |
EÇS/13/106→ |
bin mescid, sekiz yüz câmi, iki yüz medrese yetmiş imâret, üç çeşmesi ?
1500 mektebi ve nice yüz bin? Büyük sarayları ve nice yüz bin evleri
olduğu eserlerden görülür. Şehrin doğusunda gökkuşağı gibi su ke-
merleri… öyle büyük binalar var ki, Ayasofya sütunları gibi somakî
sütunlar yerlerde yatmaktadır. Ve nice bin Kisrâ takı, havuz ve şadır-
vanlar harap olmaktadır. Hatta İstanbul’da Süleymaniye ve yenicâmiin
sütunları hep bu şehirden alınmıştır. Bu şehrin harap olmasının sebe-
bini târihler şöyle yazar: <<…… târihinde Mısır’da bir kıtlık olup adam-
lar birbirini yiyecek hale gelirler. Bir gemi ile nice yüz bin adamı
bu Ayasuluğa gönderip yiyecek isterler. Onlarda bir tane dahi vermeyip
reddederler. Onlar da (Şehrinizin harap olup, ekmek ve tuza muhtaç ola-
sınız) diye beddua ederler ve Mısır’a varıp, zamanın hâkimine anlatır-
lar. İki yüz bin adam baş açıp Ayasuluğun harap olması ve halkının
yaşamaması için beddua ederler. Yedi şehrin harap olması için sabah
en’am-ı şerif okunur. Bu yedi şehrin biri de bu Ayasululuğdur. Hakikaten bu
Ayasuluğ halkı müflis, mendebur, zahireleri anbarlarında bozulur tuz-
ları sulanıp erir ve fakir adamları vardır. Aşağı varoşta yüz kadar ev,
20 dükkan, bir mescid, bir hamam, bir han, çarşı meydanında bir güzel
su kuyusu, vardır.
SULTAN İSÂ CÂMİİ EFSAVI:
Öyle bir câmiidir ki, yeryüzünde bir benzeri ancak Şam-ı şerifte
Emevîyyecâmii ola… Kârgir kubbe değildir. Servi levhaları üzerine kur-
şun örtülüdür. Bütün sütunları da servi ağaçlarıdır. Ayasofya kadar
büyüktür, ama ensizdir. Avlusu dahi câmidendir. O hesapça Ayasofya
kadar vardır. Duvarları serâpa beyaz mermerdir. Kubbesi üstündeki
kârgir kubbenin içi safi altın levhalarla nakışlıdır. Câmiin uzunluğu 250
enliliği 180 ayaktır. Câmi içinde dört sütun vardır ki yeryüzünde benzeri
yoktur. Kırmızı somaki, zeytunî sütun görülmüştür ama, mavi sütun hiç
görülmemiştir. Bu sütunların yüksekliği kırkar mimar arşundur. Üçer
adam ancak kucaklayabilir. Câmiin yedi kapısı vardır. Sanatlı mihra-
bının anlatılmasından insan âcizdir. Minberi ceviz levhasındadır. Meğer
benzeri, Sinop câmii minberinde ola… Üç duvarına esmâ-i Hüsnâ ya-
zılıdır. Ve firdolayı güzel yazılar yazılmıştır ama okunması zor yazı-
lardır. Mihrabında (İnnallahe ve melâiketehu……) âyeti kerimesi ya-
zılmıştır. Câmiin sol tarafında pâdişahlara mahsus sofa, sağ tarafında