|
|
| ←EÇS/14/49 | Evliya Çelebi Seyahatnamesi 14.Cilt  Evliya Çelebi |
EÇS/14/51→ |
da Mekke yakınında yurt edinmek isteyenler sürgün edilirdi. Abbasiler zamanında Harunürreşid’in zevcesi Zübeyde Hatun, binlerce askerle Mekke yakınında bir sene kaldı. Arafat dağının kuzey doğusunda Mehib dağı vardır. Zübeyde hatun bu dağdaki suları toplatıp, dağları, dereleri aşırarak Arafat dağına getirtmiştir. Burada iki büyük havuz yaptırdı. Oradan akarak meş’ari haramda bir havuz, oradan Mine pazarı içinden büyük havuz yaptırdı. Zemzem suyu varken başka suya ne lüzum vardır? Diye sorulursa evet öyledir, vâkıa zemzem suyundan içen hem susuzluğunu, hem açlığını giderir ama zemzemin hamamlarda kullanılması yasaktır. Onunla taharet caiz değildir. Hattâ Karamanlı birisi zemzem suyu ile taharet yaptığı için hâlâ Mekkeliler, (Ya Kara imanı) diye ağır şekilde söverler. Zübeyde hatun Mekke ile Cidde arasındaki bir köyde bulunan suyu da lâğımlar ile Cidde’ye akıtmıştır.
Nice bin evlerin, sarayların altında birer sebilhane vardır. Lahsa pazarı başında (Kızlar Ağası Sebili) pek süslüdür. Bu sebile bitişik 20 göz çeşme vardır. Hepsi Arafat nehrinden gelir. Bu şehrin bütün han, câmi mescit, hamam, sebil, çeşme ve havuzlarına gelen sular hep Süleyman han hayratıdır. Sokullu-Mehmed paşa, Sinan paşa, Haseki sultan ve diğer eski padişahların çeşmelerinin suları hep Arafat nehirlerinden gelir. Cebeli Ömer yakınında Süleyman Han çeşmesi otuz basamak merdivenle inilir. Yedi yüz evde kuyular vardır.
Mekke içinde iki muazzam havuz vardır. Bütün insanlar ve hayvanlar buradan içerler. Suyu bir zerre eksilmez. Mısır havuzu etrafı 800 adımdır. 22 zirâ’ derindir. Mısır ve Şam havuzları arasında kırk adet kahvehaneler vardır. Bunların hepsi ahşaptır, hurma hasırı ile örtülüdür. Bunlardan başka Mekke şehri içinde yetmiş adet gayet süslü kahvehaneler vardır. Bunlar hikâyeciler, meddahlar, şairler, saz çalanlar şarkı söyleyenler kulakları küpeli, esmer renkli bâkire Habeş cariyeleri ile doludur. Buralarda çay, badıyan, kahve, kaşer, salep, mahlep, süt, baharlı, kokulu şerbetler sunulur.
SÜSLÜ ÇARŞILARININVASIFLARI: Mekke’de 1300 dükkân, iki bedestan vardır. Biri, Bâbı Selâm yakınında iki kapılı, kârgir, elli dükk3anlıdır. Fakat Şam çarşısı yakınında bir çıkmaz sokak içinde kırk adet dükkânı olan bir bedestanı daha vardır.
Buranın tüccarları arasında garip âdetler vardır. Birbirlerinden bir