Erzurum Türkiye'nin Doğu Anadolu bölgesinde bulunan bir şehir. Tarihin ilk dönemlerinden beri bir yerleşim yeri olan Erzurum günümüzde de Türkiye'nin 14. ve Doğu Anadolu Bölgesinin en büyük kentidir.İl nüfusu 723.398 olup, büyükşehir nüfusu 551.559 kişidir[1]. Tarihi yapısı ve tarihi eserler bakımından bölgede çok önemli rol üstlenmektedir.
Kökenbilim[]
Erzurum isminin açıklaması şöyledir: Şehir, Selçuklu Sultanlarının bölgeye gelmeşiyle Anadoluda ilk ele geçirdikleri yerlerden biri olmuştur. O dönemde Anadolu, Romalıların (Rum) ülkesi olarak bilindiğinden Selçuklular bu şehrin adını Arapçadaki karşılığı "Arz-u Rûm" yani "Rum Toprağı" olarak isimlendirmişlerdir.[2].
Tarihçe[]
Doğu Anadolu'nun En büyük kenti olan Erzurum'un M.Ö. 4900 yıllarında kurulduğu tahmin edilmektedir. Erzurum'u da içine alan bölge tarih boyunca Urartu'lar, Kimmerler, İskitler, Medler, Persler, Partlar, Romalı'lar, Sasaniler, Araplar, Selçuklular, Bizanslılar, Moğollar, İlhanlılar ve Safaviler gibi çok çeşitli kavim ve milletler tarafından idare edilmiştir. 1514 yılında şehir ve çevresini fetheden Osmanlılar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923 yılına kadar bu topraklarda hüküm sürmüşlerdir.
Milli mücadele, milli birlik ve bağımsızlık hareketinin temelinin atıldığı Kongre 23 Temmuz 1919 da Erzurum'da toplamıştır.
Erzurum'un bilinen ilk adı Doğu Roma (Bizans) İmparatoru II. Theodosius'a (408-450) izafe edilen Theodosiopolis'ti ve şimdiki Erzurum'un yerinde kurulmuştu. 4. yüzyıl sonuna doğru Roma İmparatorluğu sınırları içine alınmış ve 415 tarihinde Theodosios'un emriyle Şark Orduları Kumandanı Anatolius tarafından kurulmuştur. Urfalı Mateos'a göre bu şehir Garin mıntıkasında, Fırat'ın kaynağına yakın bir yerde (Belazurî) bulunuyordu. Bölgeye hakim olan Ermenyakos'un ölümü üzerine, yerine geçen Kali adlı karısı tarafından kurulduğu için Araplarda Kalikala (Kali'nin ihsanı) adını vermişlerdir. Belazuri Kalîkala'yı dördüncü Ermeniyye şehirleri arasında sayar ve Ermeniyye şehirlerinden biri olarak kabul eder. 10. yüzyıl İslam coğrafyacıları Kalikala şehri hakkında bize malumat vererek, doğuda ev eşyasının en önemlisi sayılan Kali'nin (halının) burada yapıldığını ve adını bu şehirden almış olduğunu kaydetmektedirler. Hudud Alalam'ın yazarı bu şehrin müstahkem bir kalesi bulunduğunu ve her taraftan gelen gazilerin burayı nöbet tutarak koruduklarını ve şehirde tüccarların çok olduğunu bildirmektedir.
Tarih Öncesi Çağlar[]
Erzurum ve çevresi özellikle son Kalkolitik ve Eski Tunç Çağı'ndan itibaren yoğun iskana ve siyasi olaylara tanık olmuştur. Bunun sebebi en eski çağlardan beri önemli ticari ve askeri yolların kavşak noktasında yer almaşı, zengin akarsu ağım bünyesinde bulundurması ve doğal savunma zeminine sahip olmasıdır. Çevredeki sert iklim şartlarına rağmen dağ silsileleri ve akarsu boylarındaki verimli ovalar tarıma ve bilhassa hayvancılığa uygun bir ortam oluşturmuştur. Karaz, Pulur ve Güzelova kazılarının tanıklığında, yaklaşık altı bin yıldan beri çevredeki yaşama biçiminin devam ettiği söylenebilir. Bölgede M.Ö. 4. binden itibaren çok kuvvetli bir kültür birliğinin olduğu da ortaya çıkmıştır.
Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı[]
Erzurum, I. Dünya Savaşı'nda bir cephedir.
Nüfus[]
Türkiye'nin 14. büyük kenti olan Erzurum büyükşehir statüsüne kavuştuktan sonra Merkez ilçe 2008 yılında 5747 sayılı kanun ile Palandöken,Aziziye ve Yakutiye olmak üzere 3 ilçeye ayrılmış,yine aynı kanun ile daha önce ilçe olan Ilıca'nın ismi Aziziye olarak değiştirilmiş ve Büyükşehir Belediyesine bağlanmıştır.
| Yıllara göre merkez nüfus veriler | |
|---|---|
| 2010 | 551.559 |
| 2009 | 549.551 |
| 2000 | 402.588 |
| 1990 | 362.501 |
| 1980 | 242.881 |
| 1970 | 140.548 |
| 1960 | 100.056 |
| 1955 | 85.763 |
| 1950 | 59.057 |
| 1945 | 50.091 |
| 1940 | 47.916 |
| 1935 | 33.425 |
| 1927 | 31.771 |
Şehirdeki Büyük Semtler[]
- Yenişehir
- Yıldızkent
- Şükrüpaşa
- Dadaşkent
- Mumcu
- Gürcükapı
- Tebrizkapı
- Gez
- Ilıca
- Yunusemre
- Dadaşköy
- Dumlu
- Sanayii
- Hilalkent
Turizm[]
Erzurum'da kış turizmi gelişmiştir. Şehrin en önemli turizm kaynağı Çifte Minareli Medrese ve merkeze üç kilometre uzaklıktaki Palandöken Dağı'dır. Palandöken Dağı 2011'de Üniversite Oyunları'na ev sahipliği yapacaktır.
Alış-Veriş Merkezleri[]
- Redevco Erzurum
- Kervansaray
- Erzurum Galeria
- Meral
Gezilecek Yerler[]
- Taşmağazalar
- Cumhuriyet
- Atapark
- Hasankale Kaplıcaları
- Ilıca Kaplıcaları
- Palandöken
- Tortum Şelalesi
- Abdurrahman Gazi Türbesi
- Havuzbaşı
- Ayazpaşa
ve diğer mesire alanları...
Coğrafi Özellikleri[]
Erzurum'un Bir Bölümü Karadeniz Bölgesindedir,Diğer Bir Bölümü ise Doğu Anadolu Bölgesin'de yer almaktadır. Anadolu'da deniz seviyesinden 1959 metre yükseklikteki tek büyük yerleşim yeri olan Erzurum yüksek bir yaylanın güney batı bölümünde yer alır. Yerleşme alanı yer yer 2000 metreye kadar yükselen bir ova üzerinde bulunur. Bölge kuzeyde Dumlu, güneyde Palandöken dağları ile çevrilmiştir. Buradan geçen İpek Yolu ve verimli ovaları bölgenin tarih boyunca yerleşme alanı olarak seçilmesinde önemli rol oynamıştır. Bu arada yer yer şiddetli depremlere maruz kalan şehir ve çevresi önemli ölçüde zarar görmüştür.
Erzurum Merkez'de Bulunan Bazı Tarihi Eserler[]
- Çifte Minareli Medrese
- Orhan Gazi Camii
- Lala Mustafa Paşa Camii
- Murat Paşa Camii
- Rüstem Paşa Kervansarayı
- Ulu Camii , Atabey Camii
- İbrahim Paşa Camii
- Erzurum Kalesi
- Yakutiye Medresesi
- Tarihi Erzurum Evleri
Kültür ve Sanat[]
Şehirde bir çok kültürel faaliyet imkânı bulunmaktadır. Erzurum Devlet Tiyatrosu birçok oyun sergilemektedir. Şehirde 3 sinema salonu bulunmaktadır. İhsan Doğramacı Vakfı Özel Bilkent Erzurum Laboratuvar Lisesi her ay Bilkent Senfoni Orkestrası'nın konserlerine ev sahipliği yapmaktadır.
Medya[]
- Dadaş Hançer Barı ve Koçeri Bar Oyunu
- Universiade Erzurum 2011 Tanıtım Videosu
- Erzurum'dan Gelen Ses - Belgesel
- Erzurum Tanıtım Filmi
- Erzurum kültür sitesi
Kaynakça[]
Dış bağlantılar[]
Şablon:Erzurum merkez belde ve köyleri