Haram

D
Haram
Tahrim
Tahrimen mekruh
Haram etme
Ligayrihi haram<br Liaynihi haram
Haram aylar
HARAM
HARAM AYLAR
Haram Aylarda Oruç
Haram geceler
Harem
Herem Yahuhudilikte afaroz

HARAM Helâl olmayan, Islâmiyetçe ve dince nehyedilen seyler ve ameller. Allah'in izin vermedigi, men'ettigi seyler. Helâlin ziddi olan sey.

Sözlükte "yasak, memnu" anlamına gelen haram, dini bir terim olarak, kesin bir delille, açık bir şekilde yapılmaması istenen fiildir. Hanefîlere göre bir fiilin haram olması için, âyet, mütevatir veya meşhur sünnet gibi kesin bir nassla sabit olması ve açık bir şekilde haramlığa delalet etmesi gerekir. Bu nedenle, açık bir şekilde delalet etmeyen veya ahad yolla sabit olan hadisle haramlık sabit olmaz.

Suht

• Suht
• Suhte
• Suhte isyanları - Celali isyanları
• Semmaune li-l kezib, ekkalune li-s suht
• 5/42
• Maide suresi 5/42, haram mal demektir.
• Bir şeyin kökünü kazımak manasına "saht"tan gelmedir.
• Haramın bereketi olmadığı ve ev, bark yıktığı için "suht" diye isimlendirilmiştir.
• Suht her çeşit haram için kullanılır.
• Bununla birlikte, çoğunlukla sahibinin gizleme gereğini duyduğu bir ayıp ve alçak menfaatler için kullanılır.
• Hz. Ömer,Hz Osman, Hz Ali, İbni Abbâs, Ebû Hureyre ve Mücahid'den rivayette suht, "[[rüşvet, mehribağıyy (lerin aldığı ücret), usbi
• fahl, erkek hayvanın dölü karşılığı alınan ücret, şarap parası, ölü hayvan satışından alınan para, kâhine verilen ücrettir]]" denilmiştir.
• İbni Mes'ûd, "hediye-i şefaat" (aracılık ücreti)ni de saymıştır.
• Bir hadis-i şerifte, "suhtun (haramın) bitirdiği her ete en layık olan şey ateştir" denilmiştir. 324Mehmet Yaşar Soyalan, Elmalılı Tefsirinde Kur’ani Terimler ve Deyimler, Ağaç Yayınları: 295/296. (1687)
• Kur'ân'da üç âyette zikredilen bu kelime, Arapların, iyiliğe halel getirmek, bir şeyi yavaş yavaş soymak, törpülemek ve sonradan onu yok etmek sözlerinden alınmıştır.325İbn Manzûr, a.g.e., II, 41, 42.
• "Suht" kelimesinin İslâm'daki anlamlarını bilginler şöyle açıklamışlardır:
• İbn Dureyd; "Kazanılması haram olan her şeye "suht" dendiğini, bunun da kökünden kurutmak yok etmek manalarından alındığını"326İbn Dureyd, a.g.e., II,
• 4. ifade eder.
• Zemahşerî ve Ebu's-Suu'd da, İbn Dureyd'e katılarak "suht”un mutlak haram kazanç olduğunu, bereketi yok ettiğini, rüşvetle hüküm satan, batılı gerçek yapmayı adet edinen, zenginleri destekleyip fakirleri ayak altında çiğneyen Yahudiler[327]Zamahşeri
• a.g.e., I, 614; Ebu's-Su'ud,a.g.e., III, 39. olarak "suht" âyetini yorumlamışlardır.
• İbn Manzûr da, daha başka bir yaklaşımla "suht”u; ağıza alınıp söylenmesi ayıp olan ve kişiyi utanmaya götüren iş, kazançlar ve haram şeyler"328İbn Manzûr, a.g.e., II, 41. diye tanımlamıştır.
• Kur'ân'da ise şu âyette mutlak anlamında kullanılmıştır: "Alabildiğine yalanı dinleyenler ve haram yiyenlerdir onlar."329Maide: 5/42
• Cahiliye şiirinde rastlayamadığımız bu kelime, lügat anlamı olan yok etmekten alınarak
• "haram" manasında kullanılmıştır. Zira haram da bereketi yok eder, siler götürür.330
• Yrd. Doç. Dr. Ahmet Çelik, Kur’an Semantiği Üzerine, Ekev Yayınevi: 127/128

%Haramlar, =

li-aynihi haram ve li-gayrihi haram olmak üzere ikiye ayrılır. Kendisinde bulunan kötülük sebebiyle, baştan itibaren haram kılınan fiillere li-aynihî haram denir. Zina, hırsızlık, adam öldürme bu türden haramlardandır. Aslında haram olmamakla birlikte, başka bir şeyden dolayı haram kılınan fiiller de, li-gayrihî haramdır. Bayram günü oruç tutma, Cuma vaktinde alışveriş, avret mahallinin açılması böyle yasaklardandır.

Haram, dinî bir kavram olup, bunu tespit ve tayin yetkisi sadece Allâh'a aittir. Bu konuda insanların yetkisi yoktur. Hz. Peygamber'in bu konudaki hadisleri, Allâh'ın koymuş olduğu hükmü açıklamaktan ibarettir. Bu nedenle İslâm âlimleri, hakkında nass bulunmayan konularda ihtiyatlı davranarak haram tabirini kullanmaktan kaçınmışlardır.

Haramı işleme ve harama ulaşma konusunda iyi niyet, dolaylı yollar ve vasıtalar haramı helal kılmaz. (İ.P.)

Soru: Haram nedir, çeşitleri nelerdir?

Cevap:

Haram, yapılması dini bakımdan yasaklanan herhangi bir şeydir. İçki içmek, kumar oynamak, zina yapmak, başkasının malını haksız yere yemek gibi.

Haram olan şeylere muharremât denir. Haramı işlemeyenler se­vap, işleyenler de günah kazanırlar. Bazı durumlarda bunun dün­yevi cezası da vardır. Örneğin zina edene 100 değnek vurulur, hırsızın eli kesilir.

Haramlar liaynihi haram, ligayrihi haram kısımlarına ayrıldığı gibi haram-ı kat’î ve haram-ı zannî kısımlarına da ayrılırlar.

Liaynihi haram, yapısında bulunan bir kötülük ve zarardan do­layı yasaklanmış olan şeye denir. Ölü hayvan eti yemek, şarap içmek, kumar oynamak, zina etmek, hırsızlık yapmak ve haksız yere adam öldürmek gibi.

Bunları hiç bir mükellef işleyemez. Bu yolla hiç bir hukuki sonuç elde edilemez. Bir sözleşmeye konu olmuşlarsa sözleşme geçersiz sa­yılır. Ölü hayvan etinin ve şarabın alım satımı yapılamaz. Kumar ve hırsızlık yoluyla elde edilen mallar mevcutsa aynen, yoksa bedelinin sahibine geri verilmesi gerekir. Zina ile ne nesep ne de miras sabit olur. Zaruri durumlarda liaynihi haram kapsamına giren şeylerden bir kısmı yapılabilir. Açlıktan helak olacağından korkanlar ölü hay­van etini yiyebilirler. Boğazına tıkanmış bir şeyi gidermek için içecek başka bir şey bulamayanlar şarap içerek onu giderebilirler. Ancak bunlar, zaruret miktarıyla sınırlı olarak yapılabilirler.

Ligayrihi haram, yapısında haramlık bulunmayan fakat başka bir sebepten dolayı haram olan şeye denir. Başkasının malını haksız yere yemek ve Cuma namazı vaktinde ezan okunurken alış veriş yapmak gibi. Başkasına ait olan bir elmayı yememizin haram olması o elmanın yapısından değil, elma sahibinin onu yememiz için bize izin vermemiş olmasından kaynaklanmaktadır. Cuma vaktinde ezan okunurken yapılan alış veriş, başka zamanlarda yapılan alış ve­rişlerden farklı bir yapıya sahip olduğu için haram değildir. Haram olması, Allah Teâlâ’nın o saatte alım satımı yasaklamış olmasından dolayıdır.

Haram-ı kat’î, şer’i bir delilin açık ve kesin ifadesiyle sabit olan yani ya Kur’an-ı Kerim’in bir ayetinin açık ifadesiyle ya da Peygambe­rimize ait olduğu kesin olarak sabit olmuş bir hadis-i şerifin açık ifa­desiyle belirlenmiş olan haram. İçki içmek, zina yapmak, anaya ba­baya asi olmak, kadınların aralarında ebedi evlenme yasağı olmayan erkekler karşısında mahrem yerlerini açmaları gibi. Haramın bu çe­şidini inkâr etmek kişinin dinden çıkıp kâfir olmasına sebep olur.

Haram-ı zannî, müçtehidlerce kat’î bir delile yakın derecede kuvvetli görülen zanni bir delil ile sabit olan haram. Haramın bu çe­şidi itikad yani inanma bakımından haram-ı kat’i gibi değildir. Dola­yısıyla bunu inkâr eden kâfir olmaz. Fakat amel yani işlenmemesi bakımından haram-ı kat’î gibidir. Haram-ı kat’îde mezhepler ara­sında hiç bir ihtilaf görülemez. Fakat haram-ı zannî mezheplerin ih­tilaf ettikleri sahaya girer. Bir mezhep herhangi bir şeyi bu sahaya soktuğu için haram saydığı halde diğer bir mezhep aynı şeyi helal sa­yabilir. Mesela Hanefî mezhebi kat’î bir delile yakın derecede kuv­vetli gördüğü zanni bir delile dayanarak balık şeklinde olmayan de­niz ürünlerinin yenmesini haram saymıştır. Fakat Malikî mezhebi ile Şafiî mezhebi konu ile ilgili ayet-i kerime ve hadis-i şerifin genel ifadesine bağlı kalarak bütün deniz ürünlerini helal saymışlardır. Böylece mesela karidesin yenmesi Hanefî mezhebinde haram olduğu halde Şafiî ve Malikî mezheplerinde helaldir. Fakat domuz etinin yenmesi ayet-i kerimenin açık ifadesiyle yasaklandığı için bu konuda hiç bir mezhebin farklı bir görüşü yoktur.

Haram Nedir?

Haram Nedir?

Sözlükte, yasaklama, mahrum etme anlamlarına gelir

Haram, dince yapılması yasak olan şeydir Herhangi bir şeyi yemek, bir fiili yapmak, bir davranışta bulunmak, bir sözü konuşmak dince yasaklanmış olabilir Yükümlünün böyle şeylerden mahrum edilmesi, yani bunların ona yasak edilmesi ‘haram’ kelimesiyle ifade edilmektir

Dinimiz, inanan insanlara bir takım şeyleri yapmayı emreder, bir takım şeyleri de yapmayı da yasaklar Bunlara emirler ve nehiyler (yasaklar) denir Yapılmaması istenen şeyler haram veya mekruhtur Yapılması istenen şeyler de farz veya vaciptir

Kavram olarak haram; şari’nin (şeriat koyucunun) bir şeyin yapılmamasını kesin ve bağlayıcı bir tarzda istemesidir (Bakınız: Hüküm)

İnsan dünyaya denenmek için gönderilmiştir, Kişi kendi isteği ile iyi veya kötü olabilir İtaat edebilir veya isyan edebilir İnanıp şükreden bir kul olabilir, kafir olup nankörlükte bulunabilir

Rabbimiz insana iyiyi de kötüyü de Peygamberi ve Kitabı aracılığıyla bildirmiştir Kur’an, doğruyu ve yanlışı göstermiştir İnanan kimse, iman sözü ile Kur’an’ın emir ve yasaklarını yerine getirmekten sorumludur İman etmenin mantığı ve gereği, inanılan dinin dediklerini yapmaktır:

Rabbimiz kullarına bazı şeyleri yapmalarını, bazı şeyleri yapmamalarını söylüyor Bu bir taraftan Allah’a bağlılığı, O’nu sevmeyi, O’na itaatı gösterdiği gibi, bir taraftan da yararlı şeyleri kazanmayı, zararlı şeylerden kurtulmayı da beraberinde getirir Allah, insana faydalıyı emretmiş, zararlı olan şeyleri de yasaklamıştır İslâmın bütün emirlerinden insan için fayda, bütün yasaklarında da insan için zararlar vardır

Kişi emirlere uyduğu, yasaklardan kaçındığı müddetçe imanın gereklerini yerine getirmiş, Allah’a hakkıyla itaat etmiş, Allah’ın Rabliğini doğrulamış, kendini kötülüklerden arıtmış ve şeytanın yolundan ayrı olduğunu göstermiş olur Haramlar, insanları çirkinliklerden ve onları aşağılık şeylerden korumak için konulmuştur Haramlara uyma şuuru kişiyi koruyan, kişinin nefsini temizleyen, kişiyi olgunlaştıran en güzel sebeptir

b-Haramın Çeşitleri:

Haramlar; ya ‘liaynihi haram’, ya da ‘ligayrihi haram’ şeklinde olurlar

‘Liaynihi haram’; kendisinde bulunan bir zarar ve kötülük sebebiyle yasaklanmış şeydir Ölü hayvanın etini yemek, zina etmek, içki içmek, hırsızlık yapmak, yalan söylemek gibi

‘Ligayrihi haram’; kendisi esasen haram olmadığı halde başka bir sebep dolaysiyle yasaklanan şeylerdir

Başkasının malını haksız yere yemek, cuma namazı saatinde çalışmak gibi Ekmek yemek haram değildir, ama başkasının ekmeğini çalarak yemek helal olmaz Çalışmak haram olmadığı halde Cuma saatinde erkek müslümanların çalışması haram sayılmıştır Çünkü o saat Cuma namazına aittir

Bazı haramlar kesindir ( kat’i haram) Kur’an ve hadislerde açık bir sözle haram olduğu belirtilmiştir Bunu herkes anlar Böyle bir haramı inkâr etmek kişiyi din çizgisinin dışına çıkarır,

Bazı haramlar ise kesin değildir (zanni haram) Bazı din alimler (müctehidler) ellerindeki kaynaklara (delillere) göre bir şeye haram demiş olabilirler Ama başkaları aynı kaynağı zayıf gördüğü için ona helâl diyebilir Bu gibi haram kararlarında müctehid din alimlerinin görüşlerine baş vurmakta yarar var Ancak onların ictihadlarını Kur’an ve hadislerde açık bir şekilde belli olan haram hükümleri gibi saymamak gerekir Örneğin, bazılarına göre bütün deniz hayvanlarının etleri yenir, bazılarına göre ise balığın dışındakiler yenmez Böyle bir durumda ictihadın birine doğru, diğerine Din’e aykırı denilemez Müslümanlar, hangi müctehidin delilini daha kuvvetli bulurlarsa onun ictihadıyla amel edebilirler,,

Müslüman haramlar konusunda titiz olan insandır O haram olan bir davranışı yapmaz, haram bir şeyi yemez ve içmez, haram olan bir sözü konuşmaz Farzlara dikkat eder Bilir ki farzları terk etmek te haramdır

Haramlar, Allah’ın müslümanlar için çizdiği sınırlardır Mü’min insan bu sınırları dikkatlice korur (9 Tevbe/112) Allah (cc), insanlar için koyduğu sınırları (hududu) aşanları sevmemekte, onları Cehennem azabı ile tehdit etmekte, sık sık ‘Allah’ın sınırlarına tecavüz etmeyin’ diye uyarmaktadır,, (4 Nisa/14 2 Bekara/229 4 Mücadile/4, vd)

Bu konuda Abdülkadir Ceylaní şöyle diyor:

“…Eğer sen Allah’ın koyduğu sınırlardan herhangi birine tecavüz edersen, bil ki şeytana uydun demektir Derhal tevbe et İslâmın temel esaslarına dön ve bu esaslara sıkı sıkıya tutun Kişisel heveslerini terket Bil ki İslâmın yasakladığı her şey batıldır, yanlıştır” (nak en-Nedví, İslâmda Fikir ve Davet Önderleri, s 268)

c-Haram Konusundaki Prensipler:

Haram hükmü konusunda şu prensipleri gözden uzak tutmamak gerekir:

1-Eşyada asıl olan mübahlıktır, yani helâl olmasıdır (7 A’raf/32-33) Bir yiyecek, içecek veya davranış, fikir ve söz hakkında açık bir haram hükmü yoksa o esasen mübahtır Ancak yiyecek ve içecekler, hakkında açık haram hükmü olan şeylere benziyorlarsa, o zaman onlar da haram olurlar Davranışlar, sözler ve fikirler; Kur’an’ın açık âyetlerine ve Peygamberimizin açık şünnetine aykırı olurlarsa haram hükmü gündeme gelir

2-İslâm, müslümanlara kendileri için zararlı olan şeyleri yasaklamış, faydalı olanları da emretmiştir Bunun yanında temiz ve faydalı olan yiyecek ve içecekleri helâl kılmıştır “Bugün size iyi ve temiz şeyler helâl kılındı” (5 Maide/5, ayrıca bak 7 A’raf/157)

3-Helâl ve haram hükümlerinin kaynağı Allah (cc) ve O’nun adına elçilik yapan Hz Muhammed (sav)’tir

Bir şey haram olduğu için onu yememe, içmeme veya bir hareketi yapmama; yani haram hükmü verilen bir yasağa uyma, bu hükmü veren makamı yüce tanıma ve onun önünde bir ibadettir İnsanlar Allah’a kulluk yapmaktan sorumlu olduklarına göre helâl ve haram ölçülerini de yalnızca O’ndan almalıdırlar İnsanlar kendi kafalarınadan ve işlerine geldiği gibi helâl ve haram ölçüleri koyamazlar Bunu yapanlar Allah (cc) katında bir vebâl kazanırlar

“Dillerinizin yalan yere nitelemesinden ötürü, ‘Şu helâldir, bu haramdır’ demeyin Sonra Allah’a karşı yalan uydurmuş olursunuz Allaha karşı yalan uyduranlar ise iflâh olmazlar” (16 Nahl/116)

İnsanların hevalarından çıkan helâl ve haram ölçülerine uyulduğu zaman yeryüzünde hep fesat olur “Eğer hakk, onların arzularına (heva ve heveslerine) uysaydı, gökler, yer ve bunların içinde bulunanlar bozulur giderdi…” (23 Mü’münûn/71) Peygamberimiz (sav) de bazı konularda Allah’ın kendisine bildirdiği haramları ümmetine açıklamıştır O şöyle buyurmaktadır:

“Dikkat edin, bana Kitap ve onun bir misli verildi Dikkat edin, karnı tok bir adamın koltuğuna yaslanarak size: ‘Bu Kur’an’a uymanız gerekir Onda helâl bulduklarınız helâl, haram bulduklarınız haramdır (başka kaynağa ihtiyacınız yoktur)’ demesi yakındır Dikkat edin Allah elçisinin haram kıldıkları, Allah’ın haram kıldıkları gibidir”

(Ebu Davud, Sünne/Hadis no: 4604, 4/200 İbni Mace, Mukaddime/2, Hadis no: 12, 1/6 Tirmizí, İlim/10, 2663, 5/37 Ahmed b Hanbel 6/8 Hakim, 1/108 nak Hücciyyetü’s Sünne, s: 89, 119)

4-Herhangi bir kimsenin veya otoritenin haram veya helâl hükümlerini İslâmın ölçülerine zıt olmasına rağmen kabul etmek, onları Rabb olarak tanımak anlamına gelir

Kur’an-ı Kerim şöyle buyuruyor:

“Onlar hahamlarını ve rahiplerini ayrı rabbler edindiler Meryem oğlu Mesih’i (İsa’yı) de Oysa kendilerine tek ilâh olan Allah’a ibadet etmeleri emredilmişti O’ndan başka ilâh yoktur O, onların ortak koştukları şeyden uzaktır” (9 Tevbe/31) Cahiliyye döneminde cömertliği meşhur Hatem Taí’nin oğlu Adiyy bir gün boynunda altından bir haç asılı olduğu halde Peygamberimizi ziyarete geldi Kendisine Adiyy b Hatem’in geldiği haber verildi Rasûlûllah (sav) o sırada bu âyeti okuyordu Orada söylenenleri duyunca dedi ki; “Ben yahudileri ve hırıstiyanları tanırım, onlar hahamlarına ve papazlarına ibadet etmiyorlar” Peygamberimiz buyurdu ki; “Evet, onlar (onların önünde secde ederek) ibadet etmiyorlar, fakat onlar halka bir şeyi helâl veya haram kılıyorlar, halk da din adamlarının bu hükümlerini kabul edip uyuyorlar İşte onları Rabb haline getirmenin manası budur” Sonra Peygamberimiz onu İslâma davet etti, o da müslüman oldu (Muh İbni Kesir, 2/137)

İnsanlara bir şeyi haram veya helâl yapma yetkisi yalnızca onları yaratan ve onları Ahirette hesaba çekecek olan Allaha aittir Kur’an’ın ve Sünnet’in açık ölçülerini bir tarafa atıp, onların var olan hükümlerini reddederek; başka güç merkezlerinin ölçülerini kabul etmek, sonra da o ölçülere uygun davranmak, iman iddiası ile bağdaşmaz Böyleleri Allah’ın yanında başka otoriteleri de rabb haline getirmiş olurlar (Örneğin; Kur’an’da kumar açıkça haram kılındığı halde ‘piyangoyu madem ki devlet yasaklamıyor, yani oynanmasına izin veriyor; o halde böyle bir kumar helâldir’ demek devlet gücünü rabb olarak saymak anlamına gelir)

5-Haram hükmü geneldir ve herkes için geçerlidir İslâmda seçilmişler ve ruhbanlar sınıfı olmadığından A şahsı için haram veya helâl olan bir şey, B şahsı için de haram veya helâldir,,

6-İslâma göre haram da bellidir, helâl de Arada süpheli olan bazı şeyler olabilir Onlardan sakınmak ise müslümanın takvasıdır (Müslim, Müsakât/107, Hadis no: 1599, 3/1219 Ebu Davud, Büyu’/3, Hadis no: 3329-3330, 3/243 Tirmizí, Büyu’/1, Hadis no: 1205, 3/511 Nesâí, Büyu’/2, 7/213 Bu uzun hadis Buharí’de ‘Hak da bellidir, batıl da bellidir’ şeklinde geçmektedir Buharí, İman/ 1/21 Ayrıca bak Müfredat, s: 72)

7-İslâmIn haram kıldıûı bir şeyi helâl saymak büyük bir hatadır, Allah’ın hükümlerine korkusuzca karşı gelmektir Ancak helâl kıldığı şeyleri insanlara haram saymak bundan daha büyük bir hatadır Allah’ın kulları için helâl kıldığı, meşru hale getirdiği bir şeyi birileri haram kılamaz, onu insanlara yasaklayamaz Bunu yapanlar, ya da yapmaya kalkışanlar haddi aşmış kimselerdir

“De ki: ‘Allah’ın kulları için çıkardığı süsü ve güzel rızıkları kim haram etti?’ De ki: ‘O, dünya hayatında mü’minlerindir, Kıyamet günü de yalnız onlarındır’ İşte biz, bilen bir topluluk için âyetlerimizi böyle açıklıyoruz” ( 7A’raf/32)

Abdullah b Abbas’ın anlattığına göre adamın Peygamberimize gelerek şöyle dedi: “Ben et yediğim zaman kadınlara ilgim artıyor ve şehvetim kabarıyor Onun için et yemeyi nefsime haram ettim” Bunun üzerine şu âyet indi:

“Ey iman edenler! Allah’ın size helâl ettiği temiz şeyleri haram kılmayın, sınırı aşmayın Doğrusu Allah aşırı gidenleri sevmez Allah’ın size verdiği rızıktan temiz ve helâl olarak yeyin İnandığınız Allahtan korkup-sakının” (5 Maide/87-88) (Tirmizí, Tefsir/6, Hadis no: 3054, 5/255)

8-Zaruretler, bazen haramları helâl hale getirebilir,, İnsan mecbur kaldığı zaman, mazereti sona erinceye kadar haramı kullanabilir, yiyebilir (2 Bekara/173 6 En’am/145 16 Nahl/115)

(Kavramlar, H K Ece)

---

Haram (Arapça: حرام) İslam dini terimi. Din kurallarına aykırı olan dini bakımdan kesinlikle yasak olan eylemleri tanımlar. Arapça kökenli bir sözcüktür.

Bugün Türkçe'de genel anlamda "yasak" manasında ve diğer dinlerde yasak olan davranışları tanımlamakta da kullanılır.

Haram İslam dininde Allah’ın (fıkıh bağlamında 'Şâri'nin') yapılmamasını mutlak biçimde emrettiği fiillere verilen genel isimdir. Örneğin; içki içmek zulmetmek veya adam öldürmek haramdır.

İslam'da haramlar ayet ve hadislerle Müslümanlara bildirilmiştir.

Örneğin:

"De ki: "Rabbim ancak açık gizli bütün hayasızlıkları her türlü günahı haksız yere isyanı ve Allah'a hiçbir zaman bir delil indirmediği herhangi birşeyi ortak koşmanızı ve Allah'a bilmediğiniz şeyler yakıştırmanızı yasakladı." (A'râf suresi 33)

Haramların iki çeşidi vardır: haram liaynihi ve haram ligayrihi. Yalın bir şekilde haram liaynihi kendisinden dolayı haramken içki içmek veya adam öldürmek gibi haram ligayrihi başkasından dolayı harama denk gelir faizli satış yapmak gibi. Açıklamak gerekirse haram liaynihide konu olan nesne veya fiil bizzat haramken haram ligayrihiye konu olan nesne veya fiil bizzat haram değilken başka bir unsur sebebiyle haram olur: faizli satış yapmakta asıl fiil olan satış yapmak haram değilken faiz haram olduğu için satışta faiz varsa satış fiili haram olmaktadır.

İslam hukukçuları genelde kat’î (kesin) veya zannî (kesin olmayan) delil(ler)le bir şeyin yapılmamasının istenmesinin kâfi olduğuna kanaat getirmişse de Hanefilere göre bir şeyin haram olabilmesi için mutlaka delilin (veya delillerin) kat’î olması gerekir

Haramın zıddına yani yapılmasına izin verilen fiile mübah denir. Mübaha zaman zaman helâl dendiği de olur.

Haram olan söz ve davranışlar

Yenilmesi ve içilmesi haram olan şeyler

•Leş: Kazara (düşerek vs.) veya doğal nedenlerle ölmüş hayvanları yemek haramdır. Başka hayvanlar tarafından öldürülmüş hayvanları yemek de haramdır. Ancak avcı olarak yetiştirilmiş hayvanlar tarafından avlanan hayvanları yemek haram değildir. Kurt vs. gibi hayvanların (canavar) saldırısına uğramış hayvanlar ölmeden kesilirlerse haram değildirler. (Bakara 173 Maide 3-4)

•Kan: (Bakara 173 Nahl 115)

•Domuz eti: Kur'an'a göre domuz eti yemek kesinlikle haramdır. Genel kabule göre Müslümanlar domuzdan üretilmiş yağ aroma gibi her türlü yan mamülü de yemekten ve kullanmaktan sakınırlar. Bununla birlikte domuz eti olmamak kaydıyla diğer dinlere mensup kimselerin hazırladığı yiyecekleri yemek haram değildir. (Bakara 173 Maide 5 Nahl 115)

•Allah'tan başkası adına kesilen (kurban edilen) hayvanlar: (Bakara 173 Enam 121 Nahl 115)

•İçki: Kur'an'a göre içki içmek haramdır (Maide 90). Bununla birlikte Kur'an'da şarap olarak tanımlanan içkinin o dönemin alkollü içeceği olduğu ve birçok çeşidi olduğu için genel olarak tüm alkollü içeceklerin kastedildiği kabul edilir.

•Doğru yollardan kazanılmamış kazanç: Doğru ve dürüst yollardan kazanılmamış kazançlar ve bunlarla sağlanan yiyecek ve içecekler haramdır (Bakara 168).

Zaruriyet durumlarında haram olan şeylerden bir miktar yenilmesinde ve içilmesinde dinen sakınca yoktur (Bakara 173 Nahl 115).

Günlük hayatta haram ve helaller neler?

Diyanet İşleri Başkanlığı günlük hayattaki yemek evlilik giyinme süslenme eylem inanç davranış ve sözlerle ilgili haram ve helalleri ayrıntılı bir şekilde açıkladı. Buna göre çekirge geyik yabani sığır manda gibi hayvanların etleri helal sayılırken yırtıcı ve pençeli hayvanların etleri haram kabul ediliyor.

Diyanet mezheplere göre haram ve helal etlerin farkılılık gösterdiğini de bildirdi. Buna göre kurbağa kaplumbağa yengeç yılan ve timsah gibi hayvanlar Malikilere göre helal Hanefi ve Şafilere göre haram kabul ediliyor. Hanbelilere göre ise timsah kurbağa ve yılanın yenmesi haram diğerleri helal. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Şubat ayı 'Avrupa' dergisinde günlük hayattaki haram ve helaller anlatıldı. Din İşleri Yüksek Kurulu üyesi Doç. Dr. İsmail Karagöz'ün kaleme aldığı makalede haram ve helaller sıralandı.

Etleri yenmesi helal olan hayvanlar

" - Deve sığır koyun keçi manda tavuk kaz örnek hindi türünden evcil hayvanlar

- Geyik ceylan dağ keçisi yabani sığır ve tavşan gibi hayvanlar

- Güvercin serçe bıldırcın sığırcık balıkçıl gibi kuşlar

- Çekirge

- Balık etleri".

Etleri yenmesi haram olan hayvanlar ise şöyle sıralandı:

" - Domuz eti

- Allah'tan başkası adına kesilen hayvan etleri

- Dini usulde kesilmemiş veya kendiliğinden ölmüş hayvan etleri

- Ağzının dört yanında uzun ve sivri dişleri olan yırtıcı hayvanlar ile pençesi ile avını parçalayan yırtıcı kuşların eşek ve katırların etleri".

Mezheplere göre haram ve helal etler

Diyanet'e göre hac ve umrede ihramlı iken kara hayvarlarını avlamak haram. İhramlı olmayanlar tarafından avlanmış hayvanın etinin ise ihramlı için helal olduğu bildirildi. Diyanet eti yenen hayvanların etlerinin yenilebilmesi için Müslüman veya kitap ehli biri tarafından usulüne uygun olarak ve Allah adı anılarak kesilmesi gerektiğinin altını çizdi. Hz. Muhammed'in 'Denizin suyu temiz içinde öleni helaldir' sözüne atıfta bulunulan yazıda deniz avının helal olduğuna işaret edildi. Balık dışındaki midye kurbağa yengeç gibi su hayvanlarının etlerinin cumhura göre kendiliğinden ölmüş olsalar bile helal olduğu bildirildi. Ancak mezhepler arasında bu konudaki görüş ayrılıklarına da yer verildi. Hanefilere göre balık dışında kendiliğinden ölmüş deniz avları haram kabul edilirken hem karada hem suda yaşayan kurbağa kaplumbağa yengeç yılan ve timsah gibi hayvanlar Malikilere göre helal Hanefi ve Şafilere göre haram Hanbelilere göre ise timsah kurbağa ve yılanın yenmesi haram diğerleri helal. Diyanet kaplumbağa ve su aygırı gibi akıcı kanı olan hayvanların usulüne uygun kesilmesi gerektiğine de dikkati çekti. Makalede alkollü içecekler ve uyuşturucuların da haram olduğuna vurgu yapıldı.

Evlililikle ilgili haram ve helaller

Diyanet evlilik hayatıyla ilgili de haram ve helalleri açıkladı. Buna göre sürekli evlenilmesi yasak olanlar şunlar:

"Erkekler açısından: Öz veya üvey anneler öz veya üvey kızlar öz veya üvey oğul ve kızların kızları öz veya üvey kız kardeşler öz veya üvey halalar öz veya üvey teyzeler erkek ve kız kardeşin kızları kayın valideler gelinler süt anneler süt kız kardeşler ve kızları süt kızlar süt halalar süt teyzeler

- Kadınlar açısından: Öz veya üvey babalar öz veya üvey oğullar öz veya üvey oğullarının oğulları öz veya üvey erkek kardeşler öz veya üvey amcalar öz veya üvey dayılar erkek ve kız kardeşin oğulları kayınpederler damatlar sütbabalar süt erkak kardeşler ve oğulları sütoğullar süt amcalar. süt dayılar".

Giyinme ve süslenme ile ilgili helal ve haramlar

Makalede giyinmenin temel amacının sıcaktan ve soğuktan korunma örtünme ve güzel görünme olduğu kaydedildi. Yazıda "Avret yerlerini gösterecek şekilde ince ve dar olmamak israf kibir ve gösterişe kaçmamak şartıyla her türlü giysi helaldir. Temizli bakımlı düzenli olma ve güzel giyinme dini bir görevdir. Hz. Peygamber kadınları ev içinde eşlerinde karşı güzel olmaya süslenmeye teşvik etmiş fakat süslenmede ve ziynet eşyası kullanımında aşırılığa lüks ve israfa kaçmayı yasaklamıştır" denildi.

İnanç söz eylem ve davranışlarla ilgili haramlar

"Allah'a ortak koşmak fakirlik korkusuyla çocukları öldürmek fuhuş yapmak haksız yere cana kıymak yetim malı yemek ölçü ve tartıda hile yapmak yalan konuşmak ve yalancı şahitlik yapmak verilen söze ve yapılan sözleşmeye uymamak İslam'dan başka yollara uymak. Yalan iftira gıybet alay kin kibir kendini beğenme riya cimrilik zulüm kumar rüşvet gasp hırsızlık kamu malına zarar vermek yalan yere yemin etmek intihar etmek hainlik yapmak yaptığı iyiliği başa kakmak aile sırlarını ifşa etmek insanlara lanet etmek falcıları ve medyumları doğrulamak akrabalarla ilişkiyi kesmek azgınlık etmek arazinin sınırlarının değiştirmek haramdır".

Üzerlerine gusül farz olanlara gusletmeden önce haram olan şeyler şunlardır:

1) Namaz kılmak. Bir âyet olsa bile Kur'an niyeti ile Kur'an okumak. Hamd ve dua ile ilgili âyetleri dua ve zikir niyeti ile okumak caizdir. Cünüb veya âdet halinde olan bir kadının dua niyeti ile Fatiha Suresini okuması caizdir.

Yine bu durumda olan kimsenin çocuklara Kur'an âyetlerini kelime kelime öğretmesi de caizdir. Şehadet kelimesini söylemek tesbih ve tekbir getirmek yine caizdir.

2) Kur'an-ı Kerime bir veya yarım âyet olsa bile el sürmek ve Mushaf-ı Şerifi tutmak haramdır. Ancak Kur'an'a yapıştırılmamış olan bir kılıf bir mahfaza ve sandık içinde onu taşımak ve onu dış taraftan tutmak caizdir.

3) Kâbe'yi tavaf etmek ve bir zorunluluk olmadığı halde bir mescide girmek veya içinden geçmek. Fakat zaruret hali olursa geçilebilir. Bir kimsenin evinin kapısı mescidin içine doğru açılsa ve evine girip yıkanmak için mescit içinden geçmek zorunda kalsa o kimse mescit içinden geçerek evine girer ve yıkanır. Bu bir mecburiyet halidir. Mescit içinde uyurken ihtilâm olan kimse dışarıya çıkmak için teyemmüm eder; fakat bu teyemmüm ile Kur'an okuyamaz; namaz da kılamaz.

4) Üzerinde âyet-i kerime yazılı bulunan bir levhayı veya bir parayı el ile tutmak.

Üzerlerine gusül gerekli olanların yıkanmadan önce yapmaları Mekruh olan şeyler şunlardır:

1) Din kitablarından herhangi birini el ile tutup okumak.

2) El ve ağzı yıkamadan yiyip içmek.

El ile tutmayıp yer üzerinde bulunan bir sayfaya veya bir levhaya Kur'an'dan yazı yazmak. Bu da İmam Muhammed'e göre mekruhtur.

Cünüb ile hayız ve nifas halinde bulunanların Kur'an-ı Kerime bakmaları mekruh değildir. Bu el ile tutmak hükmünde değildir.

(İmam Malik'e göre cünüb olan kimse Kur'an okuyamazsa da hayız halinde olan kadın okuyabilir; çünkü cünüb olan kimse hemen yıkanabilir. Fakat âdetli ise âdet müddeti dolmadan yıkanamadığı için özürlü sayılır.)

---

Helal Nedir?

Helal meşru manasına gelen bir Arapça kelimedir. Allah (c.c.) Kuran-ı Keriminde Müslümanlara ve bütün insanlara helâl olan şeyleri yemelerini emrediyor. Bu mesajı bildiren pekçok ayetin arasında yer alan birkaç ayet meali şöyledir:

“Ey İnsanlar ! Yeryüzünde bulunan gıdaların güzel ve temiz olanlarından yiyin, şeytanın peşine düşmeyin, zira şeytan sizin apaçık bir düşmanınızdır.” (2/168)

“Ey İman edenler! Size verdiğimiz rızıkların iyilerinden yiyin, eğer siz gerçekten yalnız Allah’a kulluk ediyorsanız, O’na şükrediniz” (2/172)

“Allah’ın size helâl ve temiz olarak verdiği rızıklardan yiyin ve kendisine iman etmiş bulunduğunuz Allah’tan korkun.” (5/88)

Aşağıdaki gıda maddeleri kesin Helâldir:

İnek,koyun deve ve keçi sütü

Bal

Balık

Sarhoşluk vermeyen bitkiler

Taze veya tabii olarak dondurulmuş meyveler

Yer fıstığı, antep fıstığı, fındık, ceviz gibi kabuklu ve reçineli meyveler

Buğday, arpa, pirinç, çavdar, yulaf gibi taneli gıdalar.

Sığır, deve, koyun, keçi, geyik, tavuk, ördek gibi hayvanların ve av kuşlarının etleri de Helâldir. Ancak İslâmi usule göre kesilmiş olmaları şarttır.

İslami usulle kesme ise şöyle yapılmaktadır:

Öncelikle hayvanı kesecek olan insan Müslüman olmalıdır. (Ehl-i Kitab da olabilir). Hayvan yere yatırılmalıdır. Gırtlağı üç ana kan damarının kesilebilmesi için keskin bir bıçakla yarılmalıdır. Hayvanın gırtlağının acı vermeden kesimi esnasında, kesen şahıs Allah’ın adını zikretmeli veya “Bismillah Allah-u Ekber” gibi duayı tekrar etmelidir.

Haram Nedir?

Haram; gayri meşru, meşru olmayan manasına gelen bir Arapça kelimedir. Kuran-ı Kerim ve Peygamberimiz (s.a.v.) in sünnetinin ışığında fakihlerin Haram olduklarında ittifak ettikleri maddeler aşağıda çıkarılmıştır:

Domuz

Kan

Et yiyen hayvanlar

Ölmüş hayvanın parçaları

İslâmi usulle kesilmemiş, eti helâl hayvanlar

Sürüngen ve böcekler

Şarap, Etil alkol ve İspirto

Yukarıda zikredilmiş maddeler Haramdır ve bütün müslümanlar tarafından kaçınılmalıdır.

“Ey İnsanlar! Yeryüzünde temiz ve helâl şeylerden yiyin, şeytana ayak uydurmayın, zira o, sizin için apaçık bir düşmandır.” (2/168)

âyet-i kerimesine dikkat edilirse Cenab-ı Hak bu husuta sadece Müslümanlara değil, bütün insanlara hitab etmektedir. Ayrıca Maide sûresi üçüncü ayetinde de Cenab-ı Zül Celâl hazretleri iman edenlere şöyle buyurmaktadır:

“Leş, kan, domuz eti, Allâh (c.c.)’dan başkası adına kesilenler, boğulmuş, bir yerine vurularak öldürülmüş, düşüp yuvarlanmış, başka bir hayvan tarafından yenmiş olanlar (canları çıkmadan önce kesmemişseniz) ve dikili taşlar üzerinde boğazlananlar haram’dır.”

Helâl ve haram hususunda İslâm’ın temel kaideleri ise şöyledir:

Helâl eşyanın aslındadır.

Helâl ve haram kılma hakkı yalnız Allah (c.c.) ındır.

Helâl’i haramlaştırmak, Allah (c.c.) ‘a ortak koşmanın eşidir.

Haram emri, bir şeyin çirkin ve zararlı oluşuna göredir.

Helâl’de, haram’dan kaçınmak için her şey vardır.

Harama götüren herşey haramdır.

Haramı helalleştirmek için hile yapmak haramdır.

Sadece iyi niyet haramı helal yapmaz.

Şüpheli olan herşeyden kaçınmak esasdır.

Haram herkes için haramdır.

Zaruretler mahzurları mübah kılar.

Türkçe

Sıfat

Anlamlar

[1] Din kurallarına aykırı olan, dince yasak olan

[2] Yasak

Köken

[1] (Arapça)

Atasözleri

[1] Çocuğun yediği helal, giydiği haram

Türk Dilleri

• Azerice: [[həram#Azerice|həram]] ^(az)
• Türkmence: [[haraam#Türkmence|haraam]] ^(tk)
• {{{1}}}: [[xaram#{{{1}}}|xaram]] ^(tt)

|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|

|}

|}

Karaçay Balkarca

Ad

Anlamlar

[1] Haram, kötü

Gagavuzca

Sıfat

Anlamlar

[1] haram

Köken

[1] Köken

Çeviriler

• (İngilizce): [1] [[forbidden#(İngilizce)|forbidden]] ^(en)

|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|

|}

|}

Kaynaklar

• Şablon:Kaynak-EtymDict

Kaynaklar

• Türk Dil Kurumu: "Haram"

en:haram fr:haram ky:haram pt:haram vi:haram zh:haram