Edebiyat

[[Edebiyat]] < [[Güzel sanatlar]]

 

AHMET HÂŞİM’İN HAYATI

1884’te Bağdat’ta doğdu, 1933’te İstanbul’da yaşamını yitirdi. Fizan Mutasarrıfı Arif Hikmet Bey’in oğlu. Çocukluğu Bağdat’ta geçti. 12 yaşında annesinin ölümü üzerine babasıyla birlikte İstanbul’a geldi. Mektebe-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) yatılı okudu. Tevfik Fikret ve Ahmed Hikmet Müftüoğlu'nun öğrencisiydi. 1907'de mezun oldu. Bir süre Reji İdaresi'nde çalıştı. Bir yandan da Hukuk Mektebi'ne devam etmeye başladı. İzmir Sultanisi Fransızca öğretmenliğine atandı. Hukuk eğitimini bırakıp İzmir'e gitti. 1912-1914 arasında Maliye Nezareti'nde çevirmenlik yaptı. 1. Dünya Savaşı yıllarını Çanakkale ve İzmir'de yedek subay olarak geçirdi. Mütareke'den sonra İstanbul'a döndü. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde estetik ve mitoloji öğretmenliği yaptı. Harp Akademisi ve Mülkiye Mektebi'nde Fransızca dersleri verdi. Düyun-u Umumiye İdaresi'nde, Osmanlı Bankası'nda çalıştı. Akşam ve İkdam gazetelerinde köşe yazıları yazdı.

1928'de böbrek rahatsızlığının tedavisi için yurtdışına gitti ama iyileşemeden döndü. Şiire lise öğrenciliği yıllarında başladı. İlk şiirlerinde Abdülhak Hamit, Cenap Şahabettin, özellikle de Tevfik Fikret etkileri görülür.

Bilinen ilk şiiri "Hayal-i Aşkım"da bu yönelmelere rağmen yeni bir sanat yönelimi olduğu dikkat çeker. Gençlik şiirleri Mecmua-i Edebiye, Musavver Terakki, Aşiyan, Jale, Musavver Muhit, Servet-i Fünun, Resimli Kitap dergilerinde yayınlandı. Bu şiirleri kitaplarına almadı. 2. Meşrutiyet'in yazınsal karmaşa ortamında onun şiiri ayrı bir ses olarak kendisini gösterdi.

1921'de basılan ilk şiir kitabı "Göl Saatleri"nin başındaki küçük manzumeler, bu dönemin asıl eserleridir. İzlenimci ressam etütlerini andıran bu şiirlerle Ahmed Haşim, doğanın özünü sızdırmak ister gibidir.

Şiiri, bir yandan Verlaine müziğine yaklaşırken, bir yandan Şeyh Gâlib'in parıltısını taşır. "Göl Saatleri", "Göl Kuşları", "Serbest Müstezatlar" ve "Muhtelif Şiirler" olmak üzere dört bölümden oluşan bu kitap Türk şiirinin Yahya Kemal Beyatlı'dan sonraki ikinci kanadını kurar. Beyatlı'nın geniş kesimleri kucaklayan toplumcu ve ulusçu şiirine karşılık Haşim daha dar ama daha derin bir kanalda akmayı tercih eder.

İkinci ve son şiir kitabı "Piyale"nin girişinde "Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar" bölümünde şiirle ilgili görüşlerini açıklar: Şair ne bir gerçek habercisi, ne güzel konuşmayı sanat haline getirmiş bir kişi, ne de bir yasak koyucudur. Şairin dili, düzyazı gibi anlaşılmak için değil, hissedilmek için yaratılmış, müzik ile söz arasında, ama sözden çok müziğe yakın ortalama bir dildir. Düzyazıda anlatımı yaratan öğeler şiir için söz konusu olamaz. Düzyazı us ve mantık doğurur, şiir ise algı bölümleri dışında isimsiz bir kaynaktır. Gizliğe, bilinmezliğe gömülmüştür. Şairin dili, duyumların yarı aydınlık sınırlarında yakalanabilir. Anlam bulmak için şiiri deşmek, eti için bülbülü öldürmek gibidir. Şiirde önemli olan sözcüğün anlamı değil, şiir içindeki söyleniş değeridir. Şiiri ortak bir dil olarak düşünenler boş bir hayal kuruyor demektir.

"Piyale" kitabındaki "Merdiven" ve "Bir Günün Sonunda Arzu" şiirleri, bu görüşleri yansıtan ve Türk edebiyatında görülmemiş bir şiirselliği ortaya koyan ürünlerdir. Bu kitapla birlikte Haşim'e saldırılar arttı. Ölçü ve Türkçe bilmemekle, toplum sorunlarına ilgisizlikle suçlandı. Yine de şiirleriyle 20'nci yüzyılın ilk çeyreğini etkilemeyi başardı.

AHMET HÂŞİM’İN ŞİİRLERİ

MERDİVEN

Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak

Ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak…

Sular sarardı… yüzün perde perde solmakta

Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta…

Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller

Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller

Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?

Bu bir lisân-ı hafîdir ki rûha dolmakta

Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta…

SONBAHAR

Bir taraf bahçe, bir tarafta dere;

Gel uzan sevgilim benimle yere,

Suyu yâkûta döndüren bu hazân

Bizi gark eyliyor düşüncelere…

YARI YOL

Nasıl istersen öyle dinle, bakın;

Dalların zirvesindeyiz ancak,

Yarı yoldan ziyâde yerden uzak,

Yarı yoldan ziyâde mâha yakın.

KADIN NEDİR, ÇİÇEK NEDİR?

Kadın nedir?... O münevver menekşedir ki uçar,

Samîm-i hüsn-i baharında hande-i âfâk;

Çiçek nedir?... O da bir aşk-ı mütebessimdir ki

Şemim-i rûh-ı behiminde bir kadınlık var!...

Çiçek meâl-i ebeden terekküb etmiş ise,

Kadın hayâl-i ezelden temessül etmiştir,

Bu; mâh ü mihre mutâbık bir teşâbühtür;

O, rûh-ı rikkate âid, bu kalbe âid ise…

Kadın, semâ; o da bir nuhbe-i tesellidir,

Kadın, çiçek, o da bir hande-i nihânîdir;

Bu iki rûh-ı nefisin meâli sevdâdır!...

Bu cân-rübâ, bu iki zühre, böyle hem–dil iken;

Sezâ mıdır ki demek aşka, sen çiçeksin, sen,

Sezâ mıdır ki demek her şeye kadınlıktır?...

KADIN NEDİR, ÇİÇEK NEDİR?

Kadın nedir?... O ışıklı menekşedir ki uçar,

Baharın güzelliği içinde ufukların gülüşü.

Çiçek nedir?... O da bir gülümseyen aşktır ki

Temiz ruhunun güzel kokusunda bir kadınlık var!...

Çiçek sonrasızlığın anlamından meydana gelmiş ise,

Kadın öncesizliğin hayalinden cisimlenmiştir.

Bu, aya ve güneşe uygun birer benzerliktir;

O, inceliğin ruhuna özgü, bu ise kalbe özgü…

Kadın, gökyüzü; o da bir seçkin avunmadır,

Kadın, çiçek, o da bir gizli gülüştür,

Bu iki güzel ruhun anlamı sevgidir…

Bu gönül çelen, bu iki çiçek böyle gönüldeş iken;

Yaraşır mı demek aşka, sen çiçeksin, sen,

Yaraşır mı demek her şeye kadınlıktır?...

GÖZLERİNİN İLHAMI

Pür-hande leyâlin –bütün âvâre ve berrak,-

Seyyâle-i eshârı nigâhından uçarken;

Sen, ey güzelim, rûhumu rûhunla öperken.

Rûhumdan uçar rûhuna bir bûse-i müştak!

Rûhumdan uçar rûhuna mezhûr ü girizân

Bir hande-i ma’sûmesi bir tıfl-ı garâmın;

Bir tıfl-ı garâmın, ki olur şi’r-i nigâhın,

Her lâhzada üstünde emel-bâr ü nigehbân!..

Ey hey emelim, her elemim, hiss ü hayâlim,

Oldukça senin öylece aşkınla müheyyic;

Kalbimde söner giryelerim, rec ü melâlim…

Her lâhnimi bir bûse-i gül-reng ü münevver,

Bir sîne-i sevdâ ile âfâka fısıldar

Yazdıkça senin aşk-ı nezihinle müheyyic!..

GÖZLERİNİN ESİNİ

Gülüş dolu gecelerin –bütün başı boş ve parlak,-

Akıcı tan ağartıları bakışından uçarken;

Sen, ey güzelim, ruhumu ruhunla öperken,

Ruhumdan uçar ruhuna bir özlemli öpücük!

Ruhumdan uçar ruhuna büyülenen ve kaçan,

Temiz bir gülüşü bir sevgi çocuğunun;

Bir sevgi çocuğunun, ki olur bakışının şiiri,

Her an üstünde istek saçan ve gözleyen!

Ey her isteğim, her üzüntüm, duygu ve hayalim,

Oldukça senin öylece aşkınla coşkulu;

Yüreğimde söner gözyaşlarım, sıkıntım ve usancım…

Her sözümü gül renkli ve ışıklı bir öpücük,

Bir sevgi yüreğiyle ufuklara fısıldar,

Yazdıkça senin temiz aşkınla coşarak1..

HİLÂL-İ SEMEN

Daha pek yavru, pek küçükken ben,

Büyük annem tutardı alnımdan,

’’-Bana bak,böyle dilberim!-’’ derdi.

Sonra mâh-ı nev-incilâya bakar,

Leb-i mağmûmu bir bükâ saklar,

Bir hitâb-ı semayı dinlerdi

Ey hayâtımda her doğan derdi

Kalbeden bir ziyâ-yı hissiye,

Bu duâsıydı eski bir ruhun

Sis ve zulmette gizli âtiye.

Leyle-i gayb, sırr-ı müstakbel,

Çeşm-i sâfında hasta bir çocuğun

Gizli fecrin ziyâlarından emel,

Bir teselli-i Mihribân olacak,

O harâbât-ı târ ü sâkiteye

Doğacak belki bir ziyâ-yı şafak.

Böyle her nev-hilâli seyretti,

O soluk göz şimdi topraktan

Seyreder başka bir hilâl-i semen,

Ben ki efsâne-î tahayyülden

Hep hayâtımda bir emel taşıdım,

O solan şi’r-i sâf ü mağmumu

Hep o mâziyle duymak isterdim,

Gözünün samt-ı pür-füsûnunda.

Gel bu şâmın gümüş sükûtunda

Bu sedeften hilale karşı senin

Bir yeşil buse saklayan gözünün

Göreyim cennetinde atimi.

YASEMİN AY

Daha pek yavru, pek küçükken ben,

Büyük annem tutardı alnımdan,

’’-Bana bak,böyle güzelim!-’’ derdi.

Sonra yeni parlayan aya bakar,

Tasalı dudağı bir ağlama saklar,

Göğün seslenişini dinlerdi.

Ey hayatımda her doğan derdi

Bir duygusal ışığa dönüştüren,

Bu duasıydı eski bir ruhun

Sis ve karanlıkta gizli geleceğe.

Görünmeyeni saklayan gece, geleceğin sırrı,

Temiz gözünde hasta bir çocuğun

Gizli tanın ışıklarından dilek,

Bir sevecen avutma olacak,

O karanlık ve suskun yıkıntılara

Doğacak belki bir gün ışığı.

Böyle her yeni ayı seyretti,

O soluk göz ki şimdi topraktan

Seyreder başka bir yasemin ayı,

Ben ki hayal kurmanın efsanesinden

Hep hayatımda bir dilek taşıdım,

O solan ve tasalı şiiri

Hep o geçmişle duymak istedim,

Gözünün büyü dolu susuşunda.

Gel bu akşamın gümüş sessizliğinde

Bu sedeften aya karşı senin

Bir yeşil öpücük saklayan gözünün

Göreyim cennetinde geleceğimi.

AKŞAMLARIM

Her akşam üstü ufuklarda bir selâm ararım

Her akşam üstü uzak bir semâ-yi muzlimden.

Sükût ü zulmet olan bir muhît-i mü’limden

Doğar hayâtıma bir hicr-i dâimi sanırım.

Semâ, senin o zamân mâteminle, hüznünle

Deniz, senin o zaman hâtıranla mâlidir.

Havâda son nefesin ye’s-i rûhu hâkîdir,

Akar sular, dereler son nidâ-yi ye’sinle.

Emellerimde bu dem bir hubûb-ı târ uyanır.

Kederlerimde büyük bir sükût-ı zıll u havâ,

Başım elimde, uzaklarda ihtizâr-ı mesâ,

Dumanlı, gölgeli bir sâha-î hayâli uzanır.

Hayâl ü hissimi reng-i muhite benzeterek

Zevâl-i ömrümü seyreyliyor sanır nazarım.

Erir bu dem kalır ufkumda bî-ziyâ bir renk

Hakayıkım, elemim, zulmetim, düşüncelerim.

Şemîm-i valsını bir nağme, bir havâ, bir zıl,

Bu dem muhit-i hayâlâta anlatır bir bir.

Bu dem, bu dem senin, ey rûh-ı gâib ü zâil

Cunûn-ı ekşimi tenvime geldiğin demdir.

Buhâr-ı şâm ile dağlar, denizler, ormanlar

Gurub eder gibi bir başka cevf-i esrâra,

Uzak ufukların üstünde mest ü âvâre

Sükût-ı firkati ervâha Zühre nakleyler.

Başım elimde, sorar gözlerim ufuklardan

Şemîm-i vaslını bir nefha, bir havâ senden;

Bakıp ufûlüne her şâm-ı mü’limin sanırım

Doğar sükut ile akşamlarım mezârından…

AKŞAMLARIM

Her akşam üstü ufuklarda bir selâm ararım

Her akşam üstü uzak bir karanlık gökten.

Sessizlik ve karanlık olan bir üzücü çevreden,

Doğar hayatıma bir sürekli ayrılık sanarım.

Gökyüzü, senin o zaman yasınla, üzüntünle

Deniz, senin o zaman anınla doludur.

Havada son nefesin ruh sıkıntısını anlatır,

Akar sular, dereler son karamsar seslenişinle.

İsteklerimde bu sıra bir karanlık tohum uyanır.

Acılarımda büyük bir gölge ve hava sessizliği,

Başım elimde, uzaklarda akşamın can çekişmesi,

Dumanlı, gölgeli bir hayal alanı uzanır.

Hayal ve duygumu çevrenin rengine benzeterek

Ömrümün sona erişini gözlüyor sanır bakışım.

Erir o zaman kalır ufkumda ışıksız bir renk

Gerçeklerim, üzüntüm, karanlığım, düşüncelerim.

Kavuşmanın güzel kokusunu bir ezgi, bir hava, bir gölge,

Bu sıra hayallerin çevresine anlatır bir bir.

Bu sıra, bu sıra senin, ey yiten ve yok olan ruh

Gözyaşlarımın çığlığını uyutmaya geldiğin andır.

Akşamın buharı ile dağlar, denizler, ormanlar

Batar gibi bir başka sır boşluğuna

Uzak ufukların üstünde sarhoş ve başıboş

Ayrılığın sessizliğini ruhlara Çobanyıldızı taşır.

Başım elimde, sorar gözlerim ufuklardan

Kavuşmanın kokusunu bir esinti, bir hava senden;

Bakıp gidişine her üzücü akşamın sanırım

Doğar sessizlik ile akşamlarım mezarından…

ÇIKTIĞIN GECELER

Bazan sarı bir çehre-i rü’yâ gibi hissiz

Tenhâ bir ufuktan görünürsün bize sessiz…

Çehrenden akan hüzn-i ziyâ, hüzn-i müebbed,

Her rûha döker giryeli bir hasret ü gurbet

Bir hasret ü gurbet ki bütün geçmişe âid:

Günlerle ölen hâtıralar… Her şeyi râkid

Her bir şeyi pür-hande yapan mâzi-yi mes’ûd...

Bir lâhza sevilmiş, unutulmuş, keder-âlûd

Rü’yâlı kadın gözleri… Âsûde semâlar:

Sislerde solan gizli ziyâlar gibi muğber

Akşam dökülen reng-i tahayyül gibi meşkûk,

Simâ-yı sükûtunda yüzen mübhem ü metrûk…

Göklerde ilerler yine âheste cebînin,

Eşkâli dağılmış uyur altında zemînin

Bir gölge rükûdiyle hayât-ı ezelisi,

Nûrundan akar yerlere bir sâye-i hissî…

Her şey dağılır, ince dumanlar gibi bî-renk

Yalnız bir ağaçtan duyulan bu küçük âhenk

Leylin bu sükûtunda hafîye’sini saklar:

Bir bülbül-i âvâre melâl-i şebe ağlar…

Sihrin o kadar nâfiz olur fikr ü hayâle

Her şey değişir titreyerek hüsn-i muhâle,

Bir mestî-yi huylâ vü ziyâ gözleri sisler

Artıl bütün eşyâ bize rü’yâlara benzer:

Gök sir-i serâbınla olur çöl gibi mûhiş

Nûrunla eder –şübhe-i eb’âda boğumuş-

Bir belde-i rü’yâ vü sükût ufka tecellî;

Ezhârı ziyâ, arzı bulut, bâdı tesellî;

Dâmânına bir nehr-i hayâli uzanır leb

Üstünde uyur gölgeli bir gaşy-ı mükevleb;

Pûşîde, soluk, ince ziyâ-kalb kadınlar,

Nehrin uzanan sâhil-i rü’yâsını dinler…

Pûşîde kadınlar, bu kamer gözlü kadınlar

Hep hâtıralardır ki geçen günlere inler,

Hep hâtıralardır ki ziyân ufku sararken

Sessizce gelir hepsi gezer rûhumu birden…

ÇIKTIĞIN GECELER

Bazen düşte görülen sarı bir yüz gibi duygusuz,

Issız bir ufuktan görünürsün bize sessiz…

Yüzünden akan üzüntünün ışığı, sonsuz üzüntü,

Her ruha döker ağlayarak bir özlem ve gurbet,

Bir özlem ve gurbet ki bütün geçmişe ait:

Günlerle ölen anılar… Her şeyi durgun kılan,

Her bir şeyi gülüşle dolduran mutlu geçmiş…

Bir süre sevilmiş, unutulmuş, üzüntülü…

Rüyalı kadın gözleri… Dingin gökler:

Sislerle solan gizli ışıklar gibi kırgın

Akşam dökülen hayal rengi gibi kuşkulu,

Sessiz yüzünde yüzer belirsiz ve bırakılmış…

Göklerde ilerler yine yavaşça korkağın,

Biçimleri dağılmış uyur altında yerin

Bir gölge durgunluğuyla öncesiz hayatı

Işığından akar yerlere bir duygu gölgesi…

Her şey dağılır, ince dumanlar gibi renksiz

Yalnız bir ağaçtan duyulan bir küçük ahenk

Gecenin bu sessizliğinde gizli üzüntüsünü saklar:

Bir başıboş bülbül gecenin acısına ağlar…

Büyün o kadar işler ki düşünce ve hayale

Her şey dönüşür titreyerek erişilmez bir güzelliğe,

Bir huyla ve ışık sarhoşluğu gözleri sisler

Artık bütün eşya bizce düşlere benzer:

Gök serabının büyüsüyle çöl gibi korkulu olur.

Aydınlığınla –uzaklığın kuşkusuna kapılmış-

Bir düş ve sessizlik ülkesi ufukta belirir,

Çiçekleri ışık, toprağı bulut, rüzgârı avuntu kılar;

Eteğine bir hayalî ırmak dudağını uzatır,

Üstünde uyur gölgeli bir yıldızlı baygınlık;

Örtünmüş, soluk, ince, aydınlık yürekli kadınlar

Hep anılardır ki geçen günlere inler,

Hep anılardır ki ışığın ufku sararken

Sessice gelir, hepsi gezer ruhumu birden…

O

Bir hasta kadın, Dicle’nin üstünde, her akşam

Bir hasta çocuk gezdirerek, çöllere gül-fâm

Sisler uzanırken, o senin doğmanı bekler.

Yorgun gibi mühmel duran âsûde ufuklar

Titrer, silinir… Dâmen-i şeb her şeyi saklar

İklîm-i hayâlâta bakan bir nazar-ı dür

Hüzniyle doğar necm-i semâ sâkit ü mahmûr;

Bir mâilik üstünde yanar gizli ziyâlar;

Leylin bütün ezhârı semâlarda açarlar

Leylin bütün ezhârı, bütün rûh-ı ziyâsı;

Bir nefha-yi mechülenin eşyâya temâsı

Zulmetlerin esrârını baştan başa sallar,

Sen âh, doğarsın o zaman, mest ü ziyâdâr…

Sâhilleri sessiz dolaşan hasta hayâle,

Bir nûr-ı teselli taşır altındaki hâle

Hattâ o soluk çehreye nûrun dokunurken

Bir bûseye benzerdi ki gelmiş ona senden…

Nehrin gece, rüyâ ve serâirle boğulmuş

Ufkunda tahassürler okur gam-zede bir kuş

Bir giryeli ses –belki kadın, belki de erkek-

Söyler gecenin şi’rine bir aşk, bir âhenk…

Nûrun dökülür, sâhil erir, karşıki yerler

Bir hâb-ı münevverde hep eşkâlini gizler;

Simîn dumanlarda ölür rûh-ı menâzır,

Bir ra’şe-i zerrin ile tâ karşıda yer yer,

Mahmûr ışıklar yüzer esrâr üzerinde

Yorgun sular üstünde kanar bir şeb-i hande…

Her lerze, her âhenk bulut, hâb oluyorken,

Bir feyz-i umûmî-yi ziyâdâr ile birden

Sâkin soluyorken gece eşbâh ü avâlim

Yalnız o ziyâlarda kalır sâkin ü muzlim.

Ey mâh cebînin o cebîn-î keder ü gam;

Altında o yorgun o soluk heykel-î mâtem!

O

Bir hasta kadın, Dicle’nin üstünde her akşam

Bir hasta çocuğu gezdirerek, çöllere gül renkli

Sisler uzanırken, o senin doğmanı bekler.

Yorgun gibi ihmal edilmiş duran sessiz ufuklar

Titrer, silinir… Gecenin eteği her şeyi saklar.

Hayaller ülkesine bakan bir uzak göz

Acısıyla doğar gökteki yıldız suskun ve uykulu,

Bir mavilik üstünde yanar gizli ışıklar;

Gecenin bütün çiçekleri göklerde açarlar,

Gecenin bütün çiçekleri, bütün ışıkların ruhu,

Bilinmeyen bir esintinin eşyaya dokunması,

Karanlıkların esrarını baştan başa sallar,

Sen ah doğarın o zaman, sarhoş ve parlak…

Kıyıları sessiz dolaşan hasta hayale,

Bir avunma ışığı taşır alnındaki ayla;

Hatta o soluk yüze ışığın dokunurken,

Bir öpücüğe benzerdi sanki gelmiş ona senden.

Irmağın gece düş ve sırlarla boğulmuş

Ufkunda özlemler okur bir üzüntülü kuş.

Bir ağlamaklı ses –belki kadın, belki de erkek-

Söyler gecenin şiirin bir aşk, bir ahenk…

Işığın dökülür, kıyı erir, karşıki yerler

Bir aydınlık uykuda hep biçimlerini gizler;

Gümüşten dumanlarda ölür manzaraların ruhu,

Bir altın titreyişiyle tâ karşıda yer yer,

Uykulu ışıklar yüzer sırlar üzerinde

Yorgun sular üstünde konar bir gülüş gecesi…

Her ürperiş, her ahenk bulut ve uyku oluyorken,

Bir genel ışık bolluğu ile birden

Sessizce soluyorken gece cisimler ve dünyalar

Yalnız o ışıklarda kalır durgun ve karanlık,

Ey ay alnın, o acılı ve üzüntülü alın,

Altında o yorgun, o soluk yas heykeli!

HAZÂN

Ey eski kamer, sen bizi elbette bilirsin!

Annemdi o nurunda gezen zıll-ı mehâsin,

Bendim o çocuk bendim o simâ-yı tahayyür.

Bir gün ki hazân ufka kızıl dalgalı bir nur,

Bir kamlı ziyâ haşrediliyorken onu bir yed,

Bir bâd-ı haşin aldı o rüyâyı müebbed.

On beş sene evvelki hakikat hep o gündür

Ruhumda bugün zulmet-i pür-girye onundur.

On beş senedir, ufka güneş kanlı düşerke

Tenhâ ovadan, boş dereden akşamın erken

Hüzniyle susan meşcerelerden gam-ı Eylül

Bir gölge yaparken, onu bir savt-ı tegafül

Hasretle sorar kalbimi imlâ eden âha,

Yerlerde yatan sisli, donuk hüsn-i tebâha.

Avâre felâket gülü, altın kırizantem,

Her tarh-ı hazân üstünde dökmüş yine mâtem

Durgun sular üstünde perişân ü mükedder

Faslın dağınık rûhu bulut, sis gibi titrer;

Yorgun, sarı yapraklar uçar bir kuru daldan,

Bir hasta güneş ufka döker sâye-i ma’den;

Ey sonra semalarda da ey eski kamer, sen

Hüznünle yaparken acı bir levha-i şîven,

Çöllerde kalan bir küçücük makber-i bî-kes

Yollar da muhitâta kesik, şehkalı bir ses!

GÜZ

Ey eski ay, sen bizi elbette bilirsin!

Annemdi o ışığında gezen güzellikler gölgesi,

Bendim o çocuk, bendim o şaşkın yüz.

Bir gün ki güz ufka kızıl dalgalı bir aydınlık,

Bir kanlı ışık topluyorken, onu bir el,

Bir sert rüzgâr aldı o düşü sonsuza dek.

On beş yık önceki gerçek hep o gündür,

Ruhumda bütün gözyaşı dolu karanlık onundur.

On beş yıldır ufka güneş kanlı düşerken

Issı ovadan, boş dereden, akşamın erken

Üzüntüsüyle susan korulardan Eylül tasası

Bir gölge yaparken, onu bilmezlikten gelen bir ses

Özlemle sorar kalbimi dolduran âha,

Yerlerde yatan, sisli donuk tükenmiş güzelliğe.

Başıboş felâket gülü, altın kasımpatı,

Her gelen güz üstüne dökmüş yine yas,

Durgun sular üstünde perişan ve üzgün

Mevsimin dağınık ruhu bulut, sis gibi titrer;

Yorgun, sarı yapraklar uçar bir kuru daldan,

Bir hasta güneş ufka döker maden gölgesi;

En sonra göklerde de ey eski ay, sen

Üzüntünle çizerken acı bir yas tablosu,

Çöllerde kalan bir küçücük, kimsesiz mezar

Yollar da bu çevrelere kesik, hıçkırıklı bir ses!

HASTA İKEN

Bir gün yine biçâre kadın hasta uzanmış

Tüllerde…

Uzaklıkları bir sâye-i mûhiş,

Bir dul gibi örterdi dumanlarla, elemle,

Hep gölge adımlar bir âheng-i ademle,

Vâdileri kaplardı serâpâ gece sessiz.

Eb’âdı boğan reng-i tehassüs gibi bir sis,

Bir lerciş-i sâkinle günün na’şını örter…

Titrek, karışık, hasta, hayâlî, sarı güller

Yerlerde açılmıştı; semâlar ölü, durgun,

Olmuştu bütün hab ü hâyâlat ile meskûn.

Bir vâlide, bir zevc-i mükedder, sonra mübhem

Bir ince çocuk çehresi –ben- muzlim ü ebkem,

Bî-his uzanan hastayı durmuş düşünürken,

Akşam mütemâdi dolarak pencerelerden,

Vermişti o sâkin odanın hüznüne bir renk,

Bir reng-i küdûret ki eder bizleri dil-tenk.

Zulmet o kadar doldu ki âfâk silindi,

Elvâha, mesâfâta, yere gölgeler indi.

Solmuştu o gölgeyle o sâkit ser-i müşfik,

Tüllerde yatan hastayı sarmıştı karanlık;

Gözler, ölü göller gibi bi-lem’a vü hâlî,

Olmuştu bütün mevt-i muhitât ile mâlî…

Lâkin o zaman doğdu senin çehre-i lâlin,

Ey mâh ki tüllerde yatan rûh-ı melâlin,

Bir hemser-i ulvi-i semâvisi idin sen,

Bir safha-i rüyâ gibi bî-renk idi çehren!

Yükseldin ufuklarda ağır, mübhem ü mahmûr;

Zulmette ipek, ince dumanlar gibi bir nûr,

Âfâka yayarken mütemâdî sarı bir fer,

Birden o donuk gözlere dolmuştu kamerler…

HASTA İKEN

Bir gün yine zavallı kadın hasta uzanmış

Tüllerde…

Uzaklıkları korkunç bir gölge,

Bir dul gibi örterdi dumanlarla, acıyla,

Hep gölge adımlar bir yokluk uyumuyla,

Vadileri kaplardı baştan başa gece sessiz.

Uzaklıkları boğan duyuşun rengi gibi bir sis,

Bir sessiz titreyişiyle günün ölüsünü örter…

Titrek, karışık, hasta, hayali sarı gözler

Yerlerde açılmıştı, gökler ölü, durgun,

Olmuştu bütün rüya ve hayaller ile yüklü.

Bir anne, bir kaygılı koca, sonra belirsiz

Bir ince çocuk yüzü –ben- karanlık ve dilsiz,

Duygusuz uzanan hastayı durmuş düşünürken,

Akşam aralıksız dolarak pencerelerden,

Vermişti o durgun odanın üzüntüsüne bir renk,

Bir tasalı renk ki içimizi daraltır.

Karanlık o kadar doldu ki ufuklar silindi,

Görünüşlere, uzaklıklara, yere gölgeler indi.

Solmuştu o gölgeyle o suskun sevecen baş,

Tüllerde yatan hastayı sarmıştı karanlık;

Gözler, ölü göller gibi pırıltısız ve boş,

Dolmuştu bütün çevrelerin ölümüyle…

Ama o zaman doğdu senin kırmızı yüzün,

Ey ay ki tüllerde yatan usanmış ruhun

Göklerdeki inen yüce bir arkadaşıydın sen,

Bir rüya tablosu gibi renksiz idi yüzün!

Yükseldin ufuklarda ağır, belirsiz ve uykulu;

Karanlıkta ipek, ince dumanlar gibi bir ışık

Ufuklara yayarken sürekli, sarı bir aydınlık,

Birden o donuk gözlere dolmuştu aylar…

NEHİR ÜZERİNDE

Akşam… Sarı bir hasta semâ… Bir gam-ı meçhûl…

Sisler gibi tutmuş yine sâhlleri Eylûl,

Bir hüzn-i mezehheb gibi durgun yine Dicle,

Sessizliği olmuş yine rüyâlara halce,

Faslın yeni lerzişleri her sâyede mahsûs,

Gûyâ ki uyur kalb-i tabiatta bir ’’efsûs’’!

Her şey o kadar gamlı, soluk, mübhem ü bî-fer,

Gûyâ ki ölü hüzn-i sevâhilde perîler…

Çıkmıştık o gün Dicle’ye; sessizce kürekler

Nehrin zehebî sîne-i emyâhını yırtar,

Ağlardı o altın suyun üstünde bir âhenk,

Serperdi o bî-kes sese akşam sarı bir renk,

Gûyâ ki o gün Dicle’nin üstündeki mâtem

Âfâka sürükler sarı güller, kırizantem…

Solmuştu onun hüzn sîmâ-yı berînî

Bir ince tül altında duran zülf-i zerînî

Akşamların enfâsına düşmüş uçuşurken

Sarmıştı o sâkin yüzü bir gölge semâdan,

Dalmıştı o gözler edebiyyetlere… Yorgun,

Yorgundu o gözlere bakan rûh-ı melûlün

Akşam gibi asâbı geren reng-i garibi…

Gûyâ ki kamer! sendin onun rûh-ı necibi

Sendin ki eden hüznünü mehtâba müşâbih;

Her şey o nazarlarda semâlarla müşâfih

Her şey sana bir parça yakın, sâf, ebedîydi.

Sâhilde ezân seslerinin aks-i medîdi

Bî-tâb uzanırken dönüyorduk… Yine sâkin

Mübhem sarı yıldızları bir leyl-i hazânın

Tenhâ sular üstünde açıp titreşiyorken

Artık daha vâzıhtın o gözlerde kamer, sen!

Ey sen, ey onun rûhu ve ey mâtem-i seyyâl,

Ey şimdi bakan hüznüme, âh, ey kamer-i lâl!

IRMAK ÜZERİNDE

Akşam… Sarı bir hasta gök… Ne olduğu bilinmez bir tasa…

Sisler gibi tutmuş yine kıyıları Eylül,

Yaldızlı bir üzüntü gibi durgun yine Dicle,

Sessizliği olmuş yine düşlere gelin odası.

Mevsimin yeni titreyişleri her gölgede duyuluyor,

Sanki uyuyor doğanın yüreğinde bir ’’eyvah!’’

Her şey o kadar üzgün, soluk, belirsiz ve güçsüz,

Sanki ölüyor kıyıların üzüntüsüyle periler…

Çıkmıştık o gün Dicle’ye; sessizce kürekler

Irmağın yaldızlı sulardan bağrını yırtar,

Ağlardı o altın suyun ütünde bir ahenk,

Serperdi o kimsesiz sese akşam sarı bir renk.

Sanki o gün Dicle’nin üstündeki yas

Ufuklara sürükler sarı gülleri, kasımpatını…

Solmuştu onun acısıyla yüce yüzü,

Bir ince tül altında duran altın saçı

Akşamların soluğuna düşmüş uçuşurken

Sarmıştı o durgun yüzü bir gölge gökten,

Dalmıştı o gözler sonsuzluklara… Yorgun,

Yorgundu o gözlere bakan üzgün ruhun

Akşam gibi sinirleri geren garip rengi…

Sanki, ay, sendin onun soylu ruhu;

Sendin onun acısını ayışığına benzeten.

Her şey o bakışlarda göklerle yüz yüze,

Her şey sana bir parça yakın, temiz, sonsuzdu.

Kıyıda ezan seslerinin uzayan yankısı

Güçsüz uzanırken dönüyorduk… Yine durgun,

Belirsiz, sarı yıldızları bir güz gecesinin

Issız sular üstünde açıp titreşiyorken,

Artık daha belirgin o gözlerde sen, ay!

Ey sen, ey onun ruhu ve ey akıcı yas,

Ey şimdi bakan acıma, âh, ey kırmızı ay!

KARİ’E

Muzlim şeceristân arasında

Esrâr ile yekpâre münevver

Bir yoldur açılmış sana derdim.

Kari, bu kitâbın gecesinde

Mehtâbı seninçin yere serdim.

OKURA

Karanlık orman arasında

Sırlar ile bütünleşmiş aydınlık

Bir yoldur açılmış sana derdim

Okur, bu kitabın gecesinde,

Ayışığını senin için yere serdim.

-GÖL SAATLERİ-

MUKADDİME

Seyr eyledim eşkâl-i hayâtı

Ben havz-ı hayâlin sularında,

Bir aks-i mülevvendir onunçün

Arzın bana ahçâr ü nebatı.

ÖNDEYİŞ

Gözledim hayatın biçimlerini

Ben hayal havuzunun sularında,

Bir renkli yansımadır onun için

Yeryüzünün bana taşları ve bitkileri.

ÖĞLE

Yeşil sularda büyük inciden çiçekler açar,

Gümüş böcekler okur âba bir neşîde-i hâb,

Durur sevâhilin üstünde bî-heves, bî-tâb,

Güneş ziyâsını içmiş benât-ı hâb ü serâb…

ÖĞLE

Yeşil sularda büyük inciden çiçekler açar,

Gümüş böcekler okur suya bir uyku şiiri,

Durur kıyıların üstünde hevesiz, güçsüz,

Güneş ışığını içmiş uyku ve serap kızları.

ÖĞLEDEN SONRA

İçer gümüş kıyılardan remîde âhûlar,

Ve onların sesi eyler bütün sükûtu harâb,

Eder bu da’veti, durgun sulardan, istiğrâb

Gürültüsüz ve uzak mâi diğer âhûlar…

ÖĞLEDEN SONRA

İçer gümüş kıyılardan ürkek ceylanlar,

Ve onların sesi bütün sessizliği bozar;

Bu çağrıyı durgun sulardan şaşkınlıkla karşılar

Gürültüsüz ve uzak, mavi öbür ceylanlar…

AKŞAM

Susar meşâcir-i pür-şâm içinde bülbül-i âb,

Sular semâ-yi hayâlâtı eyler istiâb,

Döner bu sâhil-i nîlîye gölgeden kuşlar,

Ağızlarında güneşten birer kızıl dür-i nâb.

AKŞAM

Susar akşam dolu ağaçlıklarda su bülbülü,

Sular hayallerin göğünü içine alır,

Döner bu mavi kıyıya gölgeden kuşlar,

Ağızlarında güneşten birer kızıl parlak inci.

GECE

Nücûm ü mâhı dökülmüş semânın eşcâra,

Melül manzaralar şimdi bir gümüşlü sehâb;

Derin sulardaki ecrâmı avlayan kuşlar

Eder havâli-yi pür-nûr-ı mâh-tâba şitâb…

GECE

Yıldızları ve ayı dökülmüş göğün ağaçlara,

Üzgün manzaralar şimdi bir gümüşlü bulut;

Derin sulardaki yıldızları avlayan kuşlar

Ayışığının aydınlığıyla dolu yörelere koşar…

GECE YARISI

Ve ansızın suya etmekle mâh-ı dûr sukut,

Miyâh-ı rûhumu andırdı safha-i tâlâb:

O rûh içinde muzî bir garip neylûfer

Bütün elemlerin üstünde müncelî ter ü tâb…

GECE YARISI

Ve ansızın suya düşmekle uzaktaki ay,

Ruhumu sularını andırdı gölün üstü:

O ruh içinde ışık saçan bir garip nilüfer

Bütün acıların üstünde parladı diri ve taze...

SEHER

Ağaçların seherî zirvesinde titreşiyor

Tuyûr-ı fâniye-i âlem-i tahayyül ü hâb.

Semâyı kaplayacak, şimdi gazeler gibi nûr

Zavallılar kalacaklar esir-i ufk ü türâb,

Ve onların gözü eyler nücûm-ı fecre itâb

Ve onların sesi eyler ’’nihâyet’’ i işrâb…

TAN AĞARTISI

Ağaçların tanla ağaran tepesinde titreşiyor

Hayal ve uyku evreninin ölümlü kuşları.

Göğü kaplayacak,şimdi, tüller gibi aydınlık

Zavallılar kalacaklar ufkun ve toprağın tutsağı

Ve onların gözü tan yıldızlarına çıkışır

Ve onların sesi ’’son’’ u anlatır.

-GÖL KUŞLARI-

SİYAH KUŞLAR

Gurûb u hûn ile perverde-rûh olan kuşlar

Kızıl kamışlara, yâkût âba konmuşlar;

Ufukta bir ser-i maktû’u andıran güneşi

Sükût ü gamla yemişler ve şimdi doymuşlar.

KARA KUŞLAR

Gün batımı ve kanla ruhu beslenmiş olan kuşlar

Kızıl kamışlara, akut rengi suya konmuşlar;

Ufukta bir kesik başı andıran güneşi

Sessizlik ve üzüntüyle yemişler ve şimdi doymuşlar.

KARANLIKTA BEYAZ KUŞLAR

Vahşi karaltılardaki sîmîn kuşları

Mer’î miyân-ı sîne’yi yeldâda yerleri.

Güyâ cihân-ı sayede metrûk-i nûr olan

Fecr-âşinâ melikelerin muğber elleri

Koymuş kenâr-ı sâhile fağfür kâseler

Mâhın birikmiş orda ziyâ-yı mukattarı…

KARANLIKTA BEYAZ KUŞLAR

Vahşi karaltılardaki gümüş gibi ak kuşların

Uzun gecenin göğsünün yerleri görünüyor;

Sanki gölge dünyasında ışıksız bırakılmış olan

Tan ağartısını bilen sultanların küskün elleri

Koymuş suyun kıyısına Çin işi porselen kâseler

Ayın birikmiş orada imbikten çekilen ışığı…

MEH-TÂBDA LEYLEKLER

Kenâr-ı âba dizilmiş, sükûn ile bekler

Füsûn-ı mâha dalan pür-hayâl leylekler…

Havâda bir gölü tanzîr eder semâ bu gece

Onun böcekleri gûyâ nücûmdur yek-ser…

Neden bu âb-ı semâvide avlananlar yok

Bu haşr-ı nûr-ı huveynâtı hangi kuşlar yer?

Eder bu hikmete gûyâ ki vakf-ı rûh ü nazar

Füsûn-ı mâha dalan pür-hayâl leyleker…

AYIŞIĞINDA LEYLEKLER

Suyun kıyısına dizilmiş, dinginlik ile bekler

Ayın büyüsüne dalan hayal dolu leylekler…

Havada bir gölün benzerini yaratır gök bu gece

Onun böcekleri şanki yıldızlardır baştan başa…

Neden bu gökyüzündeki suda avlananlar yok

Bu kaynaşan ışıklı hayvancıkları hangi kuşlar yer?

Bu sırrı çözmeye sanki ruhu ve bakışıyla çalışır

Ayın büyüsüne dalan hayal dolu leylekler…

KUĞULAR

Suda yorgun, muzî tecelliler

Ediyor bir tekarrübü ifşâ:

Kuğular, leyl içinde, sîne-küşâ

Geliyor, gözlerinde mestîler;

Sanki mahmûl-i hande keştîler

Ki olunmuş nûcûmdan inşâ…

KUĞULAR

Suda yorgun, ışıklı görünüşler

Bir yaklaşmayı açığa vuruyor:

Kuğular, gece içinde, göğüs bağır açık

Geliyor, gözlerinde sarhoşluklar;

Sanki gülümseme yüklü gemiler

Ki yıldızlardan yapılmış…

KUĞULARIN AVDETİ

Ölü bir sath-ı âbın üstünde

Ki celî, lerze lerze, dârâtı,

Sihr-âbâd-ı mâha gitmek için

Arıyorlar reh-i semâvâtı…

KUĞULARIN GERİ DÖNÜŞÜ

Ölü bir suyun üstünde

Ki açık, titreye titreye gösterişle

Ayın büyülü ülkesine gitmek için

Arıyorlar göklerin yolunu…

YARASALAR

Dağılmış hazân-dîde tüller gibi

Uçuşmakta sessizce huffâşeler,

Giderler, gelirler… san örmekteler

Nücûm-ı kederle zalâm-ı şebi.

YARASALAR

Dağılmış solmuş tüller gibi

Uçuşmakta sessizce yarasalar;

Giderler, gelirler… sanki örmekteler

Acının yıldızlarıyla gece karanlığını.

TULU’-I KAMER

Dağıldı cevf-i havâlîye bir garîb âvâz:

Gürültüler, asabî sayhalarla, cûş-a-cûş;

Bütün tuyûr-ı hafâ gölden ettiler pervâz…

Neden bu korku, neden ansızın bu çûş ü hurûş?

Ufukta, çember-i lerzân-ı âba yaslanmış,

Ufukta çünki tecellî-i mâh eder suyu nûş…

AYIN DOĞUŞU

Dağıldı çevrenin boşluğuna bir garip bağırtı:

Gürültüler, sinirli seslerle, çok çoşkun;

Bütün gizlilik kuşları gölden uçtular…

Neden bu korku, neden ansızın bu coşup taşma?

Ufukta, suyun titrek çemberine yaslanmış,

Ufukta çünkü görünen ay suyu içiyor…

BATAN AYIN KENARINA SATIRLAR

Bir vurulmuş ilâhı andırıyor

Suda teskîn-i zahm eden bu kamer,

Nıfs-ı leylin miyâh-ı dûrunda

Yıkanır, dinlenir, durur ve güler…

Eli ba’zan ’’sükût’’ u ürkütüyor

Ki miyâh illerinde hâbîde.

Ediyor bâ’zı kuşları da’vet,

Ah, o kuşlar ki şimdi bi-hareket

Suların âteşinde sallanıyor…

Zuhalî bir cidâlin âsârı:

Gizli bir kavs-i bî-tenâhîden

Oklar indikçe – aks-i âlem-i dûr -

O muzî cüsse-i ilâhîden

Suya bir hûn-i âteşîn akıyor…

BATAN AYIN KENARINA SATIRLAR

Bir vurulmuş tanrıyı andırıyor

Suda yarasının acısını yatıştıran bu ay,

Gece yarısının uzak sularında

Yıkanır, dinlenir, durur ve güler…

Eli bazan ’’sessizliği’’i ürkütüyor

Ki su ülkelerinde uykuya dalmış,

Çağırıyor bazı kuşları,

Ah o kuşlar ki şimdi hareketsiz

Suların ateşinde sallanıyor…

Kaygı verici bir savaşın eserleri:

Gizli bir sonsuz yaydan

Oklar indikçe – uzak bir evrenin yansıması -

O ışık saçan tanrısal gövdeden

Suya bir ateş gibi kan akıyor…

SERBEST MÜSTEZAT NAZIMLARI

YOLLAR

Bir lâmba hüzniyle

Kısıldı altın ufuklarda akşamın güneşi;

Söndü göllerde ks-i girye-veşi

Gecenin âvdet-i sükûniyle…

Yollar

Ki gider kimesiz, tehî, ebedî,

Yollar

Hep gider hatt-ı pür-sükût oldu

Akşamın sîne-i gubârında,

Onlar

Hangi bir belde-i hayâle gider,

Böyle sessiz ve kimsesiz şimdi?

Meftur

Ve muhteriz yine bir nefha-i hayâl esiyor;

Bu nefha dalları bî-tâb ü bî-mecâl uyutur.

Sonra eyler giyâhı nâlende,

Sonra âguş-i ufk içinde ölür…

Ey kalb,

Seni öldürmesin bu sâye-i şeb,

İşte bir dest-i sâhir ü mahfî

Sana nûr-i nücûmu indirdi.

Kuruldu işte, mesâfât içinde, lâl-i mesâ

Bütün meâbid-i hiss ü meâbid-i huylâ

Bütün meâbid-i meçhule-i ümmîd-i beşer…

Gurûb içinde bu eşkâl-i bi-hudûd-ı zeheb

Zücâc-ı san’at ü fikretle yükselir hep;

Büyük denizlere benzer eteklerinde sükût,

Sükût-ı nâ-mütanâhi, sükût-ı nâ-mahdût,

Sükût-ı afv ü emel…

Bir el

Derîçelerde bir altın ziyâ yakıp indi.

Aktı âb-ı sükûta yıldızlar

Bütün sular zehebî lerzelerle işlendi.

Tâ öteden,

Şimdi zer gözleriyle tâ öteden,

Gam-ı ervâhı vecde da’vet eder

Bütün meâbid-i mechûle-i ümmîdi-i beşer.

Bütün meâbid-i vecdin soluk ilâheleri

Birer birer iniyor, gözleinde ru’yâlar;

Dudaklarında ziyâ’dâr ü muhteriz titrer

Akşamın bûse-i huzû-eseri.

Soluk ve gölgeli simâlarında reng-i mesâ

Nakşeder bir teheyyüc-ü rü’yâ:

Biri yorgun semâ-yı lâl-e bakar,

Biri bir gölge meşy ü gaşyîle

Miyâh-ı râkide samt ü hâb içinde akar;

Biri bir erganûn-ı eb’âdı

Dinliyor, gölgelerde ser-be-zemin,

Biri altın göziyle, guyâ ki,

Sana ey kalb-i mübhem-ü baki

’’Gel!’’ diyor.

Lâkin

İniyor

İşte leylin zalâm-ı bi-dâdı…

Yollar,

Âh ey kimsesiz giden yollar,

Yolların ey sükût-ı hüzn-eseri,

Bugünün inmeden şeb-i kederi,

Meâbid-i ü histe sönmeden bu ziyâ,

Ölmeden onların ilâheleri,

Âh gitmez mi, kimsesiz, sensiz

Yollar,

Âh gitmez mi hatt-ı sakitiniz,

Şimdi zer gözleriyle, tâ öteden

Tâ öteden

Gam-ı ervâhı vecde da’vet eden

Uzak meâbid-i pür-nûr-ı vecd ü rü’yâya

Ki câ-be-câ kapıyor bâb-ı va’dini sâye.

YOLLAR

Bir lamba üzgünlüğü ile

Kısıldı altın ufuklarda akşamın güneşi;

Söndü gölgelerde ağlamaklı yansıması

Gecenin durgun geri dönüşü ile…

Yollar

Ki gider kimsesiz, boş, sonsuz,

Yollar

Hep birer sessizlik çizgisi oldu

Akşamın tozlu göğsünde.

Onlar

Hangi bir hayal ülkesin gider,

Böyle sessiz ve kimsesiz şimdi?

Bezgin

Ve çekingen yine bir hayal yeli esiyor;

Bu esinti dalları bitkin ve güçsüz uyutur,

Sonra otları inletir,

Sonra ufkun kucağında ölür…

Ey yürek!

Seni öldürmesin bu akşam gölgesi,

İşte bir büyüleyici ve gizli el

Sana yıldızların aydınlığını indirdi.

Kuruldu işte uzaklıklar içinde, akşamın kızıllığı,

Büyün duygu tapınakları ve hayal tapınakları

Bütün insan umudunun bilinmeyen tapınakları…

Gün batımında bu sınırsız altın biçimler

Sanat ve düşüncenin sıçralarıyle yükselir hep;

Büyük denizlere benzer eteklerinde sessizlik,

Sonsuz sessizlik, sınırsız sessizlik,

Bağışlama ve dileme sessizliği…

Bir el

Pencerelerde bir altın ışık yakıp indi,

Aktı sessizlik suyuna yıldızlar

Bütün sular altın titreyişlerle işlendi.

Tâ öteden,

Şimdi altın gözleriyle tâ öteden,

Üzgün ruhları kendinden geçmeye çağırır

Bütün insan umudunun bilinmeyen tapınakları.

Bütün coşku tapınaklarının soluk tanrıçaları

Birer birer iniyor, gözlerinde rüyalar;

Dudaklarında parlak ve çekingen titrer

Akşamın alçakgönüllü öpücüğü.

Soluk ve gölgeli yüzlerinde akşamın rengi

Bir düş coşkusu çizer:

Biri yorgun kırmızı göğe bakar,

Biri bir gölgenin baygın yürüyüşüyle

Durgun sulara sessizlik ve uyku içinde akar;

Biri uzak bir orgu

Dinliyor, gölgelerde başı yere eğik,

Biri altın gözüyle, sanki,

Sana ey belirsiz ve ölümsüz yürek

’’Gel!’’ diyor.

Ama

İniyor

İşte gecenin acımasız karanlığı…

Yollar,

Ah ey kimsesiz giden yollar,

Yolların ey üzünçlü sessizliği,

Bugünün inmeden keder gecesi,

Dilek ve duygu tapınaklarında sönmeden bu ışık,

Ölmeden onların tanrıçaları,

Ah gitmez mi, kimsesiz sessiz,

Yollar,

Ah gitmez mi susan çizgileriniz,

Şimdi altın gözleriyle tâ öteden

Tâ öteden

Ruhların tasasını bir kendinden geçişe çağıran

Uzak ışık dolu coşku ve rüya tapınaklarına

Ki yer yer kapıyor verdiği sözün kapısını gölge.

YAZ

Deniz,

Sürüklenir zehebî ince kumlar üstünde,

Bütün menâzır-ı hüzn ü gurûb ile yalnız;

Yükselen reng-i şânım altında

Öksürür nâ-tüvân ü nâlende

Hasta bir genç kız…

Bu bahârın kolunda bir erkek

Hüzn-i sârîye mezc-i rûh ederek

İnliyor sessiz.

Sonra… durgun sularda bir yıkanan

Gölge, göklerde nûrunu kırpan

Büyük, derin, nazar-âvâre, mâî bir yıldız…

YAZ

Deniz,

Sürüklenir altın gibi ince kumlar üstünde,

Bütün üzüntü ve gün batımı görünümleriyle yalnız;

Yükselen akşam renginin altında

Öksürür güçsüz ve inleyen

Hasta bir genç kız…

Bu baharın kolunda bir erkek

Bulaşıcı acıya ruhunu katarak

İnliyor sessiz.

Sonra… durgun sularda yıkanan bir

Gölge, göklerde ışığını kırpan

Büyük, derin, kararsız bakıştı, mavi bir yıldız…

SONBAHAR

Dökerken ufka donuk, kanlı bir ziyâ Eylûl,

Ederek zülf-i târümâra hulul

Gizli bir sesle ağlayan ey bâd!

Şimdi göklerde, katre katre, yanan

Necm-i mahmuru bir dakika nihân

Ederek, sonra eyleyen ikâd,

Âh, ey bâd-ı haste, bâd-ı keder…

O kadar nâ-tüvân ki gizli sesin,

Kendi derdinle kendin ağlarsın,

Sana derdin senin kifâyet eder…

SONBAHAR

Dökerken ufka donuk, kanlı bir ışık Eylül,

Darmadağın saçlara giderek

Ey gizli bir sesle ağlayan rüzgar!

Şimdi göklerde, damla damla, yanan

Baygın yıldızı bir dakika gizleyip

Sonra yakıp tutuşturan,

Ah, ey hasta rüzgar, acının rüzgarı…

O kadar güçsüz ki gizli sesin,

Kendi derdinle kendin ağlarsın,

Sana senin derdin yeter…

KIŞ

Yine kış

Yine şems-i mesâda, âh, o bakış;

Yine yollarda serserî dolaşan

Âşiyânsız tuyûr-ı pür-nâliş…

Tehî kalan ovalar

Sükût eder sanılır mevsimin gumûmiyle;

Harâb olan sarı yollarda kalmamış ne gelen,

Ne giden,

Şimdi yalnız kavâfil-i evrâk

Mütemadî sürüklenir bir uzak

Ufk-ı pür-ıstırâb ü nevmide.

Yine kış, yine kış,

Bütün emelleri bir ağlayan duman sarmış…

KIŞ

Yine kış

Yine akşam güneşinde, ah, o bakış,

Yine yollarda başıboş dolaşan

Yuvasız inleyen kuşlar…

Boş kalan ovalar

Susmuş sanılır mevsimin üzüntüleriyle;

Issızlaşan sarı yollarda kalmamış ne gelen,

Ne giden,

Şimdi yalnız yaprak kafileleri

Durmadan sürüklenir bir uzak

Acılı ve umutsuz ufka.

Yine kış, yine kış,

Bütün dilekleri bir ağlayan duman sarmış…

GELMEDEN EVVEL

Kalbim

Benim bir ormandı,

İsimsiz, âsûde

Bir büyük orman;

Ve gölgelerde revân

Olan hafî suların âks-i şevk-i muttaridi

Dağıtırken sükûtu beyhûde,

Düşünürüm ki, hangi gün, ne zamân,

Ne zamân

Girecektin o kalb-i mes’ûde?

Etmeden zehr-bâd-ı fasl-ı elem

Reng-i eşcâr ü âbı fersûde,

Dolacak mıydı seslerin, bilmem

O tehî sâye-zâr-ı mesdûde?

Sanki hicrâna bir tesellîdi

Şeceristân-ı kalb içinde revân

Olan hafî suların mûsikî-i nevmîdi.

GELMEDEN EVVEL

Kalbim

Benim bir ormandı,

İsimsiz, sessiz

Bir büyük orman;

Ve gölgelerde akan

Gizli suların düzenli sevincinin yansıması

Dağıtırken sessizliği boşuna,

Düşünürüm ki, hangi gün, ne zaman,

Ne zaman

Girecektin o mutlu kalbe?

Üzüntü mevsiminin zehirli rüzgârı

Ağaçların ve suyun rengini bozmadan,

Dolacak mıydı seslerin, bilmem

O boş kapalı gölgeliğe?

Sanki ayrılık acısına karşı bir avutmaydı

Kalbin ağaçlığının içinde akıp giden

Gizli suların umutsuz müziği.

GELDİN

Bir gün

Akşamın ölgün

Duran o nâ-mütenâhî ziyâ denizlerine

Gark olan eşcâr

Gark olan ovalar

Oluyorken sükût ü hüzne makar

Geldin âlâm-ı kalbi teskîne…

Ey şebâbın hayâl-i câvîdi,

O melûl akşamın havası kadar

Gelişin bir sükûn-ı sârîydî…

GELDİN

Bir gün

Akşamın ölgün

Duran o sonsuz ışık denizlerine

Boğulan ağaçlar

Boğulan ovalar

Oluyorken sessizliğe ve üzüntüye barınak

Geldin kalbin acılarını yatıştırmaya…

Ey gençliğin ölümsüz hayali,

O bezgin akşamın havası kadar

Gelişin de bir bulaşıcı dinginlikti…

BİRLİKTE

Bütün bizimçündür

Nükûş-ı encüm-i vahdetle işlenen bir tül

Gibi üstünde titreyen bu semâ;

Gecenin dallarında şimdi açan

Bu kamer,

Bu altın gül…

Bütün bizimçündür

Ne varsa aşk ile bîdâr-ı ra’şe, ya nâim,

Ne varsa âid olan leyl-i hande-me’nûse,

Sana âid lebimdeki bûse,

Lebinin surh-ı bî-zevâli benim.

BİRLİKTE

Bütün bizim içindir

Birlik yıldızlarının nakışlarıyla işlenen bir tül

Gibi üstünde titreyen bu gök;

Gecenin dallarında şimdi açan

Bu ay,

Bu altın gül…

Bütün bizim içindir

Ne varsa aşk ile titreyerek uyanmış, ya da uyuyan,

Neyi varsa gülmeye alışık gecenin,

Senin dudağımdaki öpücük,

Dudağımın sona ermez kırmızısı ise benim.

MUHTELİF ŞİİRLER

O ESKİ HÜCREYE BENZER Kİ

Ziyâ-yı şemse kapanmış bütün derîçeleri

Bir öyle hücreye benzer ki ömrümün kederi:

Gubâr-ı ye’s ü fenâ sinmiş orda elvâna

Emel, heves bırakılmış sükût ü nisyâna,

Bütün hadâyık-ı histen o toplanan ezhâr

Uyur mekâbir minada bi-ümmidi-i bahâr.

Bu pembe gül, bu karanfil ağır ağır erimiş

Üzerlerinde değiştikçe her mükedder kış.

Ocak harâb ü tehî, lamba kimsesiz,a’mâ,

Bu samt-ı hasta eder hüzn ü uzleti imâ.

Soluk cidâra asılmış, durur garîk-i melâl

O çehreler ki uyur gözlerinde eski hayâl…

O eski hücreye benzer ki ömrümün kederi

Çekilmiş ufk-ı tesellîye karşı perdeleri…

O ESKİ ODAYA BENZER Kİ

Güneş ışığına kapanmış bütün pencereleri

Bir öyle odaya benzer ki ömrümün kederi:

Karamsarlık ve yokluk tozu sinmiş orada renklere

İstek, heves bırakılmış susmaya ve unutmaya,

Bütün duygu bahçelerinden toplanan o çiçekler

Uyur sırça mezarlarda bahardan umutsuz.

Bu pembe gül, bu karanfil ağır ağır erimiş

Üzerlerinde değiştikçe her üzüntülü kış.

Ocak yıkık ve boş, lamba kimsesiz, kör,

Bu hasta susuş acıya ve yalnızlığa işarettir.

Soluk duvara asılmış, durur can sıkıntısına boğulmuş

O yüzler ki uyur gözlerinde eski hayal…

O eski odaya benzer ki ömrümün kederi

Çekilmiş avunma ufkuna karşı perdeleri…

EVİM

Yeşil ve gölgeli dallarda gizlenen ve gülen

Evim… Bugün bana âid, bugün benimsin sen…

Dudaklarımın kuru, kaç def’a bir yabancı ayak,

Sükût-ı leyli dolaştıkça sandım ayrılmak

Takarrüb etti harîm-i cidâr ü sakfından,

Bir ufk-ı bî-kesin üstünde ağlıyorken ben

Geçen havâlara sevdâmı eyleyip peyrev,

Tehî, soğuk kalacaktın zavallı, bî-kes ev.

Ve akşam üstü sükûtunda lamba yanmayacak,

Ağaçların susacak, camlarında aks-i şafak

Görünmeden sönecek.. Leyl-i girye, leyl-i melül

İnince eyleyecek şekl-i pür-gumûmun üfûl.

Fakat bugün bana âid, bugün benimsin sen.

Sevimli ev ki bu koynunda en kudurmuş, en

Derin mesâib ü ehvâle karşı mahfûzum,

Dolaşmıyor senin üstünde şimdi eski ölüm.

Ağaçların gülerek bir bahâr-ı digerle

Güneş ve kuşları tutmakta tâze ellerle

Rükût-ı sâyede açıkça râz-ı çeşm-i kamer

Havuzlarında açar deste deste neylüfer…

Sevimli ev.. Bugün altında aşkı bekliyorum,

O pembe tıfl-ı melek-çehre nerdedir? diyorum…

EVİM

Yeşil ve gölgeli dallarda gizlenen ve gülen

Evim… Bugün bana ait, bugün benimsin sen…

Dudaklarım kuru, kaç kez bir yabancı ayak,

Sessiz geceyi dolaştıkça sandım ayrılmak

Yaklaştı evinin duvar ve çatısından.

Bir kimsesiz ufkun üstünde ağlıyorken ben

Geçen havaların ardına sevgimi takarak

Boş, soğuk kalacaktın zavallı, kimsesiz ev.

Ve akşam üstü sessizliğinde lamba yanmayacak,

Ağaçların susacak, camlarında şafağın yansıması

Görünmeden sönecek… Ağlayan gece, üzgün gece

İnince acılarla dolu biçimin yok olacak.

Fakat bugün bana ait, bugün benimsin sen.

Sevimli ev, senin bu koynunda en kudurmuş, en

Derin felaketlere ve korkulara karşı korunurum,

Dolaşmıyor senin üstünde şimdi eski ölüm.