Kayılar

Kayılar - Kaylar - Kayalar ismi hangisi doğru?

Kayılar - Kaylar - Kayalar isimlerinden hangisi doğru? Aslında Tapu tahrir defterlerinde Kaza-i Cuma (Nam- ı diğer Kayılar ) yazıyor. Ama bu yerleşim yerini ne hikmetse herkes kendine göre adlandırıyor.Necati Cumalı Kaylar diyor, Nüfus memurları k-y-l-r yazılan Osmanlıca yazıyı KAYALAR diye okuyor. Ama bakın oradan muhacereten gelen 93 yaşındaki yaşlı nenemiz ise Kayılar diyor. Yıldıza ıldız diyor; polise, pulis diyor. Lütfen videoyu izleyiniz...

Kayılar Osmanlı Devleti'nin kurucuları Kayı Boyu'nun Rumeli'de yerleştiği şehir. Gazi Evrenuz Bey (veya Evrenos Bey) ve arkadaşları tarafından kurulan stratejik şehirin adıdır. Urfa üzerinden geleren kayı boyunun ve Urfilerin Osmancık (-ki Osmancık Osman gazinin doğduğu yerden dolayı bu adı almıştır-) üzerinden, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Keşan, Kavala üzerinden Rumeli ye fetihlerle geldikleri Vardar ovası kıyısında yerleştikleri şehrin adıdır. Bir çok Türk ve kısmen Tatar boyunun da yerleştiği ve asker yetiştirmiş çok önemli bir Osmanlı şehridir.

Etimolojisi

Osmanlıca K-Y-L-R diye yazılır. Ora muhacirleri biz Kayılar'lıyız derken ı var yok gibi teleffuz ederler.*Kayalar, Kayılar veya Kaylar Osmanlı Devleti-i Aliyesinde Rumelinin Başkenti olan Manastır'ın en önemli kazası(ilçesi)ydı.

• Kailar İngilizce yazışmalarda arşivlerde Kayılar Kailar şeklinde yazılmaktadır.
• Ptolemaida Kailar(Toleymeyida Kayılari)
• Ptolemais
• Πτολεμαΐδα

Tarihçesi

• Asıl adı Tapu Tahrir Defterlerinde Kazay-ı Cum'a (nam-ı diğer "Kayılar Kazası") olarak geçer. Halk arasında Kazayı cuma tutmamıştır. Rumelinin başkenti Manastıra yakın Müslüman Türklerin yerleştiği en önemli bir yerdi. İn Obası, Cerelli, Cuma kısmen bektaşi yerleşim yerleridir.
• Adını Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmesi sonrasında buraya yerleştirilen Kayı boylarından almıştır.
• 1924 Nüfus Mübadelesi'nden sonra Pontus Rumları'nın yoğun olarak yerleştiği merkezlerden biri olmuştur.

İdari tarihçesi

Kayılar, Rumelide bir dönem Selanik'e bir dönem Manastır'a bir dönemde Serfiçe'te bağlı olan Kazai Cuma (namı diğer: Kayılar Kazasının (ilçesinin) adıdır. Osmanlıca K-Y-L-R Kayılar, Kayalar , Kaylar kazası yerine Avrupa metinlerinde Latince Kailar kullanılırdı. Bir dönem greklerce Ptolemaida Kailar a değiştirildi şimdilerde Grekler "Ptolemais" demektedirler:

• Osmanlı'da:

Bir dönem Selanik'e, bir dönem Manastır'a bir dönemde Serfiçe'ye bağlıydı. Akdeniz'in Osmanlı egemenliğine geçmesinde büyük roller oynamış Barbaros Hayrettin, Oruç Reis, İlyas Reislerin atalarının memleketidir. Selanik'i Üsküp'e bağlayan ana yol üzerindedir. Buradaki pek çok cami, tekke ve vakıf yıkık durumdadır.

Şehir Merkezi iki ana parçaya ayrılır: 1.Aşağı Kayılar) ve Yukarı Kayılar)

• Yunanistan'da:

(Yunanca'da Πτολεμαΐδα, Ptolemaida) Yunanistan'da Batı Makedonya bölgesindeki Kozani vilayetine bağlıdır.Aynı dönemde şehrin ismi değiştirilerek (evvelce Yunanlılarca da Toleymeyida Kayılari denmekteydi) Sonradan 1970 lerde Kayılariyi terkettiler. Büyük İskender'in komutanlarından birinin adı verilmiştir (Makedonya'nın -Yunanistan Makedonyasının- pek çok şehrinin Yunanistan yönetimindeki yeni isimleri Büyük İskender'in komutanlarına atfen seçilmiştir).

Nüfusu

• Ana madde: Nüfus Mübadelesi
• Ana madde:Rumeliden Gelen Mubadiller
• Ana Madde :Anadoludan Giden Mubadiller

1. Kuruluşu:
2. 19 yy Kemal Karpat'ın "Ottoman Population" kitabından alınacak
3. 20 yy
4. 2001:32000

Kayılarda Nüfus Hareketleri

Kayı boyundan gelenler 1290'lı yıllarda KAYILAR'a yerleşmeye başlayak yaklaşık 530 yıl sonra 1926 yılından itibaren Anadoluya Dönmüşlerdir.

Ekonomi

Bölgedeki zengin linyit rezervleri nedeniyle Yunanistan'ın elektrik ihtiyacının % 70'ini karşılayan 4 termoelektrik santral ı bulunmaktadır. Kosovada buna benzer.

Kayıların Köyleri (Karyeleri)

Ali Fuat Başgil'in 27 Mayıs ve sebepleri kitabında Mazlum Kayalar'ın Menderes'i bizzat uyardığı yazar.

{{Navbox |name=Kayılar |title=Kayılar(Ahali kullanımı) - Kayalar (Anadolu'da nüfus memuru kullanımı) - Kaylar(Necati Cumalı kullanımı) - Kailar (İngiliz kullanımı) - Kaza-i Cuma (Tapu tahrir defterleri kullanımı) |above= |group1=x |list1=x

|group7= Köyler |list7= Aydos - *arkadohor -

• Ayna Obası
• bağçeli obası
• Çakırlar
• Adil obası
• Aksaklı
• Ahmet Obası
• Arabina
• Ahmetli
• Akpınar
• Bulgar
• Baraklı
• Durutlar
• Debre
• Baraklı
• Cerelli Cerelli köyü simdiki adi Haravgi olan eski Cuma yakininda bir köydür. Halkindan bir kismi In Obasi köylüleriyle akrabaliklari nedeniyle 1924 mübadelesinde Anadolu'da ayni yerlere yerlesmislerdir. Cerelli köyünde, tipki Cuma gibi, su anda oturum bulunmamaktadir. Sarigöl altinda bulunan kömürün islenmesi amaciyla kurulan 4 büyük termik santralinin yarattigi hava kirliligi Kaylar ovasinin bir kismini yasanmaz duruma getirmistir. Bu nedenle Cuma (Haravgi) kazasi ve ona bagli bazi köyler su anda bosaltilmis bulunmaktadir.

• Cevadlı
• Çalışan
• Çalcılar
• Çerkesköy
• Çeşme
• Cuma Tekkesi
• Çamurlu
• Celalli
• Dedeler
• Dustan(Farsi, Dostlar demek)
• Demirciler
• Eleviç
• Erdoğmuş yerel lehçe ile Erdemuş Uzun İsinler(Molla İsinler) buralıdır. Tımarı pervane sahibi olup Yürükhanlardan Bayram Bin Yusuf ailesi olup ülkemizde Yukarıkayalar, Erdoğdu soyadını almışlardır.
• Filan Obası
• Frankoça

|G -M

• Gaziler
• Gülünç
• Haydarlı
• Hasan Köyü
• Hacılar
• Hacı Morti*Habillu
• İn ObasıKaramanoğulları'ndan getirilmiş Kıpçak-Tatar savaşçılar ve akıncılar tarafından kurulmuştur. Yerel ağızda "İnebosu" olarak anılır. Köyün üst başında bir kaç tane mağara bulunmakta. Topçular ve Cuma tekkesi arasinda Sarikaya eteklerinde kurulmustur. Yeni adi Akrini'dir ve Sakarya Karasu kökenli ortodoks Lazlar yasamaktadir. Mübadelede, İn Obasi halki Cerelli ve diger yakin köylerden az sayida aileyle birlikte Manisa, Samsun-Havza, Sivas-Divriği, Elazığ'in yakın köyleri ve Nigde civarina yerlestirilmislerdir. Parçalanmiş olan aileler daha sonra Havza (Seyhkoyun ve Hacidede köyleri)ve Manisa (Merkez Yeniköy)de toplanmislardir. In Obasi köyde bulunan Öksüz Baba türbesi ve vakfiyla beraber inleriyle taninirdi. İslam anlayışları savaşçılıklarından ve Osmanlı'ya asker sağlamalarının etkisiyle birlikte bektaşidir.
• Işıklar
• İnelli muhtemelen İğneli
• İbişli
• İsar
• İsmailler

|- |N - R

• Ağustos
• Milas*Muralar*Menteşeli
• Moğol
• Nalbantköy
• Oyvodina
• Muhinler
• Rahmanlı

|K

• Karapınar Köyü Bakınız: Karapınar muharebesi
• KaraferyeBakınız:Karafere Muharebesi
• Köseler Körlerin oğlu Abdullah bu köyden mübadele ile ayrılmış tüm ailesini kaybetmiş ve daha sonra izmit kandıraya yerleşmiş orada evlenmiş daha sonra köselerdeki ailesini tokat erbaa da bulmuş ve erzincan depreminde hayatını kaybetmiş.
• Kuzlu (oğuzlu karyesi diye tapu tahrir defterlerinde geçer.) veya Anadolu'da nüfus kayıtlarında kuzlu küy - Kozlu köy diye geçer . Meşhur Cem Kozlu buralıdır.
• Kurtlar
• KırımşaKırımşa ( kırımşah )1390 yılında Balıkesir civarından getirilen karasi kayıları tarafından iskan edilmiştir.Gazi Evrenos Bey'in Hacı İlbey'e vefa borcunun karşılığı olarak, Hacı ilbey ailesine yurt olarak bıraktığı bölgedir.
• Komana
• Kaynak
• [[kale obası]
• Kırçova
• Komana
• Kuranekeş
• Kadirli
• Köseler
• Kalburcular
• Karlı Dağ
• Karaferye
• Karaahmet
• Karaağaç
• Koçana Bu ka­za ta­ma­miy­le Ana­do­lu Türk­le­ri (Konyarîler) ta­ra­fın­dan is­kân edil­mek­te­dir. Bun­lar bu­ra­ya ilk fü­tü­hat sı­ra­sın­da ge­ti­ri­lip, yer­leş­ti­ril­miş­ler ve o za­man­dan be­ri dil ve âdet­le­ri­ni oldu­ğu gi­bi ko­ru­ya­bil­miş­lerdir. Din­le­ri iti­ba­riy­le Bektaşî ve kıs­men mu­ta­as­sıp sünnî Müs­lü­man­lar­dır. Koçanadan göç edenlerden bir kısmı eski ismi ezbider olan şimdiki sivas ili akıncılar ilçesine yerleşmiştir. Muharrem çavuş lakaplı muharrem ük ve ailesi koçanalıdır
• Köçek Ahmetli
• Kırımşa
• Kruşar
• KölemezKölemez,koyun sütünden yapılan bir süt mamülü olup koyun sütü koyulaştığı zaman kaymak kıvamında yapılan ve yörüklere mahsus bir süt yiyeceğidir.Ortakçıların sürü sahiplerine sürülerin sütten kesilmelerinin son demlerinde verilen nefis yiyeceğin adıdır. Kölemezliler urfa karacadağ dan gelen kayı aşireti olmaları ve bir kısmının eyyübilerle bağlantılı olması nedeniyle(çocuklarında eyüp ve halit isimlerinin babadan oğula intikalinde de görülmektedir.) ve Eyyübiler in kölemenlerle bağlantılı olduğundan kölemezliler kölemenlilerle bağlantılı olabilir.
• Katransa

|- |S -Z

• Sarıkulak
• Sarı musalar
• Soroviç
• Noyrat Gölü
• Sotur
• Sele
• Sulpa
• Sofular
• Topçular
• Uçana
• Orhan
• Yeniköy
• Tarman
• Topçular
• Veranlık
• Üsküpler
• yayla
• Yüz Obası
• Yunuslu
• Tatarcılar
• Türbe
• Terepişte
• urupan
• Öküz Obası

• Aşağıkayıkoyü Türkiyenin bir çok ilinde bulunmakla beraber en büyük kayıköyü Kastamonu Tosya ilçesindedir. Aşağıkayı köyü olarak bilen köyün deniz seviyesinden yüksekliği 1100 metre olup Kastamonu'nun en büyük 3. köyüdür ve yerleşim alanı 1.000.000 metrekere civarındadır. Kayı hanın Orta Asya'dan göç etmesiyle başlayan kayı boyunun bir uzantısı olup, yaklaşık olarak 400 yıldır bu bölgede yerleşimini sürdürmektedir

• ÇOR 1924 Nüfus mübadelesi sonucu Kayalar ilçesinin Çor köyünden gelen mübadiller Gelibolu ilçesi Galata ve Bayırköy'e yerleştirilmişlerdir. Çor kurak toprak anlamına gelmektedir. Çor köyünden gelen mübadiller Rakita gölünde balıkçılık yaparak, hasırcılık ve tarım hayvancılık ile uğraşarak geçimlerini sağlamışlardır. Mübadele öncesi bu köye komşu köylerin Debre, Rakita, Konuf ve Ömberya köyleri olduğu anlatılır.

}}

Kayılar Kaza Merkezi

• Aşağı Kayılar:Ahalisi bektaşi olup bir kısmı halen orda kaldığına ve hiristiyan olduğuna dair rivayet vardır. bunların siyasal temayülleri Anadoluda da halen sol partileredir. Bakınız:Tartışma bölümü

Bakınız:see link

• Yukarı Kayılar:Ahalisi sünni olup, Anadolu'ya gelmişlerdir.(Kayı hanın orta asyadan göçüyle başlayan kayı boyunun serüvenin 2'ye bölünmesiyle beraber şekillenmeye başlamıştır.bir bölümü sivas ve civarlarına yerleşmiştir.bu bölgede yerleşenlerin alevi kültürünü benimsediği,diğer bölümün ise ege bölegesi yerleştiği,bunların ise sunni inancını benimsediği bilinmektedir)

Kültür

Dil

Kayı Türkçesi Çağatay Türkçesi gurubundan olup h harfi konuşmada düşer. Ses uyumu önem kazanır. baba dede nene dudu cece tete ağa kada ata kalak acaağa babamola yenge, hanım yenge, mari,

Kıyafet ve Elbiseler

1. haremlik - selamlık
2. ferace
3. Peçe
4. Erkeklerde Entari, Mintan
5. Şalvar

Yemekler

• somun (patatesli) ekmek
• paaça
• manti
• kaplı pide
• içli pide
• yağlama
• kaçamak,mamalika,mamis
• tarana
• kapama
• keşkek
• yahni
• softu
• yazma tatlı
• pelte
• purçez
• Lakror
• Suvan pidesi - Soğan pidesi
• kuskus

Kayıların sonradan değiştirilen Yunanaca adının hikâyesi

• http://en.wikipedia.org/wiki/Ptolemais_%28Cyrenaica%29

Fermanlarda Kayılar

Kayıların ilk yerleştirilenleri ilk meskunları fermenda:

The Sultan Selim II nin Kayılar kazası için fermanı:

Bakınız

• Yenice Muharebesi
• Kumanova muharebesi
• Nüfus Mubadelesi - 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi
• Lozan Muahedesi
• Karafere Muharebesi
• Balkan Faciası
• Yenice
• Evrenos Gazi
• Hacı İlbey
• Kocaİlyas
• Evladı Fatihan
• Kayı Boyu
• yörük (bakınız en:Yörük)

Dış bağlantılar

• Kayılar mıntıkası ahalisinin web sitesi [2]

40°30′40″N 21°40′41″E