Kocakarı ile Ömer/Azerice

Kocakarı ile Ömer	Qoca arvad İlə Ömər
Üstâd-ı necîbim Ali Ekrem Bey'e	Soylu üstadım Əli Əkrəm bəyə
Yok ya Abbâs'ı bilmeyen, kimdi?... O sahâbîyi dinleyin, şimdi:	Yox ya Abbası bilməyən, kim idi?... O səhabəni dinləyin indi
Bir karanlık geceydi pek de ayaz... İbni Hattâb'ı görmek üzere biraz,	Bir qaranlıq gecə idi çox da ayaz ... İbn Hattabın görmək üzre bir az,
Çıktım evden ki yollar ıpıssız. Yolcu bir benmişim meğer yalnız!	Çıxdım evdən ki, yollar Kimsəsiz. Yolçu bir benmişim məgər tək!
Aradan geçmemişti çok da zaman, Az ilerden yavaşça oldu iyân,	Aradan çox da vaxt keçməmişdi, Az ilerden yavaşca meydana çıxdı,
Zulmetin sînesinde ukde gibi, Ansızın bir müheykel a'râbî!	Qaranlığın göbəyində bir düyün kimi Qəflətən heykəl quruluşlu bir Ərəb ki,
Bembeyaz bir ridâ içinde garîb, Geliyor muttasıl mehîb mehîb.	Dümağ bir jilet içində qərib, Gəlir həmişə heybətli heybətli.
Ben sokuldum, o geldi, yaklaştık; Durmadan karşıdan selâmlaştık.	Mən soxuldum, o gəldi, yaxınlaşdıq; Dayanmadan qarşıdan selamlaştık.
Düşünürken selâm alan sesini, O heyûlâ uzandı tuttu beni	Düşünərkən salam alan səsini, O karaltı uzandı tutdu məni
Bir de baktım, Ömer değil mi imiş? -Yâ Ömer! Böyle geç zaman, bu ne iş?	Bir də baxdım, Ömər deyilmi imiş? -Ya Ömər! Belə gec vaxt, bu nə iş?
- Şu mahallâtı devre çıkmıştım... Gel beraber, benimle, üç beş adım.	-Bu məhəllələri gəzməyə çıxmışdım. Gəl birlikdə mənimlə üç-beş addım.
Ne sadâ var, ne bir yürür bîdâr; Uhrevî bir sükûn içinde civâr.	Nə səs nə də gəzib gəzən oyaq biri var; Bir axirət səssizliyi içində hər yer.
Ömer olmuş gezer, sıyânet-i Hak... Şu yatan beldenin huzûruna bak!	Ömər Allahın qoruyucu gücü kimi olub, Bax bu şəhərə ki dinclik içində uzanıb!
O semâlar kadar yücelmiş alın, Çakarak sînesinden âfâkın,	O göylər qədər ucalmış alın, Çəkərək sinəsindən üfüqlərin,
Bir zaman sönmeyen nigâhıyle, Necm-i sâhirde sanki bir hâle!	Bir an belə sönməyən baxışıyla, Oyanıq bir ulduz və ətrafında bir nur yığını!
Duruyor her evin önünde Ömer, Dinliyor bî-haber içerdekiler	Dayanır hər evin qarşısında Ömər, Dinləyir, xəbərsiz içerdekiler.
Geçmedik en harâb bir yapıyı, Yokladık sağlı sollu her kapıyı.	Geçmedik ən harab bir quruluşu, Yoxladım sağlı sollu hər qapını.
Geldik artık Medîne hâricine; Bir çadır gördü, durdu kaldı yine.	Gəldik artıq Mədinənin xaricinə; Bir çadır gördü, dayandı qaldı yenə.
Ocak başında oturmuş bir ihtiyarca kadın. "Açız! Açız!" diye feryâd eden çocuklarının,	Yanvar başında oturmuş bir yaşlı qadın, "Aciz! Aciz!" deyə bağrışan uşaqlarının,
Karıştırıp duruyorken pişen nevâlesini; Çıkardı yuttuğu yaşlarda çırpınan sesini:	Qarışdırıb duruyorken bişən yeməklərini Çıxardı udduğu yaşlarda çırpınan səsini
-Durunda yavrularım, işte şimdicek pişecek... Fakat ne hâl ise bir türlü pişmiyordu yemek!	-Durundu balalarım, işdə şimdicek bişəcək ... Lakin nədənsə heç cür pişmiyordu yemək!
Çocukların yeniden başlamıştı nâle leri... Selamı verdi Ömer, daldı âkıbet içeri.	Uşaqların yenidən başlamışdı inleyişleri ... Salam verdi Ömər, getdi sonunda içəri.
Selamı aldı kadın pek beşûş bir yüzle. -Bu yavrular niçin,ey teyze,ağlıyor,söyle?	Salam götürdü qadın çox asık bir yüzle -Bu balalar nə üçün, ey xala,ağlayır,söylə?
- Bu gün ikinci gün,açkaldılar... -O halde, neden biraz yemek komuyorsun? -Yemek mi?	-Bu gün ikinci gün, ac qaldılar ... -O halda, niyə bir az yemək qoymursan? -Yemək mi?
Çömleği sen,Tirid mi zannediyorsun? İçinde sâde su var; Çakıl taşıyla beraber bütün zaman kaynar!	Çölmeği sən, ət yeməyi mi sandın? İçində yalnız su var; Çınqıl daşıyla birlikdə bütün vaxt qaynar!
Ne çare! Belki susarlar, dedim. Ayıplamayın. - Peki senin kocan, oğlun, ya kardeşin, ya dayın...	Nə çarə! Bəlkə susarlar, dedim. Ayıplamayın. -Yaxşı sənin ərin, oğulun, ya qardaşın, ya dayın...
-Tek erkeğin de mi yok? - Hepsi öldü... - Kimsem yok. -Senin midir bu küçükler? - Torunlarım.	-Tək kişinin də yoxdur? -Hamısı ölüb ... -Kimsen yoxdur. -Sənin dirmi bu kiçiklər? -Nəvələridir
-Ne de çok! Adam, Emîre gidip söylemez mi hâlini? -Ah! Emîre öyle mi? -Kahretsin an-karîb Allah!	-Nə də çox! Adam,xəlifəyə gedib söyləməz bilərmi vəziyyətini? -Ah! Xəlifəyə elə deyilmi? Kahretsin ən qısa zamanda, Allah!
Yakında râyet-i ikbâli ser-nigûn olsun... Ömer, belâsını dünyâda isterim bulsun!	Xoşbəxtlik bayraq çox yaxın zamanda yerlərdə sürünsün ... Ömər, bəlasını dünyada istəyirəm tapsın!
- Ne yaptı, teyze, Ömer, böyle inkisâr edecek? -Ya ben yetîm avuturken Emîr uyur mu gerek?	-Nə etdi, xala, Ömər, belə qarğış edəcək? -Ya mən yetim avuturken xəlifə yatar mu gərək?
Raiyyetiz,ona bizler vedîatu'llâhız; Gelip de bir aramak yok mu?	Onun yönetimindeyiz, ona bizlər Allahın emanetiyiz; Gəlib də bir axtarmaq yoxdur?
-Haklısın, yalnız, Zavallının işi pek çok zaman bulup gelemez; Gidip de söylememişsen ne haldesin bilemez	-Haqlısan, tək, Yazığın işi bir çox, vaxt tapıb gələ bilməz; Gedib də söylememişsen ne haldeyim bilə bilməz?
-Niçin hilâfeti vaktiyle eylemişti kabûl? Sonunda böyle çürük özrü kim sayar makbûl?	-Nə üçün xəlifəliyi dövründə qəbul etmişdi? Bundan sonra belə bir çürük üzrü kim qəbul edər
Zavallının işi çokmuş!... Nedir, muhârebe mi? İşitme sen de civârında inleyen elemi,	Yazığın işi çoxmuş! .. Nədir, döyüş varmı? Eşitmə sən də ətrafında inləyən ağrını,
Medîne halkını üryan bırak, Mısır'da dolaş... " Gazâ! Gazâ!" diye git, soy cihânı, gel paylaş!	Mədinə xalqını çılpaq burax, Misirdə gəz ... Döyüş döyüş! deyə get, soy dünyanı, gəl paylaş!
Çocukların bu sefer yükselince feryâdı, Kadın, tehevvürü artık cünûna vardırdı;	Uşaqların bu səfər yüksəlincə fəryadı, Qadının qəzəbi artıq dəli bir hal alıb:
-Şu nevhalar ki çıkar tâ bulutların içine, Ömer! Savâik-i tel'în olur, iner tepene!	-Bu fəryadlar ki çıxar ta buludların içinə; Ömər! Lənət yıldırımları olar, enər tepene!
Yetîmin âhını yağmur duâsı zannetme: O sayha ra'd-ı kazâdır ki gönderir ademe!	Yetimin ahını yağış duası zənnətmə: O qışqırıq bir ildırım kimi guruldamasının ki göndərər yoxluğa
- Açız! Açız! Bize bir lokma olsun ekmek ver... -Susundu yavrularım, işte oldu, şimdi pişer! Gidip de söyliyeyim hâ?..	-Açız! Açız! Bizə bir tikə olsun çörək ver ... -Susundu balalarım, işdə oldu, indi bişər! Gedib də deyirəm ha?...
Dilencilik yapamam! Ömerde kim? Benim ondan kerîm adamdı babam,	Dilənçilik edə bilmərəm! Ömər də kim? Mənim ondan daha comərd atam.
Ölür de yüz suyu dökmem sizin Halîfenize!.. Ömer vuruldu bu son sözle... -Haklısın, teyze!	Ölür də üz suyu tökmək sizin halifenize! .. Ömər vuruldu bu son sözlə ... -Haqlısan xala!
Halîfe önde, bitik suçlu, münfa'il, nâdim; Avut çocukları, ben şimdicek gider gelirim.	Xəlifə qabaqda, bitik, günahkar, qırılmış, peşman; Avut uşaqları, mən indi dərhal gidər gələrəm.
Ben arkasında, perîşan, çadırdan ayrıldık. Sabâha karşı biraz başlamıştı aydınlık.	Mən arxasında, pərişan, çadırdan ayrıldıq. Səhərə qarşı bir az başlamışdı işıqlı.
Köyün köpekleri ejder misâli saldırıyor, Bırakmıyor bizi yoldan, fakat kim aldırıyor!	Kəndin itləri əjdaha kimi hücum edir, Buraxmır bizi yoldan, lakin kim aldırıyor!
Medîne'nin dalarak münhanî sokaklarına; Dönüp dönüp hele geldik zahîre anbarına.	Dalaraq Mədinənin əyri üyrü küçələrinə; Dönüb dönüb hele gəldik yemək ambarına.
Halîfe girdi açıp, ben de girdim emriyle. Arandı her yeri, bir mum yakıp ale'l-acele.	Xəlifə girdi açıb, mən də daxil oldum əmri ilə, Axtardı hər yeri, bir şam yandırıb tələsik.
- Şu tek çuval unu gördün ya! Haydi yükle bana; Bu testi yağ doludur, elverir o yük de sana.	-Bu tək çuval unu gördün ya! Haydı yükle mənə; Bu testi yağ doludur, əlverir o yük də sənə.
Çuval Halîfe'de, yağ bende, çıktık anbardan; Kilitleyip geri döndük deminki yollardan	Çuval xəlifəyə, yağ məndə, çıxdıq anbardan; Kilidləyib qayıtdıq deminki yollardan.
Mesâfe, baktım, uzun; yük yaman; Ömer yaralı; Dedim ki: -Ben götüreydim.. Verir misin çuvalı?	Məsafə, baxdım, uzun; yük yaman, Ömər yaralı; Dedim ki: -Mən aparaydım .. Verərdin çuvalı?
- Hayır, yorulsa değil, ölse yardım etme sakın: Vebâli kendine âiddir İbni Hattâb'ın.	-Xeyr, yorulsan deyil, ölsə kömək etmə əsla: Günahı özünə aiddir İbn Hattabın.
Kadın ne söyledi, Abbas, işitmedin mi demin? Yarın huzûr-i İlâhide, kimseler,	Qadın nə söylədi, Abbas, işitmedin bilərmi bayaq? Sabah Allahın hüzurunda, kişilər,
Ömer'in şerîk-i haybeti olmaz, bugünlük olsa bile; Evet, hilâfeti yüklenmiyeydi vaktiyle.	Ömərin zərərinə ortaq olmaz, bugunluk olsa belə; Bəli, xəlifəliyi üstlenmeyeydi vaxtilə.
Kenâr-ı Dicle'de bir kurt aşırsa bir koyunu, Gelir de adl-i İlâhî sorar Ömer'den onu!	Diclə qırağında bir qurd aparsa bir qoyunu, Gəlir də Allahın ədaləti soruşar Ömərdən onu!
Bir ihtiyar karı bî-kes kalır, Ömer mes'ûl! Yetîmi, girye-i hüsrân alır,Ömer mes'ûl!	Bir qoca qadın kimsəsiz qalar, Ömər məsul! Yetimi ağrıların gözyaşında boğular,Ömər məsul!
Bir âşiyân-ı sefâlet bakılmayıp göçse: Ömer kalır yine altında, hiç değil kimse!	Yoxsulların yuvaları ilgisizlikten dağılsa: Ömər qalar yenə altında, heç deyil kimsə!
Zemîne gadr ile bir damla kan dökünce biri: O damla bir koca girdâb olur boğar Ömer'i!	Yer üzündə zülmlə bir damla qan dökünce biri: O damla bir ər girdab olar boğar Öməri
Ömer duyulmada her kalbin inkisârından; Ömer koğulmada her mâtemin civârından!	Qırılan, qarğış edən hər ürəkdə Ömərin adı duyulmaqdadır; Kədərə bürünmüş hər yerdə Ömər qovulmaqdan!
Ömer Halîfe iken başka kim çıkar mes'ûl? Ömer ne yapsın, İlâhî, beşer zalûm ü cehûl!	Ömər xəlifə ikən başqa kim məsul tutulur? Ömər nə etsin, Allahım, insan çox zalım və cahildir!
Ömer'den isteniyor beklenen Muhammed'den... Ömer! Ömer! Nasıl aldın bu bârı sırtına sen?	Ömərdən istənir gözlənilən Məhəmməddən ... Ömər! Ömər! Necə almısan bu yükü kürəyinə sən?
-Sen almasan acaba kim gelip de senden iyi, İdâre eyliyecek düştüğün bu ma'rekeyi?	-Sən almasan görəsən kim gəlib də səndən yaxşı, Yönetecek içinə düşdüyün bu mübarizəni?
Evet, adâleti "mutlak" hayâl edersen eğer, Ömer değil ya ne olsan bırak ki hepsi heder!	Bəli, ədaləti "mütləq ədalət" kimi düşünsən əgər, Ömər deyil ya nə olsan burax ki, hamısı boşa gedər!
Beşer, adâleti "mutlak" tahayyül eylerse, Görür ümîdini mahkûm her zaman ye'se.	İnsan, ədaləti "qəti" olaraq düşünsə, Ümidini məcburi görər hər zaman ümidsizliyə.
Sen ey Ömer, ne meleksin, ne bir emîr-i zalûm... Fakat elinde ne var? Fıtraten beşer mazlûm!	Sən, ey Ömər, nə mələk, nə bir zalım xəlifəsən ... Lakin əlində nə var? Əzilmiş yaradılmışdır insan!
Görür bürûc-i semânın bütün sitâreleri, Zalâm içinde, yük altında inleyen Ömer'i	Görür səmadakı bürclərin bütün ulduzları, Qaranlıq içində, yük altında inləyən Öməri!
Huzûr-i Hakk'a çıkarken bu unlu cebhenle, Değil zemîni, getir şâhid âsümânı bile!	Allahın hüzuruna çıxarkən bu una bulanmış yüzünle, Deyil yer üzünü, şahid tut səmanı belə!
- Uzak mı yol? Daha çok var mı? - Ancak üç beş adım. Mecâli kalmamış artık zavallının...	-Uzaq mı yol? Daha çox var mı? -Ancaq üç-beş addım. Gücü qalmamış artıq yazığın ...
BBaktım: Olanca azmini cebr eyleyip, nefes nefese; Yavaş yavaş yürüyor. Geldi bin belâ ne ise!	Baxdım:Olan əzmini məcbur edib, təngnəfəs; Yavaş-yavaş gedir. Geldi min bəla nə isə!
Sokuldu haymeye, indirdi arkasından unu: - Bırak da testiyi yerleştirin kenâra şunu.	Soxuldu çadıra, endirdi arxasından unu: -Burax da qabı yerləşdirin kənara bunu.
Hemen çakılları çömlekten indirip attı, Uzandı testiye, yağ koydu, sonra un kattı.	Dərhal çakılları çömlekten endirib atdı; Uzandı testiye, yağ qoydu, sonra un qatdı.
Oturmak istedi, lâkin belâya bak ki: Hemen sönüp gidecek... - Teyze, yok mu hiç yakacak?	Oturmaq istədi, lakin bəlaya bax ki: Dərhal sönüb gedəcək ... -Teyze, yox mu heç yanacaq?
Kadın getirdi beş on parça yaş diken Ömer'e; Ömer de yakmak için büsbütün serildi yere.	Qadın gətirdi beş on parça yaş tikan Ömərə; Ömər də yandırmaq üçün büsbütün sərildi yerə.
Ocak tüter, Ömer üfler zefir-i hârıyle; Zemîni lihye-i beyzâyı târumâriyle,	Ocaq tüter, Ömər üfürər qızdırmalı nəfəsiylə; Yeri, darmadağınıq ağ saqqalıyla,
Sücûd tavr-ı huşû'unda, muttasıl süpürür; İçinde rûhu yanar, cebhesinde ter köpürür!	İnanmışlık içində səcdə edər kimi davamlı süpürər; İçində ruhu yanar, üzündə tər köpürür!
Döner muhît-i nigâhında tûde tûde duman; Bulut geçer gibi necmin hıyat-ı nûrundan!	Baxışlarının ətrafında yığın-yığın duman dönər; Sanki ulduzun nur iplikləri qarşısından bulud keçir kimidir!
Ocak tutuştu, yemek pişti; -Var mı teyze kabın? Getir de indirelim... -Var büyükçe bir kap, alın	Ataş alovlandı, yemək bişdi; -Var mı xala qabın? Gətir də idirək ... -Var böyük bir qab, alın.
Yemek sıcaktı,fakat kim durup da bekliyecek! Ömer çocuklara bir bir yedirdi üfliyerek	Yemək isti idi,lakin kim dayanıb da gözləyəcək! Ömər uşaqlara bir-bir yedirdi üfləyərək!
Ömer bu âlemi gördükçe gaşy içindeydi... Dedim: -Sabâh oluyor kalkalım... -Evet, haydi!	Ömər bu aləmi gördükcə özündən keçməkdə ... Dedim: -Səhər olur qalqalım ... -Bəli, haydı!
Yarın Emâret'e gel teyze, öğleyin beni bul; Emîr'e söyleriz elbette hayr olur me'mul.	Sabah xəlifəlik dairəsinə gəl xala, günorta məni tap; Xəlifəyə söyləyərik, əlbəttə bir xeyir, bəlkə,
Yüzü gülmüştü teyzenin, baktık, Biz de çıktık vedâ edip artık.	Üzü gülmüşdü xalanın baxdıq, Biz də çıxdıq vida edib artıq.
Hiç görünmeksizin gelip geçene, Doğru indik Halîfe'nin evine.	Heç görünmeksizin gəlib keçənə, Doğru endik xəlifənin evinə.
Şimdi nerdeyse gün doğar,kalıver. Diye, koyvermiyordu,çünki, Ömer.	İndi hardasa gün doğar, qalıver Deyə,koyvermiyordu, çünki,Ömər.
Etti az sonra subh-i velveledâr Uyuyan şehri kâmilen bîdâr	Az sonra səhərin gurultusu Yatan şəhəri tamamilə oyandırdı.
Öğle geçmişti, çıktı geldi kadın. -Galiba, teyze, uykusuz kaldın!	Zöhr keçmiş, çıxdı gəldi qadın. -Yəqin, xala, yuxusuz qaldın!
İşte bağlanmak üzredir nafakan, Alacaksın her ay gelip buradan.	Məhz bağlanmaq üzrədir pensiyan, Alacaqsan hər ay gəlib buradan.
Şimdi affeyledin mi beni? Böyle göster fakat adaletini.	İndi bağışladın deyilmi məni? Bari belə göstər ədalətini.

Şablon:Düz liseler için safahat projesi
Şablon:Anadolu liseleri için safahat projesi
Şablon:Sosyal Bilimler Liseleri için safahat projesi
Şablon:Türki Dillerde Safahat Projesi
Şablon:Safahat İngilizceye Tercüme Projesi