Lübnan Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية اللبنانية, El cumhuriyyet'ül Lübnaniyye, Ermenice: Լիբանանի Հանրապետություն, Libanani Hanrapetutyun) , Doğu Akdeniz kıyısında bir Arap ve Ortadoğu ülkesidir. Başkenti Beyrut'tur. Tarihteki Fenike uygarlığının vatanı Lübnan ve kıyılarıdır. Kuzeyinde ve doğusunda Suriye, güneyinde İsrail yer alır. Yüzölçümü 10.452 km², nüfusu 4.224.000'dir. Lübnan'ın ulusal ve resmi dili Arapça'dır.
Lübnan Sorunu[]
Lübnan haritası
Lübnan, karışık dini yapıya sahip bir devlet olmasına rağmen sosyal yapının gerektirdiği politik dengenin kurulmasıyla, Ortadoğu'nun en düzenli ve yaşam koşulları oldukça yüksek olan ülkelerinden biri idi.
Ülke istikrarı, Arap-İsrail çatışması sonucu Lübnan'a gelen Filistinliler'in çoğalmasıyla bozulmaya başladı. Özellikle 1970'lerden itibaren Müslümanlar, demografik üstünlüğü elde ettiler ve bu üstünlüğü egemenlik faktörüne yansıtarak ülke yönetiminde Hristiyanlar kadar söz hakkı alma mücadelesine başladılar. Sonuçta; ülkede başlayan Müslüman- Hristiyan mücadelesi, 13 Nisan 1975'den itibaren iç savaşa dönüştü. Ordunun ülkede kontrolü neredeyse tamamen kaybettiği ve parçalanmanın eşiğine geldiği bir ortamda, darbe girişimine ve istifa çağrılarına muhatap olan Cumhurbaşkanı Franciye'nin yardım çağrısı üzerine Suriye, Nisan 1976'da Hristiyanlar lehine iç savaşa müdahil olmuş ve diplomatik arabuluculuk girişimleri sonuç vermeyince 1 Haziran'dan itibaren, eski müttefikleri Lübnan Ulusal Hareketi ve FKÖ karşısında askeri olarak çatışmalara girmiştir. [1]
1975-1991 Lübnan İç Savaşı; Lübnan, Suriye, Mısır, Kuveyt ve Suudi Arabistan devlet başkanlarının 17-18 Ekim 1976'da Riyad Toplantısında aldıkları kararlarla yeni bir boyut kazandı. Bu antlaşmanın üç ana unsuru şöyle idi:
a. Lübnan'da 21 Ekim'den itibaren ateşkes yürürlüğe girecek ve savaşan taraflar, 1975 Nisan'ından önceki hatlara çekileceklerdir.
b. Lübnan için 30. 000 kişilik bir Arap Barış Gücü teşkil olunacaktır. Bu güç esas itibari ile Suriye askerlerinden oluşmuştur.
c. FKÖ gerillaları Lübnan'da kalmaya devam etmekle beraber, Lübnan'ın egemenlik ve güvenliğine saygı göstereceklerdir.
Bu sonuncu şartı birçok FKÖ gerillası kabul etmedi. İsrail de bunu bildiğinden, Litani nehrine kadar olan Güney Lübnan topraklarını kendi kontrolü altına alıp, bu toprakları kendisi için "Güvenlik Bölgesi" ilan etmiştir.
İsrail kuvvetleri daha sonra Beyrut'u kuşattılar ve bunun sonucunda, Filistin Kurtuluş Örgütü Lübnan'ı terk etmek zorunda kalmıştır. FKÖ unsurları, Lübnan'a çıkan Amerikan, Fransız ve İtalyan askerlerinden oluşan 2. 000 kişilik Barış Gücü himayesinde, 21 Ağustos 1982'de Beyrut'tan ayrıldılar.
FKÖ'yü Lübnan'ı terke muvaffak olan İsrail, 1985 yılında kademeli olarak bölgeden çekilmeye başladı, İsrail'in çekilmesi Müslüman - Hristiyan mücadelesini tekrar başlattı. Bunun üzerine, Suriye Lübnan'a müdahale etmek için harekete geçti. Ayrıca, İran da dolaylı olarak müdahaleye katıldı. 1989 yılı sonlarından itibaren ise, FKÖ tekrar Güney Lübnan'a yerleşmeye başladı. Sonuç olarak; 1970 yılında başlayan Lübnan sorunu ve 1975 yılında başlayan Lübnan iç savaşı, çeşitli aşamalardan geçti. İç savaş Lübnan'da çok ağır maddi hasara ve can kaybına yol açtı. Savaş 1991 yılında resmen sona erdiğinde Lübnan ve Beyrut bir harabeye dönüşmüştü ve 150.000 Lübnan'lı can vermişti. 1992 yılından itibaren İsrail ile FKÖ arasında başlayan olumlu gelişmeler üzerine de olaylar şiddetini kaybetmeye başladı. Fakat, Lübnan, 1976 Riyad Antlaşması ile bölgeye 30 bin kişilik bir askeri güç göndermeye muvaffak olan Suriye'nin belirli ölçüde eyaleti durumuna geldi. Ancak 2005 yılında patlak veren ve eski başbakan Refik Hariri'nin suikastiyle sonuçlanan kriz sonrası bir çok askerini geri çekmiştir.
12 Temmuz 2006 tarihinde başlayan 2006 İsrail-Lübnan Krizi'nde İsrail’in hava saldırıları sırasında Lübnan ve Beyrut kenti, özellikle güney kısmı ağır hasar görmüştür ve ekonomisi büyük ölçüde çökmüştür.
Dil[]
Lübnan pek çok farklı dinin bir arada yaşadığı bir ülkedir
Lübnan'ın ulusal ve resmi dili Arapçadır. Lübnanlıların ekseriyeti, ana dil Arapçanın yanı sıra Fransızca ve İngilizce konuşabilmektedir. Zira ülkede anaokulundan itibaren yabancı dil öğrenimi mecburdur. Ana dili olarak Arapça, Lübnan'daki tüm etnik ve dini gruplar arasında kullanılmaktadır. Eskiden Fransız sömürgesi olan Lübnan'da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olmasına karşın üst ve orta sınıflarda Fransızca daha yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Lübnan, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon)içerisinde yer alır. Bugün nufusün %20'si Fransızca bilmektedir. 1866'da Beyrut Amerikan Üniversitesi'nin kuruluşuyla ilk defa konuşulmaya başlanan ve özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaygınlık kazanan İngilizce ise günlük hayatta iletişim dili olarak kullanılmasa da, uzun seneler ülkedeki Fransız etkisinden rahatsızlık duyan Müslümanlar tarafından öğrenilmesi siyaseten tercih edilen bir yabancı dil olmuştur.[2]
Nüfus[]
Lübnan'ın nüfusu tahminen 4.224.000'dir (2009). Lübnan 93% Arap nüfusuyla etnik açıdan homojen bir ülkedir. Araplar, Lübnanlıları, Filistinli mültecileri, Suriyelileri ve başka göçmen Arap cemiyetleri de içine alır.
İç savaştan önce Lübnan'da Hıristiyanların ve Müslümanların sayısı hemen hemen eşitti. Şimdi Müslümanlar çoğunlukta, ve Müslüman nüfus içinde de artık Şiiler çoğunlukta. Halkın tahminen %64.7'si Müslüman, %35'u Hristiyan, %1.3'ü ise Dürzi. Fakat 1932 yılından beri nüfus sayımı yapılmadığından ve halkın dini kimliği sorulmadığından, ve Lübnan İç Savaşından dolayı oluşan göç ve demografik değişiklikten, dolayı Hıristiyanların sayısı hızla azalmıştır ve Müslümanların (özellikle Şiilerin) sayısı hızla artmıştır. Hıristiyanlar hem nüfus ve oran olarak azalmaya devam etmektedir.[3]
1975'te %67 olan şehirleşme oranı, iç savaş sırasında yaşanan büyük nüfus hareketliliği neticesinde 2008'de %87'ye ulaşmamıştır. 1932'deki sayıma göre nüfusuyla 161.947 olan Beyrut, bugün iki milyona yaklaşan nüfusuyla Lübnan'daki tüm mezheplerin yaşadığı kozmopolit bir şehir haline dönüşmüştür. [4]
Eğitim[]
Lübnan’daki tüm okullar Milli Eğitim'e bağlıdır.ABD'nin 2005'te hazırladığı bir rapora göre Lübnan'daki 140.000 öğrencinin yarısı ülkenin tek devlet üniversitesi olan Lübnan Üniversitesi'nde, diğer yarısı 42 özel üniversitede öğretim görmektedir.[5] Arap dünyasının en modern, hür ve eğitimli kesimlerinden birini teşkil etmekle övünen Lübnan'da, 15 yaş ve üstü nüfusta okuma-yazma oranının 2003 itibarıyla %87,4´dir. Bu oran erkekler arasında %93,1, kadınlar arasında ise %82,2'dir. [6]
Dipnot[]
- ↑ McDowall, s.15; Deeb, s. 130.
- ↑ Ethnologue: Languages of the World, "Languages of Lebanon", http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=:Lebanon
- ↑ CIA, the World Factbook (2006), "Lebanon"
- ↑ Meir Zamir, The Formation of Modern Lebanon, New York: Cornell University Press, 1988, s.243.
- ↑ European Commission, "European Neighbourhood Policy: Country Report, Lebanon", 2 Mart 2005, SEC (2005) 289, http://www.dellbn.ec.europa.eu/en/pev/crfinal_mar05.pdf, s.38.
- ↑ CIA-the World Factbook, "Lebanon-2009".
Ayrıca bakınız[]
- Lübnan İç Savaşı
- 2006 İsrail-Lübnan Krizi
- Sabra ve Şatilla katliamı
- Hizbullah (Lübnan)
- Lübnan Türkleri
Dış bağlantılar[]
- T.C. Beyrut Buyukelciligi-Turkish Embassy Beirut Lebanon
- İç Savaşların Gölgesinde Lübnan
- Lübnan Gazeteleri
- Lübnan'ın haritası
Şablon:Asya ülkeleri Şablon:İKÖ Şablon:Akdeniz Ülkeleri Şablon:Ortadoğu Ülkeleri Şablon:Arap Birliği Şablon:Frankofon Şablon:Türk dillerinin konuşulduğu bölgeler Şablon:Lübnan-taslak
ace:Lebanon af:Libanon als:Libanon am:ሊባኖስ an:Liban ang:Libanus ar:لبنان arc:ܠܒܢܢ arz:لبنان ast:El Líbanu az:Livan bat-smg:Lėbans bcl:Lebanon be:Ліван be-x-old:Лібан bg:Ливан bm:Lubenan bn:লেবানন bo:ལེ་པ་ནོན། bpy:লেবানন br:Liban bs:Liban bug:Lebanon ca:Líban ceb:Lebanon ckb:لوبنان crh:Lübnan cs:Libanon cv:Ливан cy:Libanus da:Libanon de:Libanon diq:Lubnan dsb:Libanon dv:ލުބުނާން dz:ལེ་བཱ་ནཱོན་ el:Λίβανος en:Lebanon eo:Libano es:Líbano et:Liibanon eu:Libano ext:Líbanu fa:لبنان fi:Libanon fiu-vro:Liibanon fo:Libanon fr:Liban frp:Liban fy:Libanon ga:An Liobáin gd:Leabanon gl:Líbano - لبنان gu:લેબેનાન gv:Yn Livaan hak:Lì-pâ-nun haw:Lepanona he:לבנון hi:लेबनान hif:Lebanon hr:Libanon hsb:Libanon ht:Liban hu:Libanon hy:Լիբանան ia:Libano id:Lebanon ie:Libano ilo:Lebanon io:Libano is:Líbanon it:Libano ja:レバノン jbo:lu'orgu'e jv:Libanon ka:ლიბანი kab:Lubnan kbd:Ливан kk:Ливан km:លីបង់ ko:레바논 ku:Libnan kv:Ливан kw:Lebnon ky:Ливан la:Libanus lb:Libanon li:Libanon lij:Libano lmo:Liban lt:Libanas lv:Libāna mdf:Ливан mhr:Ливан mk:Либан ml:ലെബനാൻ mr:लेबेनॉन ms:Lubnan mt:Libanu my:လက်ဘနွန်နိုင်ငံ na:Lebanon nah:Libano nap:Libbano nds:Libanon new:लेबानन nl:Libanon nn:Libanon no:Libanon nov:Liban nv:Łíbanoo oc:Liban os:Ливан pa:ਲੇਬਨਾਨ pam:Lebanon pap:Líbano pih:Lebanon pl:Liban pms:Lìban pnb:لبنان ps:لېبنان pt:Líbano qu:Libanu ro:Liban ru:Ливан rw:Libani sa:लेबनान sah:Либан scn:Lìbbanu sco:Lebanon se:Libanon sh:Libanon simple:Lebanon sk:Libanon sl:Libanon so:Lubnaan sq:Libani sr:Либан ss:ILibhanoni su:Libanon sv:Libanon sw:Lebanoni szl:Liban ta:லெபனான் te:లెబనాన్ tet:Líbanu tg:Лубнон th:ประเทศเลบานอน tl:Libano tt:Ливан udm:Ливан ug:لىۋان uk:Ліван ur:لبنان uz:Livan vec:Libano vi:Liban vo:Libanän war:Libano wo:Libaa wuu:黎巴嫩 xal:Лебанмудин Орн yi:לבנון yo:Lẹ́bánọ́nì zh:黎巴嫩 zh-min-nan:Lī-pa-lùn zh-yue:黎巴嫩