Olağanüstü Hal 14 yaşında
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, 12 ilde 19 Temmuz 1987’de uygulanmaya başlanan Olağanüstü Hal, 13 yılda 39 kez uzatıldı.
18 Temmuz— Bakanlar Kurulu kararı ile 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın başbakanlığı döneminde, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Batman, Şırnak, Van, Hakkari, Bingöl, Muş, Tunceli, Bitlis ve Elazığ’da uygulamaya konulan OHAL, 19 Temmuz 1987’den itibaren Diyarbakır’dan yönetilmeye başlandı. Bölge Valiliği ilk olarak Diyarbakır’ın Şehitlik semtindeki binada tüm birimleriyle oluşturulurken, daha sonra Bölge Asayiş Komutanlığı’ndaki yeni binasına taşındı.
3 vali yardımcısının bulunduğu Bölge Valiliği birimlerinde görev yapan öteki personel de milli eğitim ve emniyet müdürlükleri başta olmak üzere diğer kamu kuruluşlarından geçici görevle geldiler.
UYGULAMA KADEMELİ KALDIRILIYOR
Uygulama, 12 ilde 1996’nın başlarına kadar devam etti. Terörün azaldığı Elazığ, daha sonra Mardin, Muş, Bingöl, Batman, Bitlis, Siirt ve Van illeri kapsam dışına alındı. Bingöl, Bitlis, Siirt, Batman, Mardin, Muş ve Van, şu anda “mücavir alan” kapsamında bulunuyor. OHAL halen, Diyarbakır, Hakkari, Tunceli ve Şırnak illerinde uygulanıyor.
BÖLGE VALİLERİ
İlk bölge valiliği görevine Hayri Kozakçıoğlu, atandı. Sırasıyla Necati Çetinkaya, Ünal Erkan, Necati Bilican ve Aydın Arslan bu görevi yürüttü. Bölge Valiliği görevini halen Gökhan Aydıner sürdürüyor. Bölge Valiliği’nde 4. 5 yılla Kozakçıoğlu en uzun, 6 ayla en az Çetinkaya görev yaptı. Kozakçıoğlu, Çetinkaya ve Erkan milletvekili seçilerek, parlamentoya girdiler. Bilican, daha sonra Emniyet Genel Müdürü oldu. Aydın Arslan ise geçen yıl eylül ayında geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi.
KORUCULUK SİSTEMİ
“Koruculuk sistemi” bölgede terörle mücadele yapan güvenlik güçlerine yardımcı olmaları ve köylülerin kendilerini korumaları amacıyla 442 sayılı “Köy Kanunu”nun 74. maddesi’ne dayanılarak, 1985 yıllında çıkarılan 3175 sayılı yasayla oluşturuldu. Bölgede köy koruculuğu ilk olarak Siirt’in Eruh ilçe merkezi ve köylerinde gönüllü olarak 4 kişiyle başladı. Ancak, daha sonra gönüllü köy korucularının yanı sıra geçici köy korucuğu da uygulandı. 17 bin 440’ı gönüllü, 50 bin 67’si geçici köy korucusu olmak üzere toplam 67 bin 507 korucu halen görev yapıyor. 8 bin 189 korucu ile Van, ilk sırada yer alırken, 435 kişiyle en az korucu Tunceli’de bulunuyor. Aralarında çok az sayıda da olsa bayanların da bulunduğu koruculara maaş ödenirken, çatışmalarda yaralanması veya şehit olması durumunda 2330 sayılı “Nakti tazminat kanunu’ndan” faydalanıyorlar. Hasta olan korucuların tedavi giderleri de bulundukları yerlerin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nca karşılanıyor.
TURİZM
Bölgede 1984 yılında başlatılan ve 1990-1992 yıllarında artış gösteren terör olayları nedeniyle turist sayısında büyük bir azalma oldu. Bölgeye 1990’dan önce yılda ortalama 60 bin turist gelirken, terör olayları nedeniyle bu sayıda önemli düşüş oldu. A. A muhabirinin görüştüğü yetkililer, bölgeye gelen turist sayısının terör önedeniyle 4-5 bine kadar düştüğünü söylediler. Ancak son zamanlarda bölgede terör olaylarının önemli ölçüde azalmasının ardından özellikle bu yıl turizmde canlanma meydana geldiğini söylediler.
GÖÇEDENLERE KONUT
Bölge Valiliği, terörle mücadelenin koordinasyonunun yanı sıra bölgede konut, sağlık ve eğitim alanlarında da hizmet yürütüyor. Ayrıca, bu hizmetlerin verilmesine kampanyalar başlatarak ya da destekleyerek öncülük ediyor. Terör nedeniyle bölgede yaşanan göç olaylarından sonra Bölge Valiliği’nce “çocuklar üşümesin” kampanyası başlatıldı. Bölgede 300 binin üzerinde çocuğa giysi sağlandı. Eğitime destek kampanyasıyla da öğrencilere kırtasiye yardımı yapıldı. Çok sayıda okulun yapımına katkıda bulunuldu. Valilik göç eden ailelere konutlar yaptırdı. Bölgenin çeşitli kesimlerinde yaptırılan 2 bini aşkın konuta yerleştirilenlere ayrıca halıcılık ve hayvancılık gibi iş alanları da oluşturdu.
ÖLÜ ELE GEÇİRİLEN TERÖRİSTLER
Olağanüstü Hal Bölgesi kapsamında bölücü terör örgütüne yönelik sürdürülen operasyonlarda sonucunda, örgüt yok olma noktasına getirildi. 19 Temmuz 1987’den bugüne kadar operasyonlarda, 23 bin 279 terörist ölü, 3 bin 633 terörist sağ ele geçirildi. 2 bin 351 terörist de teslim oldu. Bölgede terör örgütünce gerçekleştirilen katliamlarda 4 bin 440 vatandaş yaşamını yitirdi. 5 bin 433 vatandaş yaralandı. Terörist saldırılarında 5 bin 18 güvenlik görevlisi ile çoğunluğunu öğretmen ve muhtarların oluşturduğu 307 kişi şehit oldu.