Svastika
Swastika
Gamalı haç
Salib-i şikeste -
Gerdan-ı hurşid,
Anadolu’da Swastika[]
Anadolu’da Amasya Hatuniye camii’nde ve Milas’ta Kurşunlu Camii olarak bilinen Firuz Bey Camii’nin giriş kapısı üzerinde svastika sembolleri ayrıca Milas Müzesi’nin bahçesinde bulunan bir taşın üzerinde 4 adet svastikadan oluşan bir dikdörtgen rölyef vardır. Bunlar dışında Diyarbakır’ın 4 kapısından Süryanice de yazılı olan kitabeler ve motiflerin yanında svastika sembolleri yer almaktadır. Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara,Sanskritçe Swastika
Svastika (Sanskritçe: स्वस्तिक ) ya da Gamalı Haç, tarih öncesi dönemlerden kalma sembol.
Etimolojisi
Svastika, Hintçe bir kelime olup, "Si" yada "su" (iyi) ve "as" (olmak) eklerinden oluşmaktadır. Bu şekliyle kelime, "mutluluk" ve "hayal" anlamına gelir.
Aysu - İyisu -Easu - Ayas - Ays -Ayaz - Ayas bin İshak
Dünyanın en eski #para'sının ve para üzerinde ilk #Svastika (#Gamalı haç) #Sibirya'da #kurgan da bulunduğu bilgisi DOĞRU MU?
#Svastika Amasya'da #Hatuniye camiinde de var. Hatuniye Camii Sultan II. #Bayezid’in hanımı ve Şehzade #Ahmet’in annesi #Bülbül Hatun tarafından 1510 yılında Amasya'da yaptırılmıştır. Camide gamalı haç işareti olan duvar tuğla işlemesi vardır.
Türk Kültüründe; #Gamalı #haç, #svastika #swastika #gerdan-ı #Hurşit veya #salib-i #şikeste
SVASTİKANIN Orta Asya kökenli ve Türk dillerini konuşan bir grup insan olan Türklerle de bağlantısı vardır. Türkler, çeşitli medeniyetlerden ve dinlerden etkilenen zengin ve çeşitli bir tarihe, kültüre ve sanata sahiptir. Gamalı haç, Türklerin farklı şekil ve bağlamlarda benimseyip kullandıkları sembollerden biridir.
Türkler arasında gamalı haçın en eski örneklerinden biri, #Kazakistan'ın kuzeybatısındaki güney #Urallarda bulunan bir dizi cenaze höyüğü veya kurganı olan #Taksai kurganlarıdır. M.Ö. 500 civarına tarihleniyorlar.
Kurganlar, Orta Asya ve Doğu Avrupa bozkırlarında yaşayan göçebe kabileler olan zengin Saka veya Sauromatyalıların mezarlarıydı.
Kurganlar bozulmamıştı ve altın, gümüş, bronz, demir ve deri objeler gibi çok sayıda değerli eser barındırıyordu.
En dikkat çekici eserlerden biri, dört grifon başından oluşan, gamalı haç şeklinde dikilmiş küçük bir plaktı.
Buradaki gamalı haç güneşin hareketini, mevsimlerin döngüsünü veya kozmik düzeni temsil ediyor olabilir78.
Türkler arasında gamalı haçın bir başka örneği de, Sibirya'daki #Yenisey Nehri boyunca bulunan ve MS 7. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar uzanan eski Türk yazıtlarının bir koleksiyonu olan Yenisey yazıtlarıdır. Yazıtlar, #Arami alfabesinden türetilen ve #Orhun alfabesi olarak da bilinen Eski Türk alfabesiyle yazılmıştır.
Yazıtlar, Orta Asya ve Sibirya'da geniş bir bölgeye hükmeden göçebe kabilelerden oluşan bir konfederasyon olan Türk Kağanlığı'nın tarihini, kültürünü, dinini ve politikasını kaydediyor.
Gamalı haç, bazı yazıtlarda dekoratif bir unsur olarak görülür ve genellikle #tamga (klan amblemi), hayat ağacı veya kurt başı gibi diğer sembollerle birleştirilir.
Buradaki gamalı haç güneşi, gökyüzünü, ateşi veya kağanların gücünü simgeliyor olabilir910.
Türkler arasındaki gamalı haçanın üçüncü bir örneği, 11. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar Orta Doğu, Anadolu ve Orta Asya'da geniş bir alana hükmeden bir Türk hanedanı olan Selçuklu İmparatorluğu döneminde geliştirilen bir İslam mimarisi tarzı olan Selçuklu mimarisidir. yüzyıllar CE.
Selçuklular, özellikle Fars, Arap ve Türk unsurlarını harmanlayan kendine has mimarideki sanatsal ve kültürel başarılarıyla biliniyordu.
Gamalı haç, camiler, medreseler, kervansaraylar ve türbeler gibi bazı Selçuklunve Osmanlı yapılarında, genellikle yıldızlar, çokgenler veya arabeskler gibi diğer desenlerle iç içe geçmiş geometrik bir motif olarak görülür.
Buradaki gamalı haç, İslam inancının uyumunu, dengesini veya birliğini ifade eden dekoratif veya sembolik bir işleve sahip olabilir11.
Bunlar, gamalı haçın Türkler tarafından farklı dönem ve yerlerde nasıl kullanıldığına dair örneklerden bazılarıdır.
Gamalı haç, bağlama ve kültüre bağlı olarak farklı anlamlara ve yorumlara sahip olan çok eski ve evrensel bir semboldür.
Ne yazık ki gamalı haç, Naziler gibi bazı gruplar tarafından da kötüye kullanılmış ve tahrif edilmiş; bu gruplar onun orijinal anlamını çarpıtmış ve onu nefret ve şiddet sembolüne dönüştürmüştür. Bununla birlikte, gamalı haç dünya çapında birçok insan için, özellikle de refah ve iyi şansın bir işareti olduğu Asya'da hala kutsal ve olumlu bir sembol olmaya devam ediyor. Umarım bu makale sizin için yeterince ayrıntılı olmuştur. Gamalı haç ve Türkler hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız aşağıdaki bağlantılara göz atabilirsiniz: Kötülüğün ele geçirdiği antik sembol Taksai kurganları Yenisey yazıtları Selçuklu mimarisi
İNTERNETTE ŞÖYLE BİR BİLGİ DE VAR: Svastika (Sanskritçe: #स्वस्तिक ) ya da Gamalı Haç, tarih öncesi dönemlerden kalma sembol.
SVASTİKANIN ETİMOLOJİSİ: Svastika, Hintçe bir kelime olup, "#Si" yada "#su" (#iyi) ve "#as" (#olmak) eklerinden oluşmaktadır. Bu şekliyle kelime, "#mutluluk" ve "#hayal" anlamına gelir.
#Svastikaya "Gerdan-ı Hurşit" derdi eskiler. Ama Gerdan-ı Hurşit kullanımından bu terimin daha eski Türkçesi nedir? Anadolu'da #gerdan kelimesi de meşhurdur, erkeklerde #Hurşit ismi de.
Bu Türklerde Svastika kültürünün izi olabilir mi?
Ayrıyeten Türkçe'de svastika için salib-i şikeste de derler. #Salip: #haç #şikeste: #kırık Salib-i şikeste, Farsça'da "#kırık #haç" anlamına gelen bir terimdir. Türkçe'de ise "kırık #kalp" ya da "#kederli #aşık" anlamında kullanılır. Farsça şiirlerde sıkça rastlanan bir motif olan salib-i şikeste, aşkın acısını ve ızdırabını ifade eder. Salib-i şikeste, Türk Edebiyatının geliştirdiği, hristiyan komşularına empati gösteren ve Hz. İsa'nın çarmıha gerilmesiyle ilgili muhteşem bir #metafor'dur. Bu yüzden, salib-i şikeste, aşkın fedakarlık ve ölüm gerektirdiği anlayışını yansıtır¹². Salib-i şikeste, Türkçe şiirlerde de kullanılmıştır. Özellikle Divan edebiyatında, salib-i şikeste, aşkın kahredici gücünü anlatmak için bir benzetme olarak kullanılmıştır.
Örneğin, Muhteşem #Fuzuli'nin muhteşem eseri Leyla ve #Mecnun mesnevisinde şöyle bir beyit vardır³:
Ey salib-i şikeste, ey şikeste-i salib
Seninle aşkın hâli ne #salib ne #şikestedir
Burada, salib-i şikeste, hem kırık haç, hem de kırık kalp anlamına gelir.
Fuzuli, aşkın acısını salib-i şikeste ile karşılaştırır, ancak aşkın daha büyük bir ızdırap olduğunu söyler.
Şikeste, Farsça'da "#kırık" anlamına gelir. Türkçe'de ise "kırık, #yenik, #kederli" gibi anlamlara gelir. Şikeste, Divan edebiyatında, aşkın etkisiyle kırılan, yenen, kederlenen aşıkları tanımlamak için kullanılmıştır. Örneğin, #Baki'nin bir gazelinde şöyle der: Şikeste-i dilim, şikeste-i bendim, şikeste-i derdim Ne yâr ile hâlim, ne hâlim ile yâr ile derdim Burada, şikeste-i dil, şikeste-i ben, şikeste-i derd, hepsi "kırık kalbim, kırık benim, kırık derdim" anlamına gelir. Baki, aşkın kendisini nasıl kırdığını, ne yâr ile ne de yâr olmadan hâlinin iyi olmadığını söyler.
Gerdan-ı hurşit, Farsça'da "güneş gerdanlı" veya "parlayan boyunlu" anlamına gelen bir terimdir. Türkçe'de ise "güzel, zarif, ince boynu" anlamında kullanılır. Gerdanı hurşit, Divan edebiyatında, sevgilinin güzelliğini anlatmak için bir benzetme olarak kullanılmıştır.
Örneğin, #Nef'i'nin bir gazelinde şöyle bir beyit vardır:
Gerdanı hurşit, yüzü mah-ı tâbân, gözü mest-i bâde
Bir çehre ki bütün cihânı mest eder bir nazar ile Burada, gerdanı hurşit, sevgilinin parlayan boynunu, yüzü mah-ı tâbân, sevgilinin ay gibi parlak yüzünü, gözü mest-i bâde, sevgilinin şarap içmiş gibi sarhoş gözlerini anlatır. Nef'i, sevgilinin bir bakışıyla bütün dünyayı sarhoş edebileceğini söyler. Umarım bu bilgiler size yeterli olmuştur. Başka bir sorunuz varsa, lütfen bana sorun. Size yardımcı olmaktan memnun olurum. 😊
Source:
(1) Şikeste Ne Demek? TDK’ya Göre Şikeste Sözlük Anlamı Nedir?. https://www.sabah.com.tr/tdk-anlami/sikeste-ne-demek-sikeste-tdk-sozluk-anlami. (2) Türk Dil Kurumu Sözlükleri - sozluk.gov.tr. https://sozluk.gov.tr/. (3) Şikeste Ne Demek? - Türkçe Kelime Anlamı. https://turkcenedemek.com/kelime/%C5%9Fikeste/.
Soru: Türkçe'de de #su kelimesi #asker demek. #Suvari #subaşı #subay gibi. Acaba Türkçeyle alakası olabilir mi? İlginç bir araştırma konusu olabilir.
Ricam şu : Köylüce nihilistlikle yok ya bu resim zaten uydurma, #Svastika kelimesi de #Sanskritçe demeden pozitif şüphe ile sorgulamak lazım. Acaba nedir?)
ANSİKLOPEDİLER ŞÖYLE DER: #Svastika, 卐 ("sağa bakan" veya "saat yönünde") veya 卍 ("sola bakan", "saat yönünün tersinde" veya "#sauvastika") sembollerine denebilir. Svastika sembolü, Avrasya kültürlerinde antik bir dinî ikonadır.
#Hinduizm, #Budizm ve #Jainizm de dahil olmak üzere, Hint dillerinde kutsallık ve ruhsallık sembolü olarak kullanılır.
Batı dünyasında da sağa bakan versiyonu, 1930’larda Nazi sembolizmi ve Arî ırkının bir simgesi hâline gelene kadar uğurluluk ve iyi şans sembolü olarak görülüyordu.