Yiyip içecek şey. Maddi mânevi ihtiyaca lâzım nimet. Allah'ın herkese lütuf ve kısmet ettiği ve bekaya sebeb olan nimet. (Rızk-ı helâl, iktidar ile alınmadığına, belki iftikara binaen verildiğine delil-i kat'i; iktidarsız yavruların hüsn-ü maişeti ve muktedir canavarların dik-ı mâişeti; hem, zekâvetsiz balıkların semizliği ve zekâvetli, hileli tilki ve maymunun derd-i maişetle vücutça zaifliğidir. Demek rızık, iktidar ve ihtiyar ile mâkusen mütenasiptir. Ne derece iktidar ve ihtiyarına güvense, o derece derd-i maişete mübtelâ olur. S.) (Rızk ise; hayattan sonra ni'metlerin en büyük bir hazinesi ve şükür ve hamdin en zengin bir menbaı ve ubudiyet ve dua ve ricaların en cem'iyetli bir mâdeni olmasından, suret-i zâhirede müphem ve tesadüfe bağlı gibi gösterilmiş. Tâ her vakit Rezzak-ı Kerim'in dergâhına iltica ve rica ve yalvarmak ve hamd ve şükür şefaatiyle rızk istemek kapısı kapanmasın. Yoksa muayyen olsa idi, mâhiyeti bütün bütün değişecekti. Şâkirane, minnetdarane ricalar, dualar, belki mütezellilâne ubudiyet kapıları kapanırdı. Ş.) ($ sarahatiyle; ummadığı tarzda yaşayacak kadar rızkını bulacak. Çünki şu âyet taahhüd ediyor. Evet, rızk ikidir: Biri hakiki rızktır ki, onunla yaşıyacak. Bu âyetin hükmü ile o rızk, taahhüd-ü Rabbanî altındadır. Beşerin su-i ihtiyarı karışmazsa, o zarurî rızkı her halde bulabilir. Ne dinini, ne namusunu, ne izzetini feda etmeğe mecbur olmaz.İkincisi: Rızk-ı mecazîdir ki, su-i istimâlât ile hâcât-ı gayr-ı zaruriye hâcât-ı zaruriye hükmüne geçip, görenek belâsiyle tiryaki olup, terkedemiyor. İşte bu rızk, taahhüd-ü Rabbanî altında olmadığı için, bu rızkı tahsil etmek, hususan bu zamanda çok pahalıdır. R.N.)
Allahü teâlâ tarafından canlılara, beslenmeleri, barınmaları ve yaşayabilmeleri için gönderilen, verilen her şey. Buna göre yenilecek, içilecek şeyler, giyilecekler, ev, ev eşyâsı hep rızıktır.
Bütün canlıların rızkını Allahü teâlâ gönderir, verir. Kur’ân-ı kerîmde meâlen; “Yeryüzündeki her canlının rızkını Allahü teâlâ elbette gönderir.” (Hûd sûresi: 6) buyrulmaktadır. Allahü teâlâ rızkı dilediğine çok, dilediğine az verir. Râzı olduğu, beğendiği kullarının rızıklarını ummadıkları yerden gönderir. Veheb ibni Verd; “Rızık için üzülürsem, kendimi Müslüman bilmem.” buyurmaktadır. Rızık, maaşa, mala, çalışmaya bağlı değildir. İnsanın rızkı ezelde takdir ve tâyin edilmiştir. Malı mülkü çok da olsa kimse takdir edilenden fazlasını yiyemez. Nice zenginler vardır ki, rahatsızlıkları sebebiyle yalnız belli şeyleri yiyip kullanabilmektedirler. Şeker hastasının şeker ve benzer şeyleri yiyememesi böyledir. Bunun için rızık değişmez, azalmaz, çoğalmaz ve zamânından geri kalmaz. İnsan rızkını aradığı gibi, rızık da sâhibini arar. Kimse kimsenin rızkını yiyemez. Bütün bunlara rağmen Allahü teâlâ emrettiği için çalışmak lâzımdır. Çünkü Allahü teâlânın işleri, sebepler altında tecellî eder, meydana gelir. Allahü teâlânın âdet-i ilâhiyesi, ilâhî kânunu böyledir. Fakat sebeplere yapışıldığında, rızık elde edilmeyebilir. Allahü teâlâ rızkı sebepler olmadan da gönderebilir.
Ehl-i sünnete göre haram da rızıktır. Fakat Allahü teâlânın harama rızâsı olmadığından haram yiyen mesûl olur. Bir kimse Allahü teâlâ emrettiği için çalışır, rızkını helâl yoldan ararsa, ezelde taktir edilen belli rızkına kavuşur. Bu rızık ona bereketli olur. Bu çalışmaları için sevap kazanır. Rızkı verenin Allahü teâlâ olduğunu düşünerek O’na şükretmek her Müslümanın vazîfesidir. Kur’ân-ı kerîmde meâlen; “Allahü teâlânın size verdiği helal, temiz rızıklardan yiyin. Allahü teâlânın nîmetlerine şükredin.” (Nahl sûresi: 114) ve; “Bana tâatle (beğendiğim işleri yapmakla) şükredin, günâh işleyerek bana nankörlük etmeyin.” (Bakara sûresi: 152)
Eğer rızkını haramdan, Allahü teâlânın yasak ettiği yerlerden ararsa, yine ezelde ayrılmış olan belli rızkına kavuşur, fakat bu rızık ona hayırsız, bereketsiz olur. Haramdan olan rızkına kavuşmak için kazandığı günahlar hem dünyâda hem de âhirette onun felâketine sebep olur.
[]
Ad[]
Anlamlar
- [1] rızık veren Allah.
Yazılışlar
- رازق
Köken
- [1]
Köken