Sarımsak

→ Başlığın diğer anlamları için Sarımsak (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Sarımsak
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Bitkiler (Bitkiler) Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular) Sınıf: Liliopsida (Bir çenekliler) Takım: Asparagales Familya: Alliaceae Cins: Allium Tür: A. sativum
Binominal adı
Allium sativum Linnaeus

Şablon:Sarımsak bakımız

Sarımsak (Allium sativum), Alliaceae familyasına dahil olan, Allium cinsinden bir soğanlı bitki türü. 25-100 cm yüksekliğe kadar boy atar. Yapraklarında, saplarında ve toprak altındaki soğanında kokulu bir yağ bulunur.

Sarımsak yıllık bir bitkidir. Soğan, yabani soğan, zambak ve pırasa ile akraba olan sarımsak doğada yabani ortamda yetişmez. Tarih boyunca bir kültür bitkisi olduğu, olasılıkla güneybatı Asya'da doğada yetişen Allium longicuspis türünden türetilmiş olduğu düşünülmektedir.

Sıklıkla "sarmısak" olarak da anılan sarımsağın en iyi kaliteye sahip olanı, germanyum ve selenyum bakımından zengin topraklarda yetişir.

Türkiye'de sarımsak üretiminin en yoğun yapıldığı yer Kastamonu ilinin Taşköprü ilçesidir. Dünyanın en kaliteli sarımsağı burada yetişir. Raf ömrü uzun tadı ve kokusu keskindir. Burada yetişen sarımsaklar bir yıl süreyle soğuk hava depolarına ihityaç duyulmadan saklanabilmektedir.

İçerik

Sarımsak başında % 84.09 su, %13.38 organik madde, %1.53 inorganik madde içerir. İçeriğinde ayrıca, 33 çeşit kükürt bileşiği, 17 çeşit aminoasit (bunlara vücut tarafından doğrudan sentezlenmeyip, gıdalarla alınması gereken aminoasitlerin tümü dahildir), germanyum, çinko, A, B1 ve C vitaminleri bulunmaktadır.

Şifa özellikleri

Sarımsağın, çiğ halde veya yağının, mikroorganizmalar üzerine antibiyotik etkiye sahip olduğu, antiviral, antifungal, antiprotozoon, antiparazitik ve antibakteriyal özellikleri üzerinde durulmaktadır. Bunun yanı sıra antiseptik işlevi, grip, nezle, ses kısıklığı, astım rahatsızlıklarına, bademcik, romatizma ve eklem enfeksiyonlarına, öksürük ve bronşite iyi geldiği ön plana çıkarılmaktadır. Terletici etkisi nedeniyle ateş düşürülmesine yardımcı olur.

Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirici ve hücre koruyucu etkisini destekler bazı bilimsel bulgular mevcuttur. Bu etkinin HIV virüsü ve menenjit ile mücadeleye yansıtıldığı tecrübeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kardiyovasküler sistemi güçlendirmesi, bunun da serum kolesterol seviyeleri ve trigliserit oranları üzerinde etkisi sözkonusudur. Trombositlerin damar içinde pıhtılaşmasını engelleyici etkisiyle, damar tıkanıklıklarından kaynaklanan rahatsızlıklara karşı rol oynar. Sarımsak ayrıca tansiyonu ve kan şekerini de dengeleyicidir.

Sarımsak içeriği
Phytochemicals	Nutrients
Allicin	Kalsiyum
Beta-carotene	Folat
Beta-sitosterol	Demir
Caffeic acid	Magnezyum
Chlorogenic acid	Manganez
Diallyl disulfide	Fosfor
Ferulic acid	Potasyum
Geraniol	Selenyum
Kaempferol	Çinko
Linalool	Vitamin B1 (Thiamine)
Oleanolic acid	Vitamin B2 (Riboflavin)
P-coumaric acid	Vitamin B3 (Niacin)
Phloroglucinol	Vitamin C
Phytic acid
Quercetin
Rutin
S-Allyl cysteine
Saponin
Sinapic acid
Stigmasterol
Alliin
Source: Balch p 97

Sarımsağın bilimsel olarak faydaları şöyle sıralanabilir:

• Sigaranın zararlı etkilerini azaltır.
• Zehirlenmeye karşı etkilidir.
• Kandaki şeker miktarını dengeler, şeker hastalığına karşı en iyi doğal ilaçtır.
• Kansere karşı en şifalı bitkidir.
• Kan pıhtılaşmasını önler.
• Damar sertliğini azaltır.
• Vücuttan sivrisinek ve böcekleri uzaklaştırır.
• Sinir sistemini ve kan dolaşımını düzenler.
• Gribi ve nezleyi önler.
• Güç ve enerji verir, dinç hissettirir.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Tansiyonu düşürür.
• Cinsel gücü artırır.
• Diğer bitkilerden 58 kat fazla kalsiyum içerir.

Belirtilen etki alanlarının uzman tıbbi görüş ve gözetimden kopukluk içine düşülmeksizin değerlendirilmesi ile, sağlığa çok çeşitli yararları bulunan bir bitkidir.

Yemek malzemesi

Sarımsak içindeki allisin bileşiğinden kaynaklanan özgün ve ağır bir kokuya sahiptir. Bu koku pişirme ile kısmen giderilebilir. Kokusu giderilmiş olan sarımsak yağı, tozu veya kapsülleri de piyasada mevcuttur.

İbn-i Sina şifa kitaplarında sağlıkla ilgili birçok farklı paylaşımlarda bulundu. Nitekim sarımsak tüketimi ile ilgili de uyarıda bulundu. Ünlü hekimin uyarısı, 'meğer yıllardır sarımsağı yanlış tüketiyormuşuz' bile dedirtebiliyor. İbn-i Sina yüzyıllar öncesinden sarımsak tüketimi ile ilgili uyarıda bulundu. Ünlü hekimin uyarısında, sarımsağın közlenmesi gerektiği ortaya çıktı. Nitekim İbn-i Sina, sarımsağın faydalarının tam olarak elde edilebilmesi için közlenmesi gerektiğini belirtti. İbn-i Sina'nın yüzyıllar öncesinden önerdiği közlenmiş sarımsak, içeriğindeki antibiyotik oranını adeta ikiye katlayabiliyor. Bunun yanı sıra ısıya bağlı olarak artabilen antibiyotik, vücuttaki kanı yağlardan arındırabiliyor.

Ayrıca kötü kolesterol seviyesinin düşmesinde faydalı olabiliyor. Bunun sonucunda da kalp ve damarların daha sağlıklı çalışmasında etkili olabiliyor. İbn-i Sina'nın önerilerinde yer alan közlenmiş sarımsak pek çok farklı fayda sağlayabiliyor. Nitekim söz konusu faydalardan bazıları şu şekilde; · Kan dolaşımını dengeleyerek kalp ritminin düzenlenmesi konusunda faydalı olabilir. · Vücuttaki iltihap ve enfeksiyona karşı yararlı olabilir. · Kabızlık problemine karşı faydalı olabilir. Dikkat: İbn-i Sina'nın da önerdiği közlenmiş sarımsak dikkatli tüketilmeli. Nitekim alerji etkisi oluşabilecek veya farklı bir sağlık rahatsızlığı oluşma ihtimali bulunan kişilerin uzman bir doktora danışarak tüketmeleri önerilir. · İbn-i Sina'nın da önerdiği közlenmiş sarımsak, kalp ritminin düzgün çalışmasına ve vücut sisteminde sinir hücrelerinin daha verimli olmasına etki edebilir

Yan etkileri

Sarımsağın aşırı tüketiminin bazı yan etkileri olabilir. Sarımsağın yapısında yüksek oranda kükürt bileşikleri bulunması bir takım alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Ayrıca, aşırı miktarlarda çiğ sarımsak tüketimi, sindirim sırasında bağırsak gazlarına ve bağırsak mukozasındaki normal floranın zarar görmesine de neden olabilir.

İbni Sina ve Sarımsak kullanımı

Sarımsağı yıllarca yanlış tüketmişiz: Faydalarını yerle bir ediyor

İbn-i Sina yüzyıllar öncesinden sarımsak hakkında uyarıda bulundu. Ünlü hekimin uyarısı, 'meğer yıllardır sarımsağı yanlış tüketiyormuşuz' bile dedirtebiliyor.

Çünkü İbn-i Sina'nın sarımsakla ilgili olan tavsiyesi, sarımsağın faydalarını artırabiliyor.

Ayrıca kötü kolesterol seviyesinin düşmesinde faydalı olabiliyor. Bunun sonucunda da kalp ve damarların daha sağlıklı çalışmasında etkili olabiliyor. İbn-i Sina'nın önerilerinde yer alan közlenmiş sarımsak pek çok farklı fayda sağlayabiliyor. Nitekim söz konusu faydalardan bazıları şu şekilde; · Kan dolaşımını dengeleyerek kalp ritminin düzenlenmesi konusunda faydalı olabilir. · Vücuttaki iltihap ve enfeksiyona karşı yararlı olabilir. · Kabızlık problemine karşı faydalı olabilir. Dikkat: İbn-i Sina'nın da önerdiği közlenmiş sarımsak dikkatli tüketilmeli. Nitekim alerji etkisi oluşabilecek veya farklı bir sağlık rahatsızlığı oluşma ihtimali bulunan kişilerin uzman bir doktora danışarak tüketmeleri önerilir. · İbn-i Sina'nın da önerdiği közlenmiş sarımsak, kalp ritminin düzgün çalışmasına ve vücut sisteminde sinir hücrelerinin daha verimli olmasına etki edebilir.

Antioksidan özellikleri

Sarımsak, antioksidan bileşenler içerir. Antioksidanlar, vücudu serbest radikallerin zararlı etkilerinden korur ve kanser gibi birçok hastalığa karşı koruyucu olabilir

bağışıklık sistemini güçlendirme özelliği

Sarımsak, bağışıklık sistemini güçlendirdiğine inanılan bileşenler içerir. Soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyonlara karşı direnci artırabilir

antibakteriyel ve antiviral özelliği

Sarımsağın içerdiği bileşenler, bakteri ve virüslere karşı etkili olabilir. Bu nedenle, hafif enfeksiyonları önlemeye ve tedavi etmeye yardımcı olabilir

kanser önleme özelliği

Bazı araştırmalar, sarımsağın kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebileceğini ve kanseri önleme potansiyeline sahip olabileceğini göstermiştir. Ancak, daha fazla araştırma gereklidir

kemik sağlığını etkilemesi

Sarımsak, kemik sağlığını destekleyebilecek mineral ve antioksidanları içerir. Bu, osteoporoz gibi kemik hastalıklarını önlemeye yardımcı olabilir

Cilt sağlığına etkisi

Sarımsak, ciltteki bazı sorunları hafifletebilecek antienflamatuar ve antimikrobiyal özelliklere sahip olabilir

kan şekerini düzenleme

Bazı araştırmalar, sarımsağın kan şekerini düzeltebileceğini ve tip 2 diyabet riskini azaltabileceğini öne sürmektedir

zihin sağlığı ve antienflamatuar özelliği

Sarımsak, zihinsel fonksiyonları ve hafızayı destekleyebilecek antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahip olabilir

Dış bağlantılar

• Sarımsak Yağının Faydaları

Dosya:Commons-logo.svg Wikimedia Commons'da Sarımsak ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Dosya:Wikispecies-logo.svg Wikispecies'de Sarımsak ile ilgili taksonomi bilgileri bulunur.