Savaş Muharebe C.: Muharebât Harbetmek. Karşılıklı cenk. Cidal.
Muharebat Muhârebe. C. (Harb. den) Harpler, muhârebeler. Harbetmeler, savaşmalar.
Savaş geniş kişi toplulukları arasında meydana gelen genel anlamıyla ileri derecede şiddet içeren olay çarpışma çatışmadır. Soğuk savaş gibi politika temelli savaşlar olsa da savaş kelimesi silahlı kitlesel muharebe olarak kullanılır. Barış kelimesinin zıt anlamlısıdır ve her kullanımında görüş ya da çıkar çatışması içerir.
Savaş hakkında genel kanı iki ya da daha fazla sayıda grubun arasında meydana gelen silahlı mücadele olmasıdır. Kullanılan silahlara gruplara ve yerlere göre değişen isimlerin bazıları: Nükleer savaş soğuk savaş meydan savaşı iç savaş psikolojik savaş din savaşı (ör:cihad haçlı) dünya savaşıdır.
Günümüzde savaş Birleşmiş Milletler cemiyeti tarafından bazı temellere ve kurallara dayandırılmıştır. Geçmişte yapılan savaşların aksine günümüzdeki savaşlarda özellikle sivillerin öldürülmesini engellemek ülke ya da kitleleri yok etmektense onları güçsüz bırakmak güdülmektedir. Ancak buna rağmen günümüzde trajediler yaşanmaya devam etmektedir.1990'lı yıllarda Kuzey Afrikayı sömürgeleştirme amacıyla çıkarılan iç savaşlarda ve kabile savaşlarında 1 milyonun üzerinde insan ölmüştür. Gene günümüzde ABD'nin 2003 Mart ayında başlattığı Irak işgalinde 2006 yılı Aralık ayı itibariyle 700.000 kişinin öldüğü öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Sadece bu rakamlar bile savaşın ölüm ve kan üretmekteki vahşetini görmeye yetmektedir.
Bunun yanında Afganistan işgali Körfez savaşı'yla ABD'nin sömürgeleştirme politikasını sürdürmesi tarih boyunca yaşanmış olan "güçlü olanın zulmü"nü günümüzde de gözler önüne sermektedir. Maalesef insanlık tarihi savaşlarla doludur. Yapılan tüm barış antlaşmaları da yapılacak olan diğer savaşlar için bir ara vermegüç toplama niteliği taşımaktadır.
En çok insanın öldüğü savaşlar
60000000–72000000 - II. Dünya savaşı (1939–1945)
30000000–60000000 - Moğol istilası (13. Yüzyıl)
25000000 - Mançular ile Ming Hanedanı (1616–1662)
20000000–70000000 - I. Dünya Savaşı (1914–1918)
20000000 - Taiping Ayaklanması Qing hanedanı
20000000 - II.Sino Japon Savaşı (1937–1945)
10000000 - İlkbahar ve Sonbahar Dönemi devletleri Qing hanedanı (475 MÖ-221 MÖ)
7000000 - 20000000Timur'un yaptığı savaşlar (1360-1405)
5000000–9000000 - Rusya İç Savaşı(1917–1921)
5000000 - II. Menelik'in yaptığı savaşlar (1882- 1898)
Savaş, Yunan atasözüne göre, "Yok ettiğinden daha fazla kötü insan ortaya çıkardığı için berbattır", Sokrates'e göre, "Kötüyü iyiye yeğlemek insan doğasında yoktur ve bir insan iki kötüden birini seçmeye zorlandığında, kimse azını seçmek varken çoğunu seçmeyecektir." Büyük Larousse savaşı, "Uluslar veya aynı ülkelerdeki iki teşkilatın (iç savaş) arasında, başka bir yolla elde edemediği şeyi kuvvet zoruyla almak, istediklerini kabul ettirmek ve başkasının isteklerine boyun eğmemek amacıyla girişilen kuvvet denemesi" olarak tanımlar.
Günümüz akademisyenleri de savaşın, politik ilişkilerin başka araçların desteği ile sürdürülmesinden başka bir şey olmadığına işaret eder. Akademisyenler, "Savaşlar insan öldürmek için değil, kaynakları, hammaddeleri ve pazarları ele geçirmek için, başka bir deyişle kar için yapılır. Kar eksenli bir iç politikanın dışa yansıması da kar amaçlı olacaktır. Savaş, politikanın bir parçası olmaktan kurtulamaz. Politika beyindir, savaş sadece bir alettir, yoksa tersi değil. Bu durum itibariyle savaşın hiçbir zaman öz yasaları olamaz, dilbilgisi, mantığı olamaz. Politika bugün de eline kalem yerine, ikna yerine silahları almıştır. Suçlanması gereken savaşın etkileri değil, politikacılardır" der.
SAVAŞIN DOĞASI VE TARİHÇESİ
Tarihte bilinen ilk savaşın Adem peygamberin oğulları Habil ile Kabil arasında başladığını görüyoruz.
Batı düşünce tarihinde savaşı evrene egemen bir güç olarak ilk kez dile getiren Herakleitos olmuş. Ona göre, savaş evrensel döngüyü sağlar ve olmazsa oluş durur. Savaş her şeyin kralı, babasıdır. Hegel ise savaşı tarihe özgü olarak görür. Darwin, savaşı canlılar dünyasında hayat savaşı ya da var olma savaşı olarak ele alır. Darwin, var olma savaşı genel terimini, "Birbiriyle iç içe olan bu anlamlarda kolaylık olsun diye kullanıyorum. İnsan, bitki ya da hayvan olsun savaş, varlığı sürdürme adına yapılır. Çünkü doğadaki denge ve ölçü savaşla sağlanmaktadır. Böyle olmasaydı doğadaki bir canlı geometrik çoğalım prensibine dayanarak tüm doğaya hakim olurdu. Savaş, canlı doğada türün ve bireyin varlığını koruyup, sürdürmesi amacıyla vardır. Bu bağlamda artık yaşama ve var olma savaşı söz konusudur. Yaşama savaşı aynı türün bireyleri arasında, ayrı türlerin bireyleri arasında ve doğaya karşı yapılmaktadır. Yaşama savaşı, birlikte var olmak için vardır. Yaşama savaşı, en uygun en yetkin olanların kalmasını sağladığı için canlı doğadaki gelişme için vardır."
İLK TOPLUMLAR VE SAVAŞ
Tarihte, özellikle alt düzeylerdeki toplumlarda savaş ne merkezi olarak örgütlenebiliyor ne de değişmez şefler tarafından yönetilebiliyordu. Nispeten seyrek yapılıyordu. Çok insan öldürmeyi de amaçlamıyordu. Oysa uygar dünyada savaşlar kurumsallaştırılmış, değişmez şeflerce üretilir ve örgütlenir hale gelmiş. D. Pilbeam, arasıra görülen düşmanlıklara karşın avcı bir toplumun önderleri arasında kaba güçten çok örnek olmanın oynadığı rolü veya savaşın bulunmadığını karşılıklı cömertlik ile işbirliğinin oynadığı ana rolü vurgulamaktadır. Yapılan araştırmalardan, ilkel toplumlarda çatışmalardan bahsedilip, savaşın olmadığı anlaşılıyor ve savaşın bazı özellikleri şekilleniyor. Savaşın bazı özellikleri, "İş bölümü ve işbirliğinin yüksek oluşu, sınıf sistemi ve bu sistemin yoğunluğu, grupların gruplarla veya fiziki çevre ile arasındaki dengenin kararlılığı" olarak ortaya çıkıyor.
DAKİKADA 1.9 MİLYON DOLAR ASKERİ HARCAMA
Bugün dünyada, sadece bir dakikalık askeri harcamaya 1.9 milyon dolar ayrılıyor ve bu miktar harcanıyor. Yani herhangi bir yerde 2 saatlik zamanda 230 milyon dolar silahlanmaya gidiyor. Sadece yere döşeli mayınlardan haftada 800 kişi ölüyor. 2 saatlik zaman diliminde dünyanın değişik yerlerinde 10 insan patlayan mayınla ölüyor. Şimdiye kadar gerçekleşen savaşlarda dünyada milyarlarca insanın öldüğü biliniyor. Yine açıklamalara göre, savaş çığırtkanlığı yapılarak beyinler yönlendiriliyor. Yapılan manüplasyonlar, savaşı haklı hale getiriyor. 2023 dergisinde yer alan bilgilere göre, parasal gücü elinde bulunduran ülkelerin manüplasyon yoluyla dünyaya hakim olmaya çalıştığına değinilirken, kişinin kendi iradesiyle bunlardan kurtulabileceğine, topyekun de ülkelerin idarecilerinin devreye girmesiyle yönlendirilemeyeceğine değiniliyor.
Dünya Bankası istatistiklerinde 1995 yılında 622 bin olarak gözüken asker sayısını 2004 yılında 5 milyon 564 bine çıkardığı belirtilen Vietnam hariç tutulduğunda, son 10 yılda dünyadaki asker sayısı yüzde 8.3 oranında azaldı. Vietnam hariç 1995 yılında 29.6 milyon olan dünyadaki asker sayısı 2004 yılında 27.1 milyona indi. Buna karşılık 1995 yılında yüzde 2.4 olan dünya ülkelerinin askeri harcamalarının dünya milli gelirlerine oranı 2004 yılında yüzde 2.5'e çıktı. Dünyadaki toplam kamu harcamalarının 2004 yılında yüzde 10.9'u askeri harcamalar için yapıldı. Dünya milli geliri 2004 yılında 49 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Buna göre Dünya savunmaya her yıl 1 trilyon dolardan fazla harcama yapıyor.
Dünyanın en fazla askere sahip ülkesi 5 milyon 564 binle Vietnam. Bu ülkeyi 3 milyon 755 bin askerle dünyanın en fazla nüfusa sahip ülkesi olan Çin izliyor. Hindistan 2 milyon 617 bin kişiye çıkardığı asker sayısıyla üçüncü sırada yer alırken, Rusya ve ABD'nin son yıllarda önemli ölçüde asker azalttığı dikkat çekiyor. Rusya 1995 yılında 1 milyon 800 bin olan asker sayısını 1 milyon 452 bine, ABD ise 1 milyon 636 binden 1 milyon 473 bine indirdi. Kuzey Kore ise bu dönemde asker sayısını 1 milyon 295 bine kadar çıkardı. Bu ülkeleri, 921 binle Pakistan, 798 binle Mısır, 696 binle Kore, 687 binle Brezilya ve 616 binle Türkiye izliyor.
ABD'yi yeniden savaşa odaklanmış ülke haline getiren George W. Bush, bu yılın eylül ayından itibaren uygulanacak 2008 bütçesinde askeri harcamalara toplam olarak 716.5 milyar dolar ayrılmasını talep etti. Bu rakamın 481.4 milyar doları genel savunma bütçesi için, 235.1 milyar doları da Irak ve Afganistan'daki savaş için isteniyor.
Bush genel savunma bütçesinde % 11.3 artış öngörürken sivil harcamalarda istenen artış % 1'de kaldı. Devletten daha iyi eğitim ve sağlık hizmeti bekleyen Amerikalılara hiçbir şey vaat etmeyen bu bütçe Bush'a büyük deksek sağlayan silah endüstrisinin ise bir kez daha yüzünü güldürdü. Bush'un talep ettiği 481 milyar dolarlık genel savunma bütçesi, 2007 dolarına indirgenmiş rakamlarla, Johnson'un 1968'de Vietnam savaşını sürdürmek için talep ettiği 428 milyar dolarlık bütçeden de, Reagan'ın 1985'te Soğuk Savaş'ı kazanmak için talep ettiği 453 milyar dolarlık bütçeden de fazla. Bu muazzam bütçeye Irak ve Afganistan savaşları için öngörülen savaş harcamalarını da eklediğimizde ABD'nin nasıl çılgınca bir silahlanma yarışına giriştiği daha iyi anlaşılıyor.
DÜNYANIN SAVAŞ RAPORLARI
-Dünyada 5 bin 600 yılda toplam 15 bin 500'ün üzerinde bölgesel ya da ulusal savaş yaşandı, 3,7 milyar insan öldü.
-1. Dünya Savaşı'nda ölen her 100 kişiden 14'ü, 2. Dünya Savaşı'nda ölen her 100 kişiden 70'i, 1990'lardaki savaşlarda ölen 100 kişiden 90'ı sivildi.
-1945-1992 yılları arasında gerçekleşen 149 savaşta 23 milyondan fazla insan öldü. Bunun yalnızca 3 milyonunu askerler oluşturdu. Bilinen o ki, savaşlarda genellikle 1 askerin ölümüne karşılık 1 sivil doğrudan, 14-15 sivilse açlık, susuzluk, bulaşıcı hastalıklar gibi nedenlerden ölmektedir.
-Birinci Dünya Savaşı 50 milyon kişinin ölmesine, 90 milyon kişinin de sakat kalmasına yol açtı.
-Son 10 yıldaki savaşlarda 2 milyon çocuk öldü. 6 milyon çocuk sakat kaldı. 12 milyon çocuk evsiz, 1 milyondan fazla çocuk anasız-babasız kaldı. 10 milyon çocuk psikolojik sarsıntı geçirdi ve on binlerce çocuk tecavüz ve işkenceye uğradı.
-Balkan savaşında Bosna'da 20 bin kadına tecavüz edildi.
-Körfez Savaşı'nda ABD müttefiki devletler, Irak-Kuveyt sınırına ve Basra kenti etrafına 1 milyon, Balkan Savaşları'nda da 64 ülkede 110 milyon patlamamış kara mayınının üzerine basacak insanları beklediği biliniyor.
-Dünyada bugün 500 bini bilim adamı olmak üzere 15 milyon kişi silah ve silah geliştirme endüstrisinde çalışıyor.
-Büyük bölümü Rusya ve ABD tarafından olmak üzere silah üreticisi ülkeler toplam 19.1 milyar dolarlık silah ihraç etti. Rusya 6.2 milyar dolarla en fazla silah satan ülke oldu. En fazla silahı 2.4 milyar dolarla Hindistan ve 2.2 milyar dolarla Çin aldı. Yunanistan 1.4 milyar dolarla üçüncü oldu. Türkiye son beş yılda 1 milyar dolar azaltarak 418 milyon dolara indirdiği silah alımıyla 10'unculuğa indi.
[]
Ad[]
: [1] [[veldslag#
|veldslag]] (af)
- Şablon:De: [1] Schlacht (de), Krieg (de) e.
- Şablon:Sq: [1] [[betejë#Şablon:Sq|betejë]] (sq)
- Arapça: [1] معركة (ar)
: [1] [[nuwasiña#Ay. Kamer. قمر. Moon. Kamer Suresi/Elmalı Orijinalx Tercümeleri Kamer Hilal Hilal. Cressent. حلال Ramazan ve Kurban Bayramı hilalin görülmesi ile başlar.Ruyet-i hilal. Dolunay Fool moon. Bedir. Talaal bedru x
|nuwasiña]] (ay)Ay. Kamer. قمر. Moon. Kamer Suresi/Elmalı Orijinalx Tercümeleri Kamer Hilal Hilal. Cressent. حلال Ramazan ve Kurban Bayramı hilalin görülmesi ile başlar.Ruyet-i hilal. Dolunay Fool moon. Bedir. Talaal bedru x - Şablon:Br: [1] [[emgann#Şablon:Br|emgann]] (br), [[kad#Şablon:Br|kad]] (br)
- Şablon:Bg: [1] битка (bg), сражение (bg)
- Şablon:Cs: [1] bitva (cs)
- Şablon:Da: [1] slag (da), kamp (da), strid (da)
- Şablon:Eo: [1] [[batalo#Şablon:Eo|batalo]] (eo), [[lukto#Şablon:Eo|lukto]] (eo), [[duelo#Şablon:Eo|duelo]] (eo)
- Şablon:Et: [1] lahing, võitlus (et)
- Farsça: [1] [[جنگ , درگیری#Farsça|جنگ , درگیری]] (fa)
- Şablon:Fi: [1] taistelu (fi)
- Şablon:Fr: [1] bataille (fr)
- Şablon:Cy: [1] [[brwydr#Şablon:Cy|brwydr]] (cy), [[cad#Şablon:Cy|cad]] (cy)
- Şablon:Gl: [1] [[batalla#Şablon:Gl|batalla]] (gl), [[combate#Şablon:Gl|combate]] (gl)
- Şablon:Nl: [1] oorlog (nl) e.
- Şablon:Hr: [1] bitka (hr)
- Şablon:Hi: [1] [[संग्राम#Şablon:Hi|संग्राम]] (hi), [[समर#Şablon:Hi|समर]] (hi), [[युद्ध#Şablon:Hi|युद्ध]] (hi), [[लड़ाई#Şablon:Hi|लड़ाई]] (hi), [[जंग#Şablon:Hi|जंग]] (hi)
- Şablon:He: [1] קרב (he)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
- (İngilizce): [1] [[battle#(İngilizce)|battle]] (en), [[war#(İngilizce)|war]] (en)
- Şablon:Ga: [1] [[cath#Şablon:Ga|cath]] (ga)
- Şablon:Es: [1] batalla (es)
- Şablon:Sv: [1] slag (sv)
- (İtalyanca): [1] battaglia (it)
- Şablon:Ca: [1] batalla (ca)
- Şablon:Ko: [1] 전투, 싸움, 투쟁 (ko)
- Şablon:La: [1] pugna (la), proelium (la), acies (la)
- Polonya Bayrağı Polonya: [1] bitwa (pl)
- Şablon:Lt: [1] [[mūšis#Şablon:Lt|mūšis]] (lt)
: [1] csata (hu)Hu- Hü- Huve - Hüve -Hüviyet- Ya - Yâ -Yahu . HÜVE NÜKTESİHu Hu - Hû Yahu Ya hu - Ya Hû - Ya hû - Yahoo Huve Huve. Hüve. Huvallah . Huvallah/HAT. Huvallahullezi. HÜVE NÜKTESİ. Ya huve Ya huve - Ya hüve - YaHoWaH -Yahova şahitleri Huvallah Huvallah - Huvallahullezi Huve - Ya - He - Vav - - Şablon:Mt: [1] [[battalja#Şablon:Mt|battalja]] (mt)
- Şablon:Pt: [1] batalha (pt)
- Şablon:Ro: [1] bătălie (ro)
- Şablon:Ru: [1] бой (ru), сражение (ru), битва (ru), † рать (ru)
- Şablon:Sr: [1] битка (sr)
- Şablon:Sk: [1] bitka (sk), boj (sk)
- Şablon:Uk: [1] [[битва#Şablon:Uk|битва]] (uk)
- : [1] μάχη (el)
|}
|}fr:ehemmiyet
[]
Ad[]
Durum Tekil Çoğul Yalın savaş savaşlar Belirtme (-i) savaşı savaşları Yönelme (-e) savaşa savaşlara Bulunma (-de) savaşda savaşlarda Çıkma (-den) savaşdan savaşlardan Tamlayan savaşın savaşların - [1] Köken savmak
- [1] cenk
- [1] barış
- soğuk savaş
- Azerice: [[müharibə#Azerice|müharibə]] (az)
- Azerice: [[muharibə#Azerice|muharibə]] (az)
- Azerice: [[hərb#Azerice|hərb]] (az)
- Azerice: [[dava#Azerice|dava]] (az)
- Türkmence: [[uruş#Türkmence|uruş]] (tk)
- Şablon:Krc: [[uruş#Şablon:Krc|uruş]] (krc)
- Eski Türkçe: tokış (tr)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
|}
|}- Şablon:De: [1] Krieg (de)
- Şablon:Sq: [1] [[luftë#Şablon:Sq|luftë]] (sq)
- Şablon:Eu: [1] [[gerra#Şablon:Eu|gerra]] (eu)
- Şablon:Bs: [1] rat (bs)
- Şablon:Br: [1] [[brezel#Şablon:Br|brezel]] (br)
- Şablon:Cs: [1] válka (cs)
- Şablon:Da: [1] krig (da)
- Şablon:Eo: [1] [[milito#Şablon:Eo|milito]] (eo)
- Şablon:Et: [1] sõda (et)
- Şablon:Fi: [1] sota (fi)
- Şablon:Fr: [1] guerre (fr), conflit (fr)
- Şablon:Cy: [1] [[rhyfel#Şablon:Cy|rhyfel]] (cy)
- Şablon:Gl: [1] [[guerra#Şablon:Gl|guerra]] (gl)
- Şablon:Gn: [1] [[ñorãirõ#Şablon:Gn|ñorãirõ]] (gn), [[guarini#Şablon:Gn|guarini]] (gn), [[marandeko#Şablon:Gn|marandeko]] (gn), [[marambota#Şablon:Gn|marambota]] (gn), [[marambe#Şablon:Gn|marambe]] (gn)
- Şablon:Hr: [1] rat (hr)
- Şablon:Nl: [1] oorlog (nl)
- (İngilizce): [1] [[war#(İngilizce)|war]] (en), [[warfare#(İngilizce)|warfare]] (en)
- Şablon:Ga: [1] [[cogadh#Şablon:Ga|cogadh]] (ga)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
- Şablon:Es: [1] guerra (es), conflagración (es), contienda (es)
- Şablon:Sv: [1] krig (sv)
- (İtalyanca): [1] guerra (it)
- Şablon:İs: [1] ófriður (is)
- Şablon:Ca: [1] guerra (ca), contesa (ca), conflagració (ca)
- Şablon:Qu: [1] [[jatun tinku#Şablon:Qu|jatun tinku]] (qu)
- Kurmanci: [1] şer
- Şablon:La: [1] bellum (la)
- Polonya Bayrağı Polonya: [1] wojna (pl)
- Şablon:Mas: [1] [[enjore#Şablon:Mas|enjore]] (mas)
: [1] háború (hu)Hu- Hü- Huve - Hüve -Hüviyet- Ya - Yâ -Yahu . HÜVE NÜKTESİHu Hu - Hû Yahu Ya hu - Ya Hû - Ya hû - Yahoo Huve Huve. Hüve. Huvallah . Huvallah/HAT. Huvallahullezi. HÜVE NÜKTESİ. Ya huve Ya huve - Ya hüve - YaHoWaH -Yahova şahitleri Huvallah Huvallah - Huvallahullezi Huve - Ya - He - Vav - - Şablon:Mg: [1] [[ady#Şablon:Mg|ady]] (mg)
- Şablon:No: [1] krig (no)
- Şablon:Pt: [1] guerra (pt)
- Şablon:Ro: [1] razboi (ro), caznă (ro), strădanie (ro)
- Şablon:Ru: [1] война (ru)
- Şablon:Sw: [1] [[vita#Şablon:Sw|vita]] (sw)
- Şablon:Scn: [1] [[guèrra#Şablon:Scn|guèrra]] (scn)
- Somalice: [1] dagaal, xarbi
- Venedikçe: [1] guera
|}
|}- Türk Dil Kurumu: "Savaşı"
- Sözlerin Soyağacı: Savaşı
Gagavuzca[]Ad[]
- [1] gayret, çaba, efor
- (İngilizce): [1] [[effort#(İngilizce)|effort]] (en)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
|}
|}- Şablon:Kaynak-EtymDict
[]
Ad[]
Durum Tekil Çoğul Yalın savaş savaşlar Belirtme (-i) savaşı savaşları Yönelme (-e) savaşa savaşlara Bulunma (-de) savaşda savaşlarda Çıkma (-den) savaşdan savaşlardan Tamlayan savaşın savaşların - [1] Köken savmak
- [1] cenk
- [1] barış
- soğuk savaş
- Azerice: [[müharibə#Azerice|müharibə]] (az)
- Azerice: [[muharibə#Azerice|muharibə]] (az)
- Azerice: [[hərb#Azerice|hərb]] (az)
- Azerice: [[dava#Azerice|dava]] (az)
- Türkmence: [[uruş#Türkmence|uruş]] (tk)
- Şablon:Krc: [[uruş#Şablon:Krc|uruş]] (krc)
- Eski Türkçe: tokış (tr)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
|}
|}- Şablon:De: [1] Krieg (de)
- Şablon:Sq: [1] [[luftë#Şablon:Sq|luftë]] (sq)
- Şablon:Eu: [1] [[gerra#Şablon:Eu|gerra]] (eu)
- Şablon:Bs: [1] rat (bs)
- Şablon:Br: [1] [[brezel#Şablon:Br|brezel]] (br)
- Şablon:Cs: [1] válka (cs)
- Şablon:Da: [1] krig (da)
- Şablon:Eo: [1] [[milito#Şablon:Eo|milito]] (eo)
- Şablon:Et: [1] sõda (et)
- Şablon:Fi: [1] sota (fi)
- Şablon:Fr: [1] guerre (fr), conflit (fr)
- Şablon:Cy: [1] [[rhyfel#Şablon:Cy|rhyfel]] (cy)
- Şablon:Gl: [1] [[guerra#Şablon:Gl|guerra]] (gl)
- Şablon:Gn: [1] [[ñorãirõ#Şablon:Gn|ñorãirõ]] (gn), [[guarini#Şablon:Gn|guarini]] (gn), [[marandeko#Şablon:Gn|marandeko]] (gn), [[marambota#Şablon:Gn|marambota]] (gn), [[marambe#Şablon:Gn|marambe]] (gn)
- Şablon:Hr: [1] rat (hr)
- Şablon:Nl: [1] oorlog (nl)
- (İngilizce): [1] [[war#(İngilizce)|war]] (en), [[warfare#(İngilizce)|warfare]] (en)
- Şablon:Ga: [1] [[cogadh#Şablon:Ga|cogadh]] (ga)
|} | width=1% | |bgcolor="#FFFFE0" valign=top width=48%|
- Şablon:Es: [1] guerra (es), conflagración (es), contienda (es)
- Şablon:Sv: [1] krig (sv)
- (İtalyanca): [1] guerra (it)
- Şablon:İs: [1] ófriður (is)
- Şablon:Ca: [1] guerra (ca), contesa (ca), conflagració (ca)
- Şablon:Qu: [1] [[jatun tinku#Şablon:Qu|jatun tinku]] (qu)
- Kurmanci: [1] şer
- Şablon:La: [1] bellum (la)
- Polonya Bayrağı Polonya: [1] wojna (pl)
- Şablon:Mas: [1] [[enjore#Şablon:Mas|enjore]] (mas)
: [1] háború (hu)Hu- Hü- Huve - Hüve -Hüviyet- Ya - Yâ -Yahu . HÜVE NÜKTESİHu Hu - Hû Yahu Ya hu - Ya Hû - Ya hû - Yahoo Huve Huve. Hüve. Huvallah . Huvallah/HAT. Huvallahullezi. HÜVE NÜKTESİ. Ya huve Ya huve - Ya hüve - YaHoWaH -Yahova şahitleri Huvallah Huvallah - Huvallahullezi Huve - Ya - He - Vav - - Şablon:Mg: [1] [[ady#Şablon:Mg|ady]] (mg)
- Şablon:No: [1] krig (no)
- Şablon:Pt: [1] guerra (pt)
- Şablon:Ro: [1] razboi (ro), caznă (ro), strădanie (ro)
- Şablon:Ru: [1] война (ru)
- Şablon:Sw: [1] [[vita#Şablon:Sw|vita]] (sw)
- Şablon:Scn: [1] [[guèrra#Şablon:Scn|guèrra]] (scn)
- Somalice: [1] dagaal, xarbi
- Venedikçe: [1] guera
|}
|}
- Türk Dil Kurumu: "Savaşı"
- Sözlerin Soyağacı: Savaşı
Gagavuzca[]Ad[]
- [1] gayret, çaba, efor
Bakınız: Harp []
Ad[]
[]
Ad[]
Türkmence[]Ad[]
- [1] harf