Federasyon logosu
Turkey - Anadolu Atesi - Sultans Of The Dance
Turkey - Anadolu Atesi - Sultans Of The Dance
Zülfü demirtaş-gamzedeler- çaydaçıra
zülfü demirtaş-gamzedeler- çaydaçıra
Türk halk oyunları ; Türk folklorunun önemli bileşenlerinden biridir. Köy ve kasabalarda oynanan yöresel oyunları ve yöresel kostümleri inceleyen bir bilim dalıdır. Ayrıca Türkiye'ye özgü ve yeni gelişmekte olan bir sanat dalıdır.
Türk folklorunun temelini halk oluşturmaktadır Bu yüzden de folklor, Halk oyunları anlamında kullanılmaktadır. Fakat bu yanlış bir tanımlamadır. Folklor bütün halk kültürünü (yemek, efsane, türkü vb.) kapsayan bir terimdir. Halkoyunları ise sadece yöresel dans ve giyimi kapsayan bir bölümüdür.
Türk halk oyunları çeşitlilik ve kapsam bakımından dünyada en dikkat çeken folklorik olgulardan birisidir. Şu kadar ki, Türk halk oyunları derlemeleri hala bitirilememiştir. Fakat çalışmalar devam etmektedir. Her köyün kendine has oyunları olması ve ekonomik şartlar bunu güçleştirmektedir.
Türkiye, halk oyunları açısından bir labolatuvar gibidir. Türkiye, köylerde tespit edilen 4000'in üzerinde oyun ile dünya üzerindeki en zengin oyun karakterine sahip ülke olarak tanımlanmaktadır. Çünkü bir kültür ve medeniyetler beşiği olan Türkiye'de, hemen hemen her yöresinde ayrı oyunlar, ayrı giysiler ve ayrı müziklere rastlanmaktadır. Bu da yurdun bu alandaki zenginliğinin bir göstergesidir.
Halk oyunları; diğer sanat dallarından farklı olarak, ait olduğu toplumun orijinal karakterlerini taşıyan, fertlerin müşterek duygu düşünce ve davranışlarını sergileyen, başkasına göre yalnızca güzel, ama kendi içinde ilgilenen kişinin dünyasını aydınlatma özelliğine sahip bir kültürel kimliktir.
Halk oyunları içinde barındırdığı melodi, ritim ve hareket yapısı ile bireyin bedensel ve ruhsal gelişiminde önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Birlikte oynamanın avantajı ile kişiye kaynaşmayı, beraber hareket etmeyi, paylaşmayı ve kendini ifade etmeyi öğreten Halk Oyunlarının bu özelliklerinden yola çıkarak, uygulanacak etkinliklerle ülkemiz insanının bireysel gelişiminin yanı sıra toplumsal gelişiminin de sağlanmasına katkıda bulunmaktır.
"Halk oyunları" sözcüğünün nasıl yazılacağı tartışmalıdır. Türkçe Sözlük'te ve genel görüş bileşik sözcük olduğu yönündedir. Fakat Kurumlardan bazıları "Halk Oyunları" şeklinde kullanmayı tercih etmektedir. Kimi çevrelerce de "halkdansları" şeklinde de kullanılmasına rağmen; yabancı sözcükle nitelendirilmesi de doğru görülmemektedir.
Türk halk oyunları genel bakış[]
İzmir Yöresi Halk Oyunları
Halk oyunları halkın yaşamından izler yansıtır.
Türkiye'nin batı bölgelerinde zeybek oyunlarına rastlanır.
Türkiye'nin içbatı bölgelerinde kaşıklı zeybek oyunları yaygındır.
Anadolu Atesi Aspendos Belly dance HQ
Anadolu Atesi Aspendos
Halk oyunları çoğunlukla köylü tarafından , nişanlarda, askere uğurlamada, yaylaya çıkış ve inişte, doğumda, dini ve milli bayramlarda, kazanılan zaferin sonucunda, ferfene, barana, sıra gezmesi, yaren sohbeti gibi toplantılarda oynanmaktadır.
Oyunlar genellikle oyun oynamaya elverişli açık alanlarda oynandığı gibi kapalı yerlerde oynanır.
Özellikle düğünlerde, yörede iyi oynadığı bilinen kişiler davet edilir. Çünkü topluluğun başında yörenin müziklerini ve oyunlarını iyi bilen ve saygın kişiler bulunur. Halk Oyunları figür bakımından zenginliğini bu kişilere borçludur. Onlar maharetini ustalığını göstermek için kendine özgü doğaçlama figürler yapar. Böylece oynayan ya da oynamayan insanlara özellikle gençlere oyunlar gösterilmiş, aktarılmış olur.
Bu açılardan konularına göre halk oyunları şu şekilde tasnif edilebilir:
|
Oyun oynamayı gerektiren nedene bağlı olarak insanlar günlük kıyafet veya özel gün kıyafeti giyerler.
Türkiye'de halk oyunlarına mutlaka bir müzik aleti eşlik etmektedir. Kimi yerlerde, özellikle kadınlar türküyle de oynamaktadırlar. Oyunlar isimlerini, yaratıcısı kişinin adından, coğrafi bölge adından, tabiat olaylarından, içerdiği konudan vb. alır.
Türk halk oyunları türleri[]
Türk halk oyunları'nın genel olarak türleri şu şekilde ayrılmaktadır:
- Hora Bölgesi; Trakya.
- Zeybek Bölgesi; Dört alt gruptan oluşur. Kural olarak; 9 zamanlı ve aksak ritmli oyunlardır.
- Asıl Zeybek Bölgesi; Ege, Güney Marmara, İçbatı Anadolu.
- Teke Zeybek Bölgesi; Göller Yöresi, Batı Akdeniz.
- Kaşıklı Zeybek Bölgesi; Güney Marmara, Batı Karadeniz, İçbatı Anadolu ve çevresi. Bu bölgelerde karşılıklı oynanan ritüelleşmiş düzenli oyunlara da rastlanmaktadır (Zonguldak, Karabük'te olduğu gibi).
- Kaşık Oyunları Bölgesi; Konya Bölümü ve Antalya'nın doğu ilçelerinden itibaren Doğu Akdeniz çevresi.
- Horon Bölgesi; Orta ve Doğu Karadeniz.
- Halay Bölgesi; Üç alt bölümden oluşur.
- Bozkır Halayları: İç Anadolu'nun Doğusu
- Doğu Halayları: Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri
- Çukurova Halayları: Çukurova çevresi.
- Bar Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.
- Kafkas Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.
Bir oyunun halk oyunları vasfı taşıması için kural olarak "zamanda derinlik ve mekanda yaygınlık" ilkesini barındırması gerekir.
Türk halk oyunları yöreleri[]
Türk halk oyunları'nda yöreler, "il sınırları" itibariyle esas alınarak oluşturulmuştur. Buna göre Kocaeli, Düzce, Yalova, İstanbul hariç tüm illerin yöresel oyunları mevcuttur. Buna göre Türk Halk Oyunları Yöreleri şunlardır:
|
|
Yörelerin üzerilerine tıklayarak izleyebilirsiniz.
Halk oyunları ile ilgilenen kurumlar[]
Ayrıca bakınız: Türk halk oyunları yarışmaları listesi
MEB Yarışmaları
- Türk Halk Oyunları Federasyonu: Dernek ve Kulüpler 2001 yılında Türk Halk Oyunları Federasyonu'nu oluşturmuşlardır. Spor federasyonları statüsündedir. Derleme faaliyetleri ve yarışmalar organize etmektedir. Başkanı: Sertaç Demirtaş 'tır.
- Milli Eğitim Bakanlığı Okuliçi Beden Eğitimi ve İzcilik Dairesi Başkanlığı: Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilgi alanlarından biri de Türk Halk oyunlarıdır. Her yıl M.E.B.'na bağlı bütün okulların katıldığı Türkiye'nin en yaygın halkoyunları yarışmaları yapılmaktadır. Yarışmalar ilçe yarışması, il yarışması, grup yarışması ve Türkiye Finalleri şeklinde yapılmaktadır. Türk Halkoyunları'na derlemelerin yapılmasında MEB'nın büyük rolü vardır. M.E.B. Halkoyunları dairesinin müdürü; Z.Bilge Erdendir. Yarışma Branşları;
|
- Kültür ve Turizm Bakanlığı:: Halk oyunları ile ilgilenen bir diğer kurum Kültür Bakanlığı'dır. Bünyesindeki Halk Kültürünü Geliştirme ve Araştırma Müdürlüğü aracılığıyla halk oyunlarının araştırılmasına yönelik çalışmalar yapar. [HAGEM] Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı ve sponsoru Sabancı ortaklaşa her yıl Vak-Sa halk dansları yarışması yapmaktadır. Halkoyunları dernekleri arasında yapılmaktadır. Halk Oyunları'nın oscar'ı niteliğindedir. Bunun yanında Kültür Bakanlığı köyler arası mahalli35,5110213777445ları yarışması düzenlemektedir.
- Üniversiteler: Üniversiteler halk oyunlarıyla ilgilen kurumlardır. Gerek öğrenci kulüpleri gerek beden eğitimi spor yüksek okulları ve gerekse Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı aracılığıyla halk oyunlarına katkıda bulunurlar. Üniversite Sporları Federasyonu her yıl üniversiteler arası yarışma düzenlerler.
- Yurt-kur: Yurt-kur her yıl devlet yurtları arası halk oyunları yarışması düzenlemektedir.
- Halk oyunları dernekleri ve kulüpleri: Pekçok şehirde halk oyunlarını öğretmek ve yaşatmak amacıyla dernek ve kulüpler kurulmuştur.
- Halk eğitim merkezleri: Hem'lerin asli görevlerinden biri de yöre halk oyunlarını araştırmak ve eğitici yetiştirmektir.
- Gençlik merkezleri: Gençlik ve Spor'a bağlı gençlik merkezleri de halk oyunlarına hizmet vermektedir.
Halk Oyunları Konservatuarları ve ilgili Bölümler[]
- Ankara Üniversitesi Halk Bilimi Bölümü
- Cumhuriyet Üniversitesi Halk Bilimi Bölümü
- Ege Üniversitesi Konservatuarı Türk Halk Oyunları Bölümü
- Gazi Üniversitesi Halk Bilimi Bölümü
- Gaziantep Üniversitesi Konservatuarı Türk Halk Oyunları Bölümü
- Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi Anabilim Dalı
- İstanbul Teknik Üniversitesi Konservatuarı Türk Halk Oyunları Bölümü
- Sakarya Üniversitesi Konservatuarı Türk Halk Oyunları Bölümü
Halk oyunlarının sorunları[]
Türk halk oyunlarının geliştirilmesi ve bilimsel kurumsallaşmanın sağlanması için yapılması gereken çalışmalar şunlardır;
|
Halk oyunları sözlüğü[]
Türkiye'nin doğu bölgelerinde halay oyunlarına rastlanır.
- Yöre: Gerek kültürel gerek coğrafi olarak aynı yargıları taşıyan, aynı sözlere gülen aynı sözlere ağlayan bazen kesin olarak sınırları belirlenemeyen alan.
- Kostüm: Belirli bir yöreye ait, o yörenin kültürel öğelerini gösteren ve o yöreyle tanımlanan, diğer yörelerden farkını gösteren kıyafetler. Genelde başa giyilen, üste giyilen, ayağa giyilen şekilde irdelenmektedir.
- Tavır: Yöreleri birbirinden ayırt etmeyi sağlayan hareketsel ve potansiyel bütünlük.
- Geleneksel Dal: Halkoyunları yarışmalarında figürün ve otantikliğin ön plana çıktığı kategori.
- Sahnelemeli Dal: Halkoyunları yarışmalarında figürlerin yanında görselliğin ve çizgilerin ön plana çıktığı kategori.
- Stilize Dal: Federasyonun sahnelemeli dal anlamında kullandığı terim.
- Artistik Dal: Federasyon tarafından geleneksel dal anlamında kullanılan terim.
- Organizatör: Halk oyunları yarışması düzenleyen kurum,kuruluş veya kişiler. MEB, Kültür Bakanlığı, Halkoyunları Federasyonu, Vaksa, GSGM Gençlik Merkezleri,Yurt-Kur gibi.
- Jüri-Hakem: Halk oyunları ekiplerinden puan kıran kişiler; Ekiplerin yöre tavırlarına oyunun gerektirdiği estetiklerin yapılıp yapılmadığını denetleyen kişiler.
- Alaylı: Asıl mesleği yanında Halk oyunlarına gönül vermiş,kendi kendini yetiştirmiş, hatta ekol olmuş kişiler.
- Mektepli: İlgili okullarda halk oyunları eğitimi almış ve genelde sadece halk oyunları ile uğraşan kişiler.
- Kulis: Yarışmalarda esas sahne dışında kalan ve oyuncuların sahneye girip çıkmasına olanak sağlayan düzenek.
- Milli Eğitim Bakanlığı Halk Oyunları Yarışmaları: Türkiye'nin en çok mazisi bulunan, en köklü, en saygın, en çok katılımın sağlandığı halkoyunları yarışmaları.
- Zeybek: Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde oynanan oyunların genel ismi. Zeybek bölgesi İzmir, Aydın, Manisa, Muğla, Denizli, Uşak, Afyon, Kütahya, Burdur, Balıkesir ve Çanakkale yörelerinden oluşmaktadır.
- İzmir Yöresi:Bergama'dan Menemen'e Kemalpaşa'dan Kiraz'a kadar bir alanı kapsayan; bağrında ikiparmak, kostak ali, sürmene, ötme bülbül, sebaye, kırmızı buğday, soğuk kuyu, gökçen efe, sinan ağa, zahide molla, karyolamın demiri, harmandalı, gündoğdu gibi oyunları barındıran; Türkiye'nin en gelişmiş halk oyunları alt yapısına ve sahne yapısına sahip, kendi oyunlarını en güzel sunabilen, birçok farklı kostümünü derleyen Türkiye genelinde ekol olmuş, birçok başarılara imza atmış öncü yöre.
- Federasyon: Yeni tesis edilmiş, halk oyunlarının kalbi olma yolunda ilerleyen, Türkiye Halkoyunları'nı temsil eden tek tüzel kişilik.
Kaynakça[]
Dış bağlantılar[]
- Folklor ve Halk Oyunları ile ilgili bilgiler
- Alfabetik Kategorize Edilmiş Halk oyunları ve bilgileri
- Karadeniz Bölgesi halk oyunları, horonlar
- MEB sitesi
- Ege Üniversitesi Konservatuvar
- Kültür Bakanlığı
- Federasyon sitesi
- Halk Oyunları Kültür ve Sanat Sitesi
- Halaylar, Halay videoları
- Zeybekler ve Halk Oyunları
- Halk oyunları ile ilgili aktiviteler
- Halk oyunları ile ilgili bilgiler