Yenişehir Wiki
Register
Advertisement
Wikipedia-logo-tr
Vikipedi'den Halil Turgut Özal ile ilgili bir şeyler var
Halil Turgut Özal
Halil Turgut Özal


8. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev Süresi
9 Kasım 1989 – 17 Nisan 1993
Yerine geldiği Ahmet Kenan Evren
Yerine gelen Sami Süleyman Demirel

Görev Süresi
13 Aralık 1983 – 31 Ekim 1989
Yerine geldiği Saim Bülend Ulusu
Yerine gelen Yıldırım Akbulut

Doğum 13 Ekim 1927
Malatya, Türkiye
Ölüm 17 Nisan 1993 (65 yaşında)
Ankara, Türkiye
Partisi Millî Selamet Partisi
Anavatan Partisi
Eşi(leri) Semra Özal (1954-1993)
İmzası Halil Turgut Özal's signature
1980'lerde_Türk_ekonomisi_belgeseli_Birinci_bölüm

1980'lerde Türk ekonomisi belgeseli Birinci bölüm

BBC Arşivlerinde bu hafta, BBC'nin 1981 yılında Türk ekonomisiyle ilgili hazırladığı belgesel var. İki bölümlük belgeselin ilk bölümü bu hafta, ikinci bölümü ise gelecek hafta yayımlanacak. Belgeselde, 12 Eylül darbesi sonrası Türk ekonomisinin durumu, dönemin siyasal ve sosyal sorunları eşliğinde anlatılıyor. Belgeselde röportajları yer alan isimler arasında iş adamları Sakıp Sabancı ve Rahmi Koç, dönemin başbakan yardımcısı Turgut Özal, dönemin Avrupa Komisyonu başkan yardımcısı Lorenzo Natali de yer alıyor. Belgeselde çekimler; İstanbul, Ankara, Tarsus, Bursa ve İzmit'te yapılmış. BBC Türkçe internet sayfası: http://www.bbc.co.uk/turkce Facebook: http://facebook.com/bbcturkceservisi Twitter: http://twitter.com/bbcturkce

1980'lerde_Türk_ekonomisi_belgeseli_2._bölüm-0

1980'lerde Türk ekonomisi belgeseli 2. bölüm-0

Halil Turgut Özal (d. 13 Ekim 1927, Malatya - ö. 17 Nisan 1993 , Ankara), Türkiye Cumhuriyeti'nin 45. ve 46. dönem hükûmetlerinde başbakanlık yapmış ve ardından sekizinci cumhurbaşkanı seçilerek, görevi başında hayatını kaybetmiş olan Türk siyasetçisi ve devlet adamıdır.

İlk yılları[]

Babası Malatya/Çırmıktı'lı Ünlüoğulları'ndan banka memuru Mehmed Sıddık, annesi ise ilkokul öğretmeni Hafize Hanım[1] olan Turgut Özal'ın Kürt asıllı olduğu aktarılmaktadır.[2][3][4][5][6] Bir dönem sonra Silifke'ye taşındıktan sonra, pilot olmayı isteyen Özal eşeğin üzerinden düşerek kolundan sakatlanınca bir kolu biraz daha kısa kalmış ve pilotluk hevesi de böylelikle sona ermiştir.[7]

4 yaşındayken Bilecik'in Söğüt ilçesine taşınan Özal, ilköğrenim hayatına burada başladı. Babasının görevi nedeniyle sık sık il değiştiren Özal, ortaokulu Mardin'de bitirir. Mardin'de lise olmaması nedeniyle, Konya Lisesi'nde eğitimine devam eden Turgut Özal bu dönem içerisinde kardeşi Korkut Özal da ona eşlik etmiştir. Son olarak Kayseri Lisesi'nde lise eğitimini bitiren Özal, İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği'ni burslu olarak okur. 1950 yılında mezun olur. Mühendislik yapar ve sonra siyasete girer.

Turgut Özal, ailesinin isteğiyle evlendiği Ayhan İnal'la 1952 yılında kısa süreli bir birliktelik yaşadı.Bu evlilikten sonra çalıştığı kurum Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nde sekreter olarak görev yapan Semra Yeyinmen ile evlendi. Bu evlilikten sonra Ahmet, Zeynep ve Efe adında üç çocuk sahibi oldu. [8]

Evlendikten sonra, Amerika'da Texas Tech Üniversitesine ihtisas yapmaya giden Özal ekonomi branşında eğitim aldı.

Bürokratlık dönemi[]

Geri döndüğünde EİEİ Genel Müdür Yardımcısı (ya da Genel Direktör Teknik Müşaviri; kayıtlar arasında ikilem mevcut) oldu ve Türkiye'de elektrifikasyon üzerine projelerde çalıştı. 1958 yılında Planlama Komisyonu'nda sekreterya görevini yaptıktan sonra 1959 yılında Ankara Ordanat Okulu'nda yedek subay oldu. Dönemin Devlet Su İşleri Genel Müdürü (ve 33 sene sonra 9. Cumhurbaşkanı seçilecek olan) Süleyman Demirel de, 27 Mayıs Darbesinden hemen sonra askere alındı.

Askerliği sonrasında Devlet Planlama Teşkilatı'nın kuruluşunda çalışan Özal, 1965 seçimlerinden sonra Süleyman Demirel'in danışmanı olarak görev yaptı. 1967 yılında DPT Müsteşarı oldu. 1971'den 1973'e kadar Dünya Bankası Sanayi Dairesi'nde danışman olarak çalışan Özal yurda döndükten sonra başta Sabancı Holding olmak üzere birçok sektördeki, birçok şirket için yönetici olarak çalıştı. Sabancı Holding'deki görevinin Genel Koordinatörlük olduğu belirtilmektedir.

Siyasi yaşamı[]

1977 genel seçimleri'nde Millî Selamet Partisi'nden İzmir milletvekili adayı oldu; ancak seçilemedi. 43. Hükümet döneminde Başbakanlık Müsteşarlığı ile DPT Müsteşar vekilliği görevlerine getirildi. 24 Ocak Kararları'nın mimarı olarak görev yaptı. 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra, bu politikaları devam ettirmek amacıyla Bülend Ulusu Hükümeti'nde ekonomiden sorumlu Başbakan yardımcılığı görevine getirildi. Bu göreve getirildikten 22 ay sonra, 14 Temmuz 1982 yılında istifa etti.

Turgut Özal Türkiye Cumhuriyeti tarihinin hem DPT Müsteşarlığı hem de Başbakanlık Müsteşarlığı yapmış tek başbakanı ve cumhurbaşkanıdır.

Başbakanlığı[]

20 Mayıs 1983'de Anavatan Partisi'ni kuran Özal 6 Kasım 1983'deki seçimlerde 400 kişiden oluşan parlamentoda 211 milletvekili çıkararak tek başına iktidar ve 45. Hükümet'in Başbakanı oldu. 1984 yerel seçimlerinden de başarıyla çıkan Özal, 13 Nisan 1985'de yapılan ilk kongrede tekrar genel başkanlığa seçildi.

1987 yılında yapılan genel seçimlerde de 292 milletvekili çıkartarak tekrar çoğunluğu sağladı ve 46. Hükümet'in başbakanı oldu. İktidarda bulunduğu 1983-1991 döneminde Türkiye ekonomisi ortalama yıllık yüzde 5,2 oranında büyümüştür. Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu'nu değiştirerek Emniyet İstihbarat Daire Başkanlığı'nı kurdu.

Suikate maruz kalması[]

18 Haziran 1988 Cumartesi günü Ankara Atatürk Spor Salonu'nda Anavatan Partisi'nin 2. Olağan Kongresi'nin düzenlendiği sırada Kartal Demirağ isimli saldırgan tarafından düzenlenen suikasttan yaralı olarak kurtuldu. Foto muhabirleri ve televizyon kameraları için hazırlanmış olan platformun önünden ve Özal'a 12 metre öteden saat 12.15'te iki el ateş eden Demirağ, Turgut Özal'ı sağ elinden yaralamıştır. Saldırı sonrası etrafa rastgele ateş açan korumalar ise 18 kişinin yaralanmasına sebep olmuştur. Yaralananlar arasında Bakan İmren Aykut da vardır. Önce ölüm cezasına çarptırılan, ardından cezası 20 yıla indirilen Kartal Demirağ'ı cumhurbaşkanlığı döneminde affetmiştir.

Barzani'ye uluslararası alanda rahat seyahat edebilsin diye Türk Pasaportu (kırmızı pasaport) vermiştir. Yıllar sonra Barzani bu pasaportu 2007 yılında Türkiye'ye iade etmiştir.

Cumhurbaşkanlığı[]

Dosya:Elçibey ile Turgut Özal halk'ı selamlarken.JPG

Dönemin Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey ile Turgut Özal halk'ı selamlarken 1993

Özal 1989'daki cumhurbaşkanlığı seçiminde aday oldu. Sosyaldemokrat Halkçı Parti ve Doğru Yol Partisi meclise girmeyerek seçimi boykot etti. İlk turda Turgut Özal 247, ANAP Burdur Milletvekili Fethi Çelikbaş 18 oy aldı. 17 oy boş çıkarken 3 oy geçersiz sayıldı. İkinci turunda 284 milletvekilinin katıldığı oylamada adaylardan Başbakan Turgut Özal 256 oy alırken, Çelikbaş 17 oy aldı. 2 oy geçersiz sayılırken 9 oy boş çıktı. 31 Ekim 1989 tarihinde gene muhalefetin katılmadığı 3. tur oylamasında Turgut Özal 263 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti'nin 8'inci Cumhurbaşkanı oldu. 9 Kasım 1989 tarihinde resmi olarak görevine başladı. Bu seçimden akılda kalan ise alışamadık diyenlere, alışırsınız, alışırsınız demesidir.

Cumhurbaşkanlığı döneminin en önemli olayı 1. Körfez Savaşı'dır. Bu olayda çok aktif rol almıştır. Petrol kaynaklarının kontrolunu elinde tutan Saddam Hüseyin'in Türkiye için büyük bir tehlike teşkil ettiğini ve Saddam’ın bölgeyi hakimiyeti altında tutmasına izin verilemeyeceğini savundu. Saddam’ın uzaklaştırılması için mümkün olan herşeyin yapılması konusunda fikren ve siyasi açıdan son derece istekliydi. Bu nedenle ABD'ye bu konuda açık destek verdi.[9] Harekata Türk Ordusunun da katılıp, Misak-ı Milli sınırları içinde olan Musul ve Kerkük'e girilmesini isteyince, zamanın Genelkurmay Başkanı Necip Torumtay görev süresi sona ermeden 3 Aralık 1990 tarihinde kendi isteği ile Genelkurmay Başkanlığı görevinden emekliye ayrıldı; görevden ayrılmasına sebep olarak da 1. Körfez Savaşı'nda hükümetin tutumuna tepki olduğu öne sürüldü.

Ölümü[]

Şablon:Güncelle Turgut Özal, 17 Nisan 1993'te 5 ülkeyi kapsayan 12 günlük Türkistan gezisinden sonra vefat etmiştir. Özal'ın cenazesine Türkiye'nin dört bir yanından yüzbinlerce kişi akın etmiş, televizyonlardan canlı yayımlanmış; ülkede bayraklar yarıya indirilmiştir. Dönemin Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, Turgut Özal ile de yakın dost olan George H. W. Bush beklentilerin aksine cenaze törenine katılmamıştır. "Öldükten sonra beni İstanbul’a defnedin, kıyamete kadar Fatih Sultan Mehmed’in manevi ruhaniyeti altında bulunmak istiyorum" şeklindeki vasiyetine uyularak kendisi tarafından yaptırılan eski başbakan Adnan Menderes'in anıtmezarının bulunduğu Topkapı'da, Vatan Caddesi üzerinde kendisi için hazırlanan anıtmezara defnedildi.[7]

Bir suikasta kurban gitmiş olabileceği de yıllardır tartışılmaktadır. Turgut Özal'ın limonatasına katılan arsenikle zehirlendiği iddiasını ortaya atan eşi Semra Özal, delil olarak da saç örneğini ABD'de tahlil ettirdiğini belirtmektedir.[10][11]


Kaymakam Eyüp Sabri Kartalın ilk göreve başlama günü ve Cumhurbaşkanı Halil Turgut Özal

Kaymakam Eyüp Sabri Kartalın ilk göreve başlama günü ve Cumhurbaşkanı Halil Turgut Özal

1991-1994 yıllarında

Muğla Kavaklıdere Kaymakamlığı yaptı.

Türkiye'de bir Cumhurbaşkanın bizzat katılarak göreve başlatığı ilk ve tek kaymakamdır. Bu göreve başlatmada Cumhurbaşkanı Halil Turgut Özal gibi sıradışı ve ülkemizde ilkleri başaran ve ülkemizi kapalı bir toplumdan çıkarıp dünya ile entegre eden bir lider olunca anlamı daha bir farklılaşıyor. Bu fotoğrafın benzeri ülkemizde hiç bir Kaymakama nasip olmamıştır. Ayaktaki kişi ise Türkiye'nin ilk ve tek bayan Valisi Lale AYTAMAN 'dır. Bu nasıl oldu derseniz kendide yorumlayamıyor[1].


Kaynakça[]

Konuyla ilgili diğer Wikimedia sayfaları :

Commons'da Halil Turgut Özal ile ilgili çoklu ortam dosyaları bulunmaktadır.

Wikisource-logo
   

VikiKaynak'ta Halil Turgut Özal ile ilgili belge kayıtları bulunmaktadır.

VikiSöz'de Halil Turgut Özal ile ilgili özlü sözler bulunmaktadır.

  1. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.e-tarih.org/makaleler.php?sayfa=makaledetay&makaleno=5551. 
  2. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.washingtoninstitute.org/templateC07.php?CID=299. 
  3. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://turkish.turkey.usembassy.gov/konusma_061906.html. 
  4. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.hurriyet.com.tr/dunya/10343199.asp?gid=200. 
  5. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://toplumsalhaber.net/yazar.php?id=1348. 
  6. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=229918. 
  7. 7,0 7,1 "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.malatya.gov.tr/malatya/TURGUT.HTM. 
  8. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.haftasonu.com.tr/ask_hikayeleri/04487/. 
  9. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://www.voanews.com/turkish/archive/2003-01/a-2003-01-18-10-1.cfm. 
  10. Fatih, Uğur (16 Nisan 2007). "Büyük Türkiye Cumhuriyeti’ni kuracaktı". Aksiyon 645.. 28 Temmuz 2010 tarihinde erişildi.
  11. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}Şablon:Namespace detect showall". http://taraf.com.tr/makale/8286.htm. 

Dış bağlantılar[]

Siyasi durumu
Önce gelen:
Kenan Evren
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları
9 Kasım 1989 - 17 Nisan 1993
Sonra gelen:<br./>Süleyman Demirel
Önce gelen:
Bülend Ulusu
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı
13 Aralık 1983 - 31 Ekim 1989
Sonra gelen:<br./>Yıldırım Akbulut
Önce gelen:
Orhan Ferruh Eyüpoğlu
Hikmet Çetin
Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı
20 Eylül 1980 - 14 Temmuz 1982
Sonra gelen:<br./>Kaya Erdem
Siyasi parti durumu
Önce gelen:
Adalet Partisi adına Süleyman Demirel
Anavatan Partisi Genel Başkanı
20 Mayıs 1983 - 31 Ekim 1989
Sonra gelen:<br./>Yıldırım Akbulut

Şablon:Dolaşım grubu


Videolar[]

Vefatı üzerine videolar[]

Advertisement