Ur–Nammu Kanunları

Ur - Nammu

Mezopotamya havzasında bu kanundan daha önce başka kanunların var olduğu bilinmekle birlikte, Ur-Nammu Kanunu bir bütün olarak günümüze ulaşan en eski yasal metindir.

Kanunun dibacesi bunu Ur şehri kralı Ur-Nammu’ya atfetmektedir. Ancak metnin gövde kısmının Ur-Nammu’nun oğlu tarafından hazırlatılmış olması muhtemeldir.

Bu kanunun içerdiği elli yedi kuralın kırkı derlenebilmiştir. Bu hükümlerin büyük kısmı ceza hukuku ve aile hukukunu ilgilendirmektedir. Kanunda öldürme ve hırsızlık gibi bazı suçlar için idam cezası öngörülmekle beraber, diğer suçlar için muhtelif para cezaları getirilmekteydi.

Ur-Nammu Kanunu’nun bilinen ilk versiyonu İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.

Kaynak: Jean-Marie Carbasse, Les 100 dates du droit, Que sais-je, 2011, 1re éd., Paris, p. 11.

Sümerler

Mezopotamya’ya yaklaşık olarak M.Ö. 3500’lerden sonra gelmeye başlamıştır. Güney Mezopotamya’daki bataklık bölgeye gelen Sümerler, farklı gruplar halinde yerleşime elverişli bölgelerde Eridu, Ur, Uruk, Lagaş, Umma, Şuruppak ve Kiş gibi birçok şehir devleti kurmuşlardır.

Samuel Noah Kramer'in Tarih Sümer'de Başlar kitabında ' kuzeyden inen karabaşlılar' ifadesi kullanılır.

Bugün, Sümerlerin kökeni ve din anlayışı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlayan şey, geride bıraktıkları tabletleridir.

Sümerler, yazıyı bulmalarından itibaren basit bir alacak-verecek meselesinden evren ve kozmolojiye kadar bütün konularda yazılı tabletler bırakmışlardı. Bu tabletler ilk bakışta mitolojik hikaye ve efsanelerden oluşmuş gibi görünse de, dönemin dini inanç yapısını da betimlemektedir.

Sümerlere göre kurulan medeniyetin ve gelişimin tek kaynağı dini inançlardır.

Bir Sümerli, ancak -dini anlayışın tam merkezinde bulunan- tanrıların ihtiyaçlarını giderip onlara hizmet ettiği ve Tanrıların bundan memnun kaldığı ölçüde değer bulur ve saygınlık kazanır.

Tarım, ticaret, seyahat, ustalık gerektirici işler, hukuk, doğum, evlilik, ölüm, cenaze merasimleri, yönetim, savaş, barış, sağlık, hastalık, bilim, astronomi, büyü, insan ilişkileri gibi birçok konu dini inanç ve uygulamalar etrafında şekillenir ve dini ritüellerin başlıca ana konularını oluşturur.

UR NAMMU SELİ -KANUNLARI

Sümerler'e ait ve günümüze ulaşmış, kanun maddeleri içeren, bilinen en eski yazılı tablettir. Milattan önce 2100-2050 yıllarına ait olup Sümerce yazılmıştır. Giriş bölümünde Kral Ur-Nammu'ya atıfta bulunulsa da bazı tarihçiler onu Ur-Nammu'nun oğlu Shulgi'ye isnat ederler.

UR-NAMMU VE ANNA İTTİŞU YASALARI

2 ) UR-NAMMU  YASALARI

... Memlekete

... Aylık olarak

90 Gur 70 arpa

30 koyun

30 Sila  en iyi yağ (sultani yağ)

Muntazam bir takdime olarak

Ona  tayin edilmiştir.

Vaktaki tanrı Anu

Ve tanrı Enlil

Ur  krallığını,

Tanri Nanna'ya verdiklerinde (d.Anu ve d.Enlil Ur kırallığını d.Nanna'ya verdikleri zaman) ,

O zaman, Ur-Nammu

d.Ninsun 'un

Doğurduğu evlat,

Onu doğuran

Sevgili anasına

Onun adaleti (ve)

Doğruluğu için

...

yedi ..

….versin….

Lagaş ensi'si Nam-hani'yi öldürdü.

Tanri Nanna’nın Magan gemisini hudutta şehir kıralı Nanna 'nin yardımıyla geri döndürdü. 

Ur'da (böylece) parladı.

Vaktaki (o zamanlar) seçme tarlalar vardı, ticaret nakliyesini (yapan)  büyük gemiciler vardı, sığır, koyun eşek ve diğer hayvanların

(çobanları) vardı.

...

Vaktaki Ur-Nammu

Kuvvetli adam

Ur kralı [ (Lugal-uri )ki ]

Sümer ve Akkad kralı(Lugal - ki-en-gi  ki-uri)

Nanna’nın kolu ile (yardımı ile desteği ile)

Şehrin kıralı

Tanrı Utu'nun

Değişmez sözüyle

Memlekette adaleti

Tesis etti.

Düşmanlık

Ve kötülüğü

Silahla döndürdü (uzaklaştırdı).

Vaktaki

Umma

Marad

(ve) kazallu'da

Şehrin kıralı

Nanna’nın yardımıyla

Yaptı.

Bakırı

Odunu

..

Yedileri tespit etti.

1 sila bronzu tespit etti (ayarladı).

1 mana’yı  tespit etti.

1 şeqel gümüş ve taşı 1 manaya göre tespit etti.

Vaktaki

Dicle sahilleri, (gu-i idigna) (Tigre)

Fırat sahilleri   (gu buranun-na) (eufrate)

kıral... bir sandanakku  sahibi etti.

Öksüz, zengine  teslim edilmedi.

Dul kadın, kuvvetli adama, teslim edilmedi.

1 seqel'lik adam,1 mana’lık adama teslim edilmedi.

§ 1 -Eğer....

§ 5 -Eğer, bir adam, bir adamın bakire kölesinin (bikrini) düşmanca bozarsa, o adam 5 sekel gümüş  tartacaktır (ödeyecektir).

§ 6 -Eğer bir adam esini (kız olarak aldığı) boşarsa 1 mana gümüş  tartacaktır.

§ 7 -Eğer dul olarak aldığı kadını boşarsa 1/2 mana gümüş ödeyecektir.

§ 8 -Eğer bir sözleşme tableti yoksa(dulla) beraber (kucağında) yatan adam para ödemeyecektir

§ 10 -Eğer bir adam, bir adamı büyücülükle (itham ederse) nehir tanrısına (onun adaletine) götürülür (nehre atılır). Eğer nehir tanrısı temize çıkarırsa götüren (itham eden) 3 sekel gümüş tartacaktır

§ 11- Eğer bir adam, bir adamın eşini zina ile (kucakta yatmakla) itham ederse, nehire  gidişte temize çıkarsa onu itham eden adam 1/3 mana gümüş tartacaktır.

§ 12 - Eğer damat adayı (gelini takip eden) kayın pederinin evine girerse Kayın peder, [onun eşini] sonradan başka bir adama verirse, getirdiği hediyelerin iki katını (kayın peder) tartacaktır (ödeyecektir).

§ 14 -Eğer bir köle kadın şehrinin hududunu aşarsa bir adam onu (geri) çevirirse, kölenin sahibi onu geri getiren adama  (x) şekel gümüş tartacaktır.

§ 15 -Eğer bir adam, silah ile kendi ayarında birinin ayağını kırarsa, 10 şekel gümüş tartacaktır.

§ 16 -Eğer bir adam, bir adama silahıyla vurarak kemiğini kırarsa 1 mana gümüş tartacaktır.

§ 17 -Eğer bir adam, bir adamın [(bakır bir bıçakla( ?)] burnunu keserse 2/3 mana gümüş  tartacaktır.

§  18–21 (kırık.)

§ 22 - 45) tukum-bi 46) geme-lu  nin-a-ni-gin 47) dim-ma-ar 48) as i-ni-dun 49) 1 sila-mun-am 50) ka-ka-ni 51 ) i-sub-{T AG)-be	§ 22- Eğer bir kimsenin kadın kölesi, (evin) hanımı gibi davranırsa, küfrederse (evin hanımına veya beyine) 1 ölçü tuzla ( evin hanımı veya beyi) onun ağzını yakacaktır.
§ 23 - 52} tukum-bi 53) geme-lu nin-a-ni-gin 54) din-ma-ar 55) in-ni-ra	§ 23 - Eger bir kimsenin kadın kölesi (evin) hanımı gibi davranırsa ona (evin hanımı veya beyi) vurursa
§ 25 - 34) tukum-bi 35) lu lu-ki-inim-ma-se 36) ib-ta-e 37) lu im-zuh 38) ba-an-ku 39) 15-gin-kubabbar-am 40) i-la-e	§ 25 - Eğer bir adam şahitliğe çıkarsa (onun) bir hırsız  olduğu tespit edilirse 15 şekel gümüş tartacaktır
§ 26 - 41) tukum-bi 42) iu lu-ki-inim-ma-se 43) ib-ta-e 44) nam-erim-ta e-gur 45) nig-di-ba en-na-gal-la 46) ib-su-su	§ 26 - Eğer bir adam şahitliğe çıkarsa (sonra) yeminden dönerse (kaçarsa) mahkemede söz konusu olan şey neyse onu ödeyecektir
§ 27 - 47) tukum-bi 48) a-sa-gan-lu 49) nig-a-gar-se 50) lu i-ag 51) ba-an-uru 52) di bi-dun 53) gu in-ni-[s]ub 54) lu-bi 1) a-ni ib-ta-an-en-de	§ 27 - Eğer bir adamın ekime hazır tarlasını bir (başka) adam tarla olarak işler (ve) ekerse dava edildiğinde (mütecaviz) bunu dikkate almazsa o adam masrafları ödeyecektir.
§ 28 - 2) tukum-bi 3) a-sa-gan-lu 4) lu a-da ? bi-ra 5) a-sa-1-iku 6) 3-se-gur 7) i-ag-ga	§ 28 - 2) Eğer bir adamın ekime hazır tarlasını bir (başka) adam su altında bırakırsa 1 iku'luk tarla için 3 gur arpa ölçecektir.

§ 29 -Eğer bir adam ekime hazır tarlasını, ekmek için

bir adama verirse  ( o adam) onu ekmezse, ise yaramaz (?mera) tarla haline getirirse tarlanın her-iku'su için 3 gur arpa ölçecektir          

§ 30-35 (kırık)

§ 36- Eğer kölesi yoksa (karşılığı) 10 şekel gümüştür, ona ödesin, eğer gümüşü yoksa başka bir şeyle ödemiyecektir.

3 )ANNA İTTİŞU  YASALARI

[(sümerce) 23- tukum-bi dumu-ad-da-na-ra ad-da-mu nu-me-a ba-an-na-an-dug dubbin mi-ni-in-AG-a gar-ra-as mi-ni-in-du-e u ku-babbar.GA.as mi-ni-in-sum

(Akkadca) 23-sum-ma  ma-ru a-na a-[bi-su] ul a-bi a(t-ta] iq-ta(b ]i u-g(al-Ia]-ab-su ab-bu- ( ut ]-tum i-sa-ak-kan-su u a-na kaspi i-nam-din-su ]

23) Eğer bir evlat, babasına babam değilsin derse, onu (babası) tıraş edecek ve ona kölelik  damgası vuracak, gümüş karşılığı onu verecektir (satacaktır).  

29) Eğer, bir evlat, anasına, sen benim anam değilsin derse, yarı kafasını tıraş edecekler, onu şehrin etrafında dolaştıracaklar ve evden kovacaklardır.

34) Eğer bir baba, evladına sen benim evladım değilsin derse, evi ve duvarı  kaybedecektir (evden ve evin çevresinden mahrum olacaktır.)*

40) Eğer ana evladına, sen benim evladım değilsin derse, evi ve eşyayı kaybedecektir (evden ve eşyadan mahrum olacaktır.)

41) Eğer bir kadın, kocasından nefret edip, sen benim kocam degiIsin derse, onu (kadını) nehre atacaklardır.

48) Eğer koca karısına, sen benim karım değilsin derse gümüşten 1 /2 mana tartacaktır.

53) Eğer bir adam, bir isçi (köle) kiralarsa, (o) ölür (veya) kaybolur (veya) kaçarsa, işi terk ederse veya hastalanırsa, bir günlük emeği karşılığı bir BAN arpa sayacaktır (verecektir).

(Asur Nüshası:)

llI-

1) Eğer gümüş  tartamazsa, gündelik olarak ona arpa tartacaktır.

4) Eğer arpa tartamazsa (tartacak arpası yoksa) her GUR arpaya faiz (olarak) 10 BAN arpa ilave edecektir.

8) Eğer gümüş tartamazsa, arpa da yoksa gelecek yılda arpa ve faizi sayacaktır.

12) Eğer gümüş varsa, 1 mana 12 şekel gümüşü faiz olarak ilave edecektir.

15) Eğer gümüş tartamazsa, 1 şekel gümüş için 1 GUR  arpa ölçecektir.

 

Urnammu Urukagina Lipit İştar Hammurabi

Sümerler Tarih